Πολύ πρόσφατα, σε ανάρτηση σχετικά με ένα εξεταζόμενο πρόγραμμα αναβάθμισης των Mirage 2000EGM/BGM της Π.Α, συμπεριλάβαμε ως επίμετρο και μια σύντομη αναφορά στις προθέσεις και στις επιδιώξεις όσον αφορά το δυνητικό πρόγραμμα αναβάθμισης και των μαχητικών F-16C/D του στόλου της. Εν τάχει, οι πλέον πρόσφατες σκέψεις επ’ αυτού, αφορούν την υποβολή των F-16 Block-52+/M σε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αναβάθμισης με πυρήνα ένα νέο ραντάρ AESA. Για τα F-16 Block-50 υφίσταται το δίλημμα αν θα πρέπει και αυτά να υποβληθούν σε τέτοιας έκτασης αναβάθμισης ή σε μία πιο «ήπια», εκμεταλλευόμενα και απάρτια που θα αφαιρεθούν από τα αεροσκάφη των προαναφερθέντων νεότερων μοντέλων. Τέλος, στην εικόνα πλέον μπαίνουν και τα F-16 Block-30, προφανώς με μια περιορισμένη αναβάθμιση όπου και πάλι η μετάγγιση απαρτιών από τα νεότερα αεροσκάφη θα είναι βασικό στοιχείο. Υπό αυτά τα δεδομένα, οι τελευταίες εξελίξεις στις ΗΠΑ σχετικά με τις διάφορες διεργασίες αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των F-16C/D σε αμερικανική υπηρεσία, αποτελούν την αφορμή για να επανέλθουμε στο θέμα. Όπως είναι εύλογο, οι εκεί αποφάσεις αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τις αντίστοιχες τάσεις όλων των ενδιαφερόμενων χρηστών του F-16 συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, και της Π.Α. Στη παρούσα ανάρτηση λοιπόν, θα επιχειρήσουμε εν συντομία να παρουσιάσουμε επικαιροποιημένα τα σημαντικότερα σημεία τους τα οποία δυνητικά θα μπορούσαν να έχουν και ελληνικό ενδιαφέρον, αποτελώντας και οδηγό σε κάποια σκέλη του πολυπόθητου προγράμματος αναβάθμισης των F-16 της Π.Α. Αφήνουμε εκτός παρουσίασης το -πολύ σημαντικό- τις εξελίξεις στα όπλα και στα λοιπά φορτία αποστολής των αεροσκαφών (π.χ. ατρακτίδια στόχευσης/ναυτιλίας, αναγνώρισης κλπ.) καθώς αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν από μόνα τους αντικείμενο μιας ξεχωριστής ανάλυσης.
Ραντάρ AESA
Είναι δεδομένο πως όλα τα προγράμματα αναβάθμισης μαχητικών αεροσκαφών F-16 χωρών-χρηστών που έχουν εκφράσει σχετικό ενδιαφέρον (Σιγκαπούρη, Ταϊβάν, Νότια Κορέα) θα έχουν ως κύριο άξονα την αντικατάσταση των σημερινών ραντάρ κεραίας μηχανικής σάρωσης, με ένα νέο τύπου AESA. Η πλέον πρόσφατη εξέλιξη στο θέμα αυτό είναι η συμπερίληψη για πρώτη φορά στον Προϋπολογισμό του Αμερικανικού Υπουργείο Άμυνας για το Οικονομικό Έτος 2017 (FY2017) κονδυλίου για την αναβάθμιση 76 (24+52) F-16C της USAF με ραντάρ AESA. Μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια ο αριθμός των αεροσκαφών που θα αποκτήσουν το νέο ραντάρ θα αυξηθεί, φθάνοντας ίσως και τα 400. Στο σύνολό τους θα προέρχονται από τα Block-40/42 και Block-50/52, έχοντας ήδη δεχθεί το πρόγραμμα CCIP. Η κίνηση αυτή από την USAF ήταν αναμενόμενη από καιρό, ιδιαίτερα μετά την οριστική ακύρωση της ανάπτυξης της έκδοσης (V)10 του -μηχανικής σάρωσης- ραντάρ APG-68 [1]. Πλέον το ενδιαφέρον στρέφεται στο ποιος τύπος ραντάρ θα επιλεγεί. Ωστόσο το APG-83 SABR (Scalable Agile Beam Radar) της Νorthrop Grumman έχει σαφέστατο προβάδισμα έναντι του ανταγωνιστικού APG-84 RACR (Raytheon Advanced Combat Radar), μετά και από την επικράτησή του στην σχετική διαδικασία επιλογής που ολοκληρώθηκε το 2013 από την USAF για λογαριασμό της Ταϊβάν. Η απόφαση αυτή μάλιστα φαίνεται πως έχει ανατρέψει και την αρχική προτίμηση της Αεροπορίας της Νοτίου Κορέας προς RACR [2]. Εξάλλου, το 2010 το SABR είχε εγκατασταθεί σε ένα F-16 της USAF για τη πραγματοποίηση συνολικά 17 πτήσεων επίδειξης. Σε κάθε περίπτωση, όποια και αν είναι η επιλογή της USAF για το ραντάρ στα δικά της αεροσκάφη, είναι βέβαιο πως θα συντελέσει καθοριστικά στην διασφάλιση της απρόσκοπτης υποστήριξης και της συνεχούς εξέλιξης, αλλά και στη μείωση της τιμής του τύπου που θα επικρατήσει. Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της πρόσφατης μεταστροφής υπέρ της αναβάθμισης και των F-16 Block-30 της Π.Α., έχουν οι σχετικές προθέσεις της αμερικανικής Αεροπορικής Εθνοφρουράς (Air National Guard/ANG). Η ANG εισηγείται θερμά πλέον την εγκατάσταση ραντάρ AESA και στα δικά της F-16 τα οποία ανήκουν στο Block-30. Τα εν λόγω αεροσκάφη θεωρούνται υπερπολύτιμα καθώς αναλαμβάνουν μεγάλο μέρος των αποστολών προστασίας του εναέριου χώρου των ΗΠΑ, «απελευθερώνοντας» μαχητικά της USAF για ανάληψη αποστολών εκστρατευτικού χαρακτήρα. Κατά συνέπεια, η πρόθεση της μέγιστης δυνατής αναβάθμισης των δυνατοτήτων τους σε έναν τομέα κρίσιμο για την βασική τους αποστολή, όπως είναι το ραντάρ, φαντάζει εύλογη. Υπενθυμίζεται πως τα αμερικανικά F-16 Block-30/32 έχουν ήδη υποβληθεί σε έναν περιορισμένο εκσυγχρονισμό με κύρια στοιχεία το νέο υπολογιστή αποστολής (τον CFCC της ΒΑΕ) και το σκοπευτικό επί κάσκας για τον χειριστή. Το πρόγραμμα αυτό, γνωστό και ως CCIP Lite, επέλεξε και η Τουρκία για τα δικά της F-16 Block-30. Έτσι, αυτά αξιοποιούνται (και) σε μια σειρά αποστολών «δευτερεύοντος» χαρακτήρα (π.χ. τακτική αναγνώριση με τα νέα ατρακτίδια DB-110), αφήνοντας τα νεότερα και ικανότερα μοντέλα απερίσπαστα για την εκτέλεση απαιτητικότερων αποστολών.
Συστήματα IRST
Ένας άλλος ιδιαίτερα σημαντικός τομέας όπου τον τελευταίο καιρό υπάρχουν αξιόλογες εξελίξεις στις ΗΠΑ, είναι εκείνος των συστημάτων έρευνας και ιχνηλάτησης υπερύθρων (Infra-Red Search and Track /IRST). Η USAF θεωρεί πως τα συστήματα αυτά θα έχουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο άμεσο μέλλον, αφενός διότι παρέχουν δυνατότητα παθητικής (χωρίς ανάγκη εκπομπών ραντάρ) έρευνας και ιχνηλάτησης στόχων σε μεγάλη εμβέλεια, αφετέρου διότι θα παρέχουν σημαντικές δυνατότητες εντοπισμού και αναγνώρισης στόχων με μειωμένο RCS. Το δεύτερο αυτό σκέλος θεωρείται κρίσιμο για τους Αμερικανούς, καθώς μέσα στην επόμενη δεκαετία χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, αλλά και άλλες υπό την σφαίρα επιρροής αυτών που δυνητικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντίπαλο της USAF, αναμένεται να εντάξουν σε υπηρεσία σημαντικούς αριθμούς μαχητικών με χαρακτηριστικά «stealth». Η αντιστοιχία με τις ελληνικές ανάγκες εν όψει της ένταξης του F-35A σε τουρκική υπηρεσία, είναι προφανής. Συνεπώς, το ενδεχόμενο πρόσκτησης των σχετικών δυνατοτήτων που προσφέρουν τα συστήματα IRST μέσω της ενσωμάτωσής τους στο όποιο δυνητικό πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 της Π.Α., θα πρέπει να αποτελέσει θέμα σοβαρής μελέτης. Για την USAF βέβαια, απόλυτη προτεραιότητα στο ζήτημα αυτό λαμβάνουν τα F-15C/D που έχουν αποκλειστικά ρόλο αέρος-αέρος [3]. Αμέσως μετά όμως σειρά θα έχουν και τα F-16. Προς το παρόν, η αμερικανική τάση προκρίνει την υιοθέτηση συστημάτων σε εξωτερικά μεταφερόμενο ατρακτίδιο. Και αυτό διότι η ενσωμάτωση συστήματος IRST απευθείας επάνω σε ήδη υπάρχοντα μαχητικά, θα απαιτούσε σημαντικές και δαπανηρές δομικές τροποποιήσεις. Ήδη βρίσκονται υπό δοκιμή από δύο τέτοια ατρακτίδια: το Legion της Lockheed Martin και το OpenPod IRST των Northrop Grumman και Selex ES. Το πρώτο μάλιστα, λόγω κατασκευαστή έχει ήδη πραγματοποιήσει δοκιμές και επί F-16. Ο αισθητήρας IRST21 που φέρει, αποτελεί εξελικτικό απόγονο των AAS-42 των F-14D Tomcat, και στην έκδοση Tiger Eye υπηρετεί ήδη με τα F-15SG της Σιγκαπούρης, τα F-15K της Νότιας Κορέας και, πιθανότατα, τα F-15SA της Σαουδικής. Μια έκδοσή του υιοθετείται και από το USN για χρήση στο ρύγχος τροποποιημένων εξωτερικών δεξαμενών μαχητικών F/A-18E/F Super Hornet. Αντίστοιχα, το OpenPod μπορεί να χρησιμοποιήσει τροποποιημένα ατρακτίδια Litening. Η USAF θα επιλέξει τον τύπο που θα αποκτήσει κατόπιν διαγωνισμού που θα προκηρυχθεί σύντομα. Το ίδιο θα πράξει για τα δικά της αεροσκάφη και η ANG. Και σε αυτή την περίπτωση η επιλογή των Αμερικανών αναμένεται να έχει σημαντική επίδραση και στη διεθνή αγορά γενικότερα. Στο μέλλον δεν αποκλείεται η σημερινή αμερικανική τάση υπέρ των ατρακτιδίων IRST να αλλάξει, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ιαπωνίας που ήδη δοκιμάζει αντίστοιχους αισθητήρες προσαρμοσμένους στο ρύγχος των δικών της F-15J/DJ, αλλά και των ΗΑΕ τα F-16E/F Block-60 των οποίων είναι τα πρώτα πλήρως επιχειρησιακά αεροσκάφη του τύπου με ενσωματωμένα τέτοια συστήματα από κατασκευής (το ίδιο ισχύει και με τα ραντάρ AESA) [4]. Πρόκειται για το ASQ-28 IFTS της Northrop Grumman. Πάντως τα F-16E/F Block-60 δεν αποτελούν ενδεικτική περίπτωση συγκρίσεων με τα ελληνικά -και με όλα τα υπόλοιπα- F-16, καθώς αποτελούν ιδιαίτερη έκδοση με εντελώς διαφορετική δομή και αρχιτεκτονική ηλεκτρονικών. Σημειώνεται επίσης πως η ιδέα μπορεί να πρωτοεφαρμόστηκε επιχειρησιακά στα F-16 Block-60, ωστόσο δεν είναι καθόλου νέα. Ήδη από την δεκαετία του ’80 η USAF μελετούσε την ενσωμάτωση αισθητήρων EO/IR στα F-16 της, αλλά για αποστολές κρούσης. Η τότε τεχνολογία δεν επέτρεψε περαιτέρω πρόοδο του προγράμματος και λίγο αργότερα επελέγη η λύση των ατρακτιδίων (LANTIRN, αρχής γενομένης από τα F-16 Block-40/42). Σήμερα ωστόσο οι εξελίξεις στον τομέα των αισθητήρων EO/IR είναι ραγδαίες, σε βαθμό που το σύστημα EOTS των F-35 θεωρείται ήδη παρωχημένο και τεχνολογικά πολύ κατώτερο των αισθητήρων που φέρονται σε ατρακτίδια τελευταίας γενιάς όπως τα Sniper και τα Litening-IV. Γι’ αυτό και σύντομα θα αντικατασταθεί από το Advanced EOTS, οι τεχνολογίες του οποίου πιθανόν να ωφελήσουν αντίστοιχα προγράμματα και για τους στόλους των F-15/16.
Λογισμικό, νέες αρτηρίες και δομική αποκατάσταση
Η εισαγωγή σε ευρεία χρήση ζεύξεων δεδομένων όπως η Link-16 αύξησε κατακόρυφα τις ανάγκες διαχείρισης πληροφοριών από τα μαχητικά F-16. Ακόμη μεγαλύτερη αύξηση θα επέλθει από την εγκατάσταση ραντάρ AESA. Ακριβώς γι’ αυτό η USAF ολοκληρώνει αυτή τη περίοδο τις δοκιμές ανάπτυξης και αξιολόγησης της νέας έκδοσης λογισμικού Μ7 για εγκατάσταση στα F-16 της. Το κύριο βάρος σε αυτήν την έκδοση λογισμικού έχει δοθεί ακριβώς στην αύξηση των δυνατοτήτων διαχείρισης και σύνθεσης εισερχόμενων πληροφοριών και δεδομένων και προώθησής τους στον χειριστή. Οι σχετικές ικανότητες του λογισμικού Μ7 στον εν λόγω τομέα αναφέρονται ως «πολλαπλάσιες» από τις έως σήμερα διαθέσιμες στις πλέον προηγμένες εκδόσεις λογισμικού Μ6 και Μ6.5. Σε αυτές το βάρος είχε δοθεί στις ικανότητες ολοκλήρωσης νέων όπλων που για πρώτη φορά αποκτούσαν τα F-16, όπως το βλήμα μακρού βεληνεκούς AGM-158 JAASM. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Πολωνίας που στο «πακέτο» (κόστους 500 εκατ. $) αγοράς 40 βλημάτων του εν λόγω τύπου για τα δικά της F-16 Block-52M το 2014, συμπεριέλαβε και τις εργασίες ενσωμάτωσης του λογισμικού Μ6.5, απαραίτητου για την πλήρη ολοκλήρωση του όπλου στα αεροσκάφη. Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, αντίστοιχες είναι οι εξελίξεις ανάπτυξης και νέων αρτηριών δεδομένων για τα F-16. Την περίοδο αυτή εντάσσεται σε υπηρεσία η αρτηρία MIL-STD-1773, η ανάπτυξη της οποία συγχρηματοδοτήθηκε από τα ΗΑΕ. Η νέα αυτή αρτηρία αξιοποιεί καινοτόμες τεχνολογίες οπτικών ινών και προσφέρει δυνατότητες διαχείρισης δεδομένων έως και 1.000 φορές (!) αυξημένες σε σχέση με την αρτηρία MIL-STD-1553 που αντικαθιστά. Σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα του αν και πως θα αναβαθμιστούν τα ελληνικά F-16, η παρακολούθηση των εξελίξεων στον τομέα του λογισμικού και των αρτηριών δεδομένων και η έγκαιρη ενσωμάτωση νέων εκδόσεων στα αεροσκάφη της Π.Α., θα πρέπει να θεωρείται εκ των ουκ άνευ. Και αυτό όχι μόνο για λόγους αύξησης των επιχειρησιακών τους ικανοτήτων, αλλά και για λόγους υποστηριξιμότητας και συμβατότητας. Σχετικά χαρακτηριστικά λάθη του παρελθόντος, όπως π.χ. συνέβη στη περίπτωση των ελληνικών F-16 Block-30 (τα οποία πρέπει να είναι τα μαχητικά με την παλαιότερη έκδοση λογισμικού σε υπηρεσία στο συγκεκριμένο μοντέλο διεθνώς), θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα προς αποφυγή.
Τέλος, ένα ακόμη σημαντικό σκέλος, είναι αυτό της διάρκειας δομικής ζωής των μαχητικών F-16. Τα παλαιότερα ελληνικά αεροσκάφη του τύπου (Block-30) ήδη έχουν ξεπεράσει το μέσο του αρχικά προβλεπόμενου ορίου ζωής τους. Παλαιότερα σχετικά προγράμματα όπως το Falcon-Up, σήμερα θεωρούνται ημίμετρα. Οι ανάγκες πιεστικές ανάγκες της USAF να διατηρήσει σε υπηρεσία αυξημένο αριθμό αεροσκαφών του τύπου για πολλά χρόνια ακόμη (λόγω των καθυστερήσεων στο πρόγραμμα του F-35), δρομολογεί ραγδαίες εξελίξεις. Στο πλαίσιο αυτό, η Lockheed Martin ήδη έχει σε εξέλιξη πρόγραμμα επέκτασης της δομικής ζωής των F-16, από 8.000 ώρες πτήσης που είναι σήμερα, αρχικά σε 10.000 ώρες και τελικά σε 12.000 ή και περισσότερες. Οι σχετικές δοκιμές μέσω προσομοιώσεων σε Η/Υ απέφεραν ιδιαίτερα αισιόδοξα συμπεράσματα και πλέον αντίστοιχες δοκιμές αντοχής και πιστοποίησης ξεκινούν και σε πραγματικά μαχητικά. Ήδη για το προσεχές διάστημα προγραμματίζεται από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ η εκταμίευση σε πρώτη φάση ενός ποσού της τάξης των 890 εκατ. $ για τη χρηματοδότηση ενός τέτοιου προγράμματος για τα F-16 της USAF. Και σε αυτή τη περίπτωση οι ανάγκες της τελευταίας για τη διατήρηση σε υπηρεσία ενός σημαντικού αριθμού F-16 για αρκετά περισσότερο απ’ ότι είχε προβλέψει αρχικά, τυγχάνει να συμπίπτουν κατ’ αναλογία με τις ανάγκες της Π.Α., με το όποιο πρόγραμμα απόκτησης νέου μαχητικού από την οποία να χάνεται σε βάθος χρόνου (λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας) και όλο το βάρος να στρέφεται στην μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των υπαρχόντων μαχητικών. Στην ελληνική περίπτωση ένα πρόγραμμα επέκτασης δομικού ορίου ζωής των F-16 θα μπορούσε άνετα να εκτελεστεί εξολοκλήρου από την ΕΑΒ.
Σημειώσεις:
[1] Η απόφαση ακύρωσης του προγράμματος ελήφθη το 2007 για να οριστικοποιηθεί λίγο αργότερα.
[2] Μια προτίμηση όμως που σχετιζόταν άμεσα με την εμπλοκή της BAE στο ευρύτερο πρόγραμμα αναβάθμισης των νοτιοκορεάτικων F-16, η οποία όμως οδηγήθηκε σε ένα παταγώδες φιάσκο ως γνωστόν.
[3] Ήδη Μονάδες της ANG με F-15C/D έχουν εφοδιάσει τα αεροσκάφη τους με ατρακτίδια AAQ-33 Sniper για επισήμανση και αναγνώριση εναέριων στόχων, ως προσωρινό μέτρο μέχρι την εισαγωγή σε υπηρεσία αντίστοιχων συστημάτων εξειδικευμένων στον αγώνα αέρος-αέρος. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα γαλλικά Rafale που αξιοποιούν το ατρακτίδιο Damocles και σε ρόλους αέρος-αέρος μέχρι το ξεπερασμένο σύστημα OSF να αντικασταθεί πλήρως από το νέο OSF-NG.
[4] Πρόκειται για το ραντάρ AESA APG-80 το οποίο πιθανολογείται ότι θα αντικατασταθεί από το νεότερο και ικανότερο APG-83 SABR στο πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 Block-60 σε Block-61.
http://e-amyna.com/?p=21744
Σχετικό: https://isxys.blogspot.com/2015/12/f-16.html
Ραντάρ AESA
Είναι δεδομένο πως όλα τα προγράμματα αναβάθμισης μαχητικών αεροσκαφών F-16 χωρών-χρηστών που έχουν εκφράσει σχετικό ενδιαφέρον (Σιγκαπούρη, Ταϊβάν, Νότια Κορέα) θα έχουν ως κύριο άξονα την αντικατάσταση των σημερινών ραντάρ κεραίας μηχανικής σάρωσης, με ένα νέο τύπου AESA. Η πλέον πρόσφατη εξέλιξη στο θέμα αυτό είναι η συμπερίληψη για πρώτη φορά στον Προϋπολογισμό του Αμερικανικού Υπουργείο Άμυνας για το Οικονομικό Έτος 2017 (FY2017) κονδυλίου για την αναβάθμιση 76 (24+52) F-16C της USAF με ραντάρ AESA. Μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια ο αριθμός των αεροσκαφών που θα αποκτήσουν το νέο ραντάρ θα αυξηθεί, φθάνοντας ίσως και τα 400. Στο σύνολό τους θα προέρχονται από τα Block-40/42 και Block-50/52, έχοντας ήδη δεχθεί το πρόγραμμα CCIP. Η κίνηση αυτή από την USAF ήταν αναμενόμενη από καιρό, ιδιαίτερα μετά την οριστική ακύρωση της ανάπτυξης της έκδοσης (V)10 του -μηχανικής σάρωσης- ραντάρ APG-68 [1]. Πλέον το ενδιαφέρον στρέφεται στο ποιος τύπος ραντάρ θα επιλεγεί. Ωστόσο το APG-83 SABR (Scalable Agile Beam Radar) της Νorthrop Grumman έχει σαφέστατο προβάδισμα έναντι του ανταγωνιστικού APG-84 RACR (Raytheon Advanced Combat Radar), μετά και από την επικράτησή του στην σχετική διαδικασία επιλογής που ολοκληρώθηκε το 2013 από την USAF για λογαριασμό της Ταϊβάν. Η απόφαση αυτή μάλιστα φαίνεται πως έχει ανατρέψει και την αρχική προτίμηση της Αεροπορίας της Νοτίου Κορέας προς RACR [2]. Εξάλλου, το 2010 το SABR είχε εγκατασταθεί σε ένα F-16 της USAF για τη πραγματοποίηση συνολικά 17 πτήσεων επίδειξης. Σε κάθε περίπτωση, όποια και αν είναι η επιλογή της USAF για το ραντάρ στα δικά της αεροσκάφη, είναι βέβαιο πως θα συντελέσει καθοριστικά στην διασφάλιση της απρόσκοπτης υποστήριξης και της συνεχούς εξέλιξης, αλλά και στη μείωση της τιμής του τύπου που θα επικρατήσει. Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της πρόσφατης μεταστροφής υπέρ της αναβάθμισης και των F-16 Block-30 της Π.Α., έχουν οι σχετικές προθέσεις της αμερικανικής Αεροπορικής Εθνοφρουράς (Air National Guard/ANG). Η ANG εισηγείται θερμά πλέον την εγκατάσταση ραντάρ AESA και στα δικά της F-16 τα οποία ανήκουν στο Block-30. Τα εν λόγω αεροσκάφη θεωρούνται υπερπολύτιμα καθώς αναλαμβάνουν μεγάλο μέρος των αποστολών προστασίας του εναέριου χώρου των ΗΠΑ, «απελευθερώνοντας» μαχητικά της USAF για ανάληψη αποστολών εκστρατευτικού χαρακτήρα. Κατά συνέπεια, η πρόθεση της μέγιστης δυνατής αναβάθμισης των δυνατοτήτων τους σε έναν τομέα κρίσιμο για την βασική τους αποστολή, όπως είναι το ραντάρ, φαντάζει εύλογη. Υπενθυμίζεται πως τα αμερικανικά F-16 Block-30/32 έχουν ήδη υποβληθεί σε έναν περιορισμένο εκσυγχρονισμό με κύρια στοιχεία το νέο υπολογιστή αποστολής (τον CFCC της ΒΑΕ) και το σκοπευτικό επί κάσκας για τον χειριστή. Το πρόγραμμα αυτό, γνωστό και ως CCIP Lite, επέλεξε και η Τουρκία για τα δικά της F-16 Block-30. Έτσι, αυτά αξιοποιούνται (και) σε μια σειρά αποστολών «δευτερεύοντος» χαρακτήρα (π.χ. τακτική αναγνώριση με τα νέα ατρακτίδια DB-110), αφήνοντας τα νεότερα και ικανότερα μοντέλα απερίσπαστα για την εκτέλεση απαιτητικότερων αποστολών.
Συστήματα IRST
Ένας άλλος ιδιαίτερα σημαντικός τομέας όπου τον τελευταίο καιρό υπάρχουν αξιόλογες εξελίξεις στις ΗΠΑ, είναι εκείνος των συστημάτων έρευνας και ιχνηλάτησης υπερύθρων (Infra-Red Search and Track /IRST). Η USAF θεωρεί πως τα συστήματα αυτά θα έχουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο άμεσο μέλλον, αφενός διότι παρέχουν δυνατότητα παθητικής (χωρίς ανάγκη εκπομπών ραντάρ) έρευνας και ιχνηλάτησης στόχων σε μεγάλη εμβέλεια, αφετέρου διότι θα παρέχουν σημαντικές δυνατότητες εντοπισμού και αναγνώρισης στόχων με μειωμένο RCS. Το δεύτερο αυτό σκέλος θεωρείται κρίσιμο για τους Αμερικανούς, καθώς μέσα στην επόμενη δεκαετία χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, αλλά και άλλες υπό την σφαίρα επιρροής αυτών που δυνητικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντίπαλο της USAF, αναμένεται να εντάξουν σε υπηρεσία σημαντικούς αριθμούς μαχητικών με χαρακτηριστικά «stealth». Η αντιστοιχία με τις ελληνικές ανάγκες εν όψει της ένταξης του F-35A σε τουρκική υπηρεσία, είναι προφανής. Συνεπώς, το ενδεχόμενο πρόσκτησης των σχετικών δυνατοτήτων που προσφέρουν τα συστήματα IRST μέσω της ενσωμάτωσής τους στο όποιο δυνητικό πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 της Π.Α., θα πρέπει να αποτελέσει θέμα σοβαρής μελέτης. Για την USAF βέβαια, απόλυτη προτεραιότητα στο ζήτημα αυτό λαμβάνουν τα F-15C/D που έχουν αποκλειστικά ρόλο αέρος-αέρος [3]. Αμέσως μετά όμως σειρά θα έχουν και τα F-16. Προς το παρόν, η αμερικανική τάση προκρίνει την υιοθέτηση συστημάτων σε εξωτερικά μεταφερόμενο ατρακτίδιο. Και αυτό διότι η ενσωμάτωση συστήματος IRST απευθείας επάνω σε ήδη υπάρχοντα μαχητικά, θα απαιτούσε σημαντικές και δαπανηρές δομικές τροποποιήσεις. Ήδη βρίσκονται υπό δοκιμή από δύο τέτοια ατρακτίδια: το Legion της Lockheed Martin και το OpenPod IRST των Northrop Grumman και Selex ES. Το πρώτο μάλιστα, λόγω κατασκευαστή έχει ήδη πραγματοποιήσει δοκιμές και επί F-16. Ο αισθητήρας IRST21 που φέρει, αποτελεί εξελικτικό απόγονο των AAS-42 των F-14D Tomcat, και στην έκδοση Tiger Eye υπηρετεί ήδη με τα F-15SG της Σιγκαπούρης, τα F-15K της Νότιας Κορέας και, πιθανότατα, τα F-15SA της Σαουδικής. Μια έκδοσή του υιοθετείται και από το USN για χρήση στο ρύγχος τροποποιημένων εξωτερικών δεξαμενών μαχητικών F/A-18E/F Super Hornet. Αντίστοιχα, το OpenPod μπορεί να χρησιμοποιήσει τροποποιημένα ατρακτίδια Litening. Η USAF θα επιλέξει τον τύπο που θα αποκτήσει κατόπιν διαγωνισμού που θα προκηρυχθεί σύντομα. Το ίδιο θα πράξει για τα δικά της αεροσκάφη και η ANG. Και σε αυτή την περίπτωση η επιλογή των Αμερικανών αναμένεται να έχει σημαντική επίδραση και στη διεθνή αγορά γενικότερα. Στο μέλλον δεν αποκλείεται η σημερινή αμερικανική τάση υπέρ των ατρακτιδίων IRST να αλλάξει, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ιαπωνίας που ήδη δοκιμάζει αντίστοιχους αισθητήρες προσαρμοσμένους στο ρύγχος των δικών της F-15J/DJ, αλλά και των ΗΑΕ τα F-16E/F Block-60 των οποίων είναι τα πρώτα πλήρως επιχειρησιακά αεροσκάφη του τύπου με ενσωματωμένα τέτοια συστήματα από κατασκευής (το ίδιο ισχύει και με τα ραντάρ AESA) [4]. Πρόκειται για το ASQ-28 IFTS της Northrop Grumman. Πάντως τα F-16E/F Block-60 δεν αποτελούν ενδεικτική περίπτωση συγκρίσεων με τα ελληνικά -και με όλα τα υπόλοιπα- F-16, καθώς αποτελούν ιδιαίτερη έκδοση με εντελώς διαφορετική δομή και αρχιτεκτονική ηλεκτρονικών. Σημειώνεται επίσης πως η ιδέα μπορεί να πρωτοεφαρμόστηκε επιχειρησιακά στα F-16 Block-60, ωστόσο δεν είναι καθόλου νέα. Ήδη από την δεκαετία του ’80 η USAF μελετούσε την ενσωμάτωση αισθητήρων EO/IR στα F-16 της, αλλά για αποστολές κρούσης. Η τότε τεχνολογία δεν επέτρεψε περαιτέρω πρόοδο του προγράμματος και λίγο αργότερα επελέγη η λύση των ατρακτιδίων (LANTIRN, αρχής γενομένης από τα F-16 Block-40/42). Σήμερα ωστόσο οι εξελίξεις στον τομέα των αισθητήρων EO/IR είναι ραγδαίες, σε βαθμό που το σύστημα EOTS των F-35 θεωρείται ήδη παρωχημένο και τεχνολογικά πολύ κατώτερο των αισθητήρων που φέρονται σε ατρακτίδια τελευταίας γενιάς όπως τα Sniper και τα Litening-IV. Γι’ αυτό και σύντομα θα αντικατασταθεί από το Advanced EOTS, οι τεχνολογίες του οποίου πιθανόν να ωφελήσουν αντίστοιχα προγράμματα και για τους στόλους των F-15/16.
Λογισμικό, νέες αρτηρίες και δομική αποκατάσταση
Η εισαγωγή σε ευρεία χρήση ζεύξεων δεδομένων όπως η Link-16 αύξησε κατακόρυφα τις ανάγκες διαχείρισης πληροφοριών από τα μαχητικά F-16. Ακόμη μεγαλύτερη αύξηση θα επέλθει από την εγκατάσταση ραντάρ AESA. Ακριβώς γι’ αυτό η USAF ολοκληρώνει αυτή τη περίοδο τις δοκιμές ανάπτυξης και αξιολόγησης της νέας έκδοσης λογισμικού Μ7 για εγκατάσταση στα F-16 της. Το κύριο βάρος σε αυτήν την έκδοση λογισμικού έχει δοθεί ακριβώς στην αύξηση των δυνατοτήτων διαχείρισης και σύνθεσης εισερχόμενων πληροφοριών και δεδομένων και προώθησής τους στον χειριστή. Οι σχετικές ικανότητες του λογισμικού Μ7 στον εν λόγω τομέα αναφέρονται ως «πολλαπλάσιες» από τις έως σήμερα διαθέσιμες στις πλέον προηγμένες εκδόσεις λογισμικού Μ6 και Μ6.5. Σε αυτές το βάρος είχε δοθεί στις ικανότητες ολοκλήρωσης νέων όπλων που για πρώτη φορά αποκτούσαν τα F-16, όπως το βλήμα μακρού βεληνεκούς AGM-158 JAASM. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Πολωνίας που στο «πακέτο» (κόστους 500 εκατ. $) αγοράς 40 βλημάτων του εν λόγω τύπου για τα δικά της F-16 Block-52M το 2014, συμπεριέλαβε και τις εργασίες ενσωμάτωσης του λογισμικού Μ6.5, απαραίτητου για την πλήρη ολοκλήρωση του όπλου στα αεροσκάφη. Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, αντίστοιχες είναι οι εξελίξεις ανάπτυξης και νέων αρτηριών δεδομένων για τα F-16. Την περίοδο αυτή εντάσσεται σε υπηρεσία η αρτηρία MIL-STD-1773, η ανάπτυξη της οποία συγχρηματοδοτήθηκε από τα ΗΑΕ. Η νέα αυτή αρτηρία αξιοποιεί καινοτόμες τεχνολογίες οπτικών ινών και προσφέρει δυνατότητες διαχείρισης δεδομένων έως και 1.000 φορές (!) αυξημένες σε σχέση με την αρτηρία MIL-STD-1553 που αντικαθιστά. Σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα του αν και πως θα αναβαθμιστούν τα ελληνικά F-16, η παρακολούθηση των εξελίξεων στον τομέα του λογισμικού και των αρτηριών δεδομένων και η έγκαιρη ενσωμάτωση νέων εκδόσεων στα αεροσκάφη της Π.Α., θα πρέπει να θεωρείται εκ των ουκ άνευ. Και αυτό όχι μόνο για λόγους αύξησης των επιχειρησιακών τους ικανοτήτων, αλλά και για λόγους υποστηριξιμότητας και συμβατότητας. Σχετικά χαρακτηριστικά λάθη του παρελθόντος, όπως π.χ. συνέβη στη περίπτωση των ελληνικών F-16 Block-30 (τα οποία πρέπει να είναι τα μαχητικά με την παλαιότερη έκδοση λογισμικού σε υπηρεσία στο συγκεκριμένο μοντέλο διεθνώς), θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα προς αποφυγή.
Τέλος, ένα ακόμη σημαντικό σκέλος, είναι αυτό της διάρκειας δομικής ζωής των μαχητικών F-16. Τα παλαιότερα ελληνικά αεροσκάφη του τύπου (Block-30) ήδη έχουν ξεπεράσει το μέσο του αρχικά προβλεπόμενου ορίου ζωής τους. Παλαιότερα σχετικά προγράμματα όπως το Falcon-Up, σήμερα θεωρούνται ημίμετρα. Οι ανάγκες πιεστικές ανάγκες της USAF να διατηρήσει σε υπηρεσία αυξημένο αριθμό αεροσκαφών του τύπου για πολλά χρόνια ακόμη (λόγω των καθυστερήσεων στο πρόγραμμα του F-35), δρομολογεί ραγδαίες εξελίξεις. Στο πλαίσιο αυτό, η Lockheed Martin ήδη έχει σε εξέλιξη πρόγραμμα επέκτασης της δομικής ζωής των F-16, από 8.000 ώρες πτήσης που είναι σήμερα, αρχικά σε 10.000 ώρες και τελικά σε 12.000 ή και περισσότερες. Οι σχετικές δοκιμές μέσω προσομοιώσεων σε Η/Υ απέφεραν ιδιαίτερα αισιόδοξα συμπεράσματα και πλέον αντίστοιχες δοκιμές αντοχής και πιστοποίησης ξεκινούν και σε πραγματικά μαχητικά. Ήδη για το προσεχές διάστημα προγραμματίζεται από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ η εκταμίευση σε πρώτη φάση ενός ποσού της τάξης των 890 εκατ. $ για τη χρηματοδότηση ενός τέτοιου προγράμματος για τα F-16 της USAF. Και σε αυτή τη περίπτωση οι ανάγκες της τελευταίας για τη διατήρηση σε υπηρεσία ενός σημαντικού αριθμού F-16 για αρκετά περισσότερο απ’ ότι είχε προβλέψει αρχικά, τυγχάνει να συμπίπτουν κατ’ αναλογία με τις ανάγκες της Π.Α., με το όποιο πρόγραμμα απόκτησης νέου μαχητικού από την οποία να χάνεται σε βάθος χρόνου (λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας) και όλο το βάρος να στρέφεται στην μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των υπαρχόντων μαχητικών. Στην ελληνική περίπτωση ένα πρόγραμμα επέκτασης δομικού ορίου ζωής των F-16 θα μπορούσε άνετα να εκτελεστεί εξολοκλήρου από την ΕΑΒ.
Σημειώσεις:
[1] Η απόφαση ακύρωσης του προγράμματος ελήφθη το 2007 για να οριστικοποιηθεί λίγο αργότερα.
[2] Μια προτίμηση όμως που σχετιζόταν άμεσα με την εμπλοκή της BAE στο ευρύτερο πρόγραμμα αναβάθμισης των νοτιοκορεάτικων F-16, η οποία όμως οδηγήθηκε σε ένα παταγώδες φιάσκο ως γνωστόν.
[3] Ήδη Μονάδες της ANG με F-15C/D έχουν εφοδιάσει τα αεροσκάφη τους με ατρακτίδια AAQ-33 Sniper για επισήμανση και αναγνώριση εναέριων στόχων, ως προσωρινό μέτρο μέχρι την εισαγωγή σε υπηρεσία αντίστοιχων συστημάτων εξειδικευμένων στον αγώνα αέρος-αέρος. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα γαλλικά Rafale που αξιοποιούν το ατρακτίδιο Damocles και σε ρόλους αέρος-αέρος μέχρι το ξεπερασμένο σύστημα OSF να αντικασταθεί πλήρως από το νέο OSF-NG.
[4] Πρόκειται για το ραντάρ AESA APG-80 το οποίο πιθανολογείται ότι θα αντικατασταθεί από το νεότερο και ικανότερο APG-83 SABR στο πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 Block-60 σε Block-61.
http://e-amyna.com/?p=21744
Σχετικό: https://isxys.blogspot.com/2015/12/f-16.html
No comments :
Post a Comment