Θα σας συγχωρούσαμε αν δεν γνωρίζατε ότι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ήταν Τούρκος. Ή ότι ο Ιησούς Χριστός και ο Προφήτης Μωάμεθ ήταν, ομοίως, τουρκικής καταγωγής. Θα σας συγχωρούσαμε αν δεν γνωρίζατε ότι η Ρωσία είναι στην πραγματικότητα ένα μεγάλο τουρκικό έθνος, ότι οι Καζάκοι και οι Ιάπωνες είναι γενετικά πανομοιότυποι ή ότι ο θρυλικός βασιλιάς Αρθούρος της Αγγλίας ήταν… –καλά το μαντέψατε– Τούρκος. Θα σας το συγχωρούσαμε, γιατί τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Κι όμως, σε διάφορες χώρες, από την Κεντρική Ευρώπη έως την Κεντρική Ασία, οι θεωρίες αυτές έχουν βγει από τον στενό κύκλο κάποιων συνωμοσιολόγων και ψευδοακαδημαϊκών και έχουν περάσει στα σχολικά εγχειρίδια, στη λαϊκή κουλτούρα, ακόμη και στην επίσημη ιδεολογία κάποιων κυβερνήσεων. Για παράδειγμα, στο γραφείο του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν κρέμεται σε περίοπτη θέση ένα δεκαεξάκτινο αστέρι: πρόκειται για την προεδρική σφραγίδα, την παλαιότερη προεδρική σφραγίδα που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην Ευρώπη. Κάθε ακτίνα αντιπροσωπεύει τις «16 μεγάλες τουρκικές αυτοκρατορίες», στις οποίες περιλαμβάνονται οι Ούννοι του Αττίλα, το χανάτο των Ουιγούρων, η αυτοκρατορία των Τιμουριδών, η αυτοκρατορία των Μουγκάλ στην Ινδία και πολλές άλλες, εκ των οποίων καμία δεν έχει κάποια σχέση με τη σύγχρονη Τουρκία. Αυτό, όμως, δεν εμποδίζει τον Ερντογάν να αντλεί νομιμοποίηση από την αντίληψη αυτή. Το 2015, όταν φιλοξένησε τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, οι δύο τους πόζαραν για φωτογραφίες, πλαισιωμένοι από 16 φρουρούς, ντυμένους με κοστούμια που αντιπροσώπευαν αυτές τις «Μεγάλες Τουρκικές Αυτοκρατορίες», μία απόδειξη ότι η τραβηγμένη αυτή ψευδοθεωρία είναι ακόμη δημοφιλής.
Ως τουρκικοί λαοί λογίζονται όσοι μιλούν τουρκογενείς γλώσσες και η επιστήμη της Τουρκολογίας μελετά τους λαούς αυτούς, τη γλώσσα, την ιστορία και την καταγωγή τους. Το γεγονός ότι το τουρκικό κράτος υιοθέτησε το όνομα της ευρύτερης εθνοτικής αυτής ομάδας (και στα αγγλικά αναφέρονται και οι δύο ως Τούρκοι) μπορεί να προκαλέσει κάποια σύγχυση. Όμως οι δύο έννοιες είναι διακριτές. Οι Καζάκοι, οι Αζέροι, οι Ουιγούροι, οι Ουζμπέκοι, οι Κιργίζιοι, οι Τάταροι και πολλοί άλλοι είναι μεν τουρκογενείς, αν και πολύ διαφορετικοί από τους Τούρκους της Τουρκίας. Οι γλώσσες τους είναι παρόμοιες και πριν από πολύ καιρό μοιράζονταν μία κοινή γλώσσα. Αλλά οι αιώνες αποκλίνουσας ιστορίας έχουν διαχωρίσει πλέον σημαντικά τους λαούς αυτούς και τις γλώσσες τους. Αν έχουν ένα κοινό οι τουρκογενείς αυτοί λαοί είναι το γεγονός ότι έλκουν όλοι την καταγωγή τους από την ευρασιατική στέπα, μια απέραντη, επίπεδη έκταση με λιβάδια, που εκτείνεται από τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης μέχρι την Κίνα. Πριν εγκατασταθούν, ήταν νομάδες και, κάθε χρόνο, με την εναλλαγή των εποχών, ταξίδευαν διασχίζοντας μεγάλες αποστάσεις στην Ευρασία. Περιστασιακά, αυτοί οι νομάδες κατακτούσαν κοντινούς πολιτισμούς, όπως η Περσία, η Κίνα ή η Ινδία, αλλά οι περιπτώσεις αυτές είχαν πάντα ως αποτέλεσμα τη γρήγορη αφομοίωσή τους από τον πολιτισμό των κατακτημένων, παρά το αντίθετο. Αν και πολλά νομαδικά κράτη υπήρξαν ιδιαίτερα ισχυρά, εντούτοις άφησαν ελάχιστες γραπτές πηγές. Αυτό σημαίνει ότι η μελέτη πολλών λαών της στέπας –συμπεριλαμβανομένης της μεγάλης Μογγολικής Αυτοκρατορίας– περνάει υποχρεωτικά μέσα από τις μαρτυρίες των κατακτημένων, παρά των κατακτητών. Το γεγονός αυτό καθιστά τη μελέτη των ιστορικών τουρκικών κρατών και λαών ιδιαίτερα δύσκολη και αφήνει πολλά περιθώρια για την υιοθέτηση υποθετικών ή και εντελώς κατασκευασμένων θεωριών.
Ως τουρκικοί λαοί λογίζονται όσοι μιλούν τουρκογενείς γλώσσες και η επιστήμη της Τουρκολογίας μελετά τους λαούς αυτούς, τη γλώσσα, την ιστορία και την καταγωγή τους. Το γεγονός ότι το τουρκικό κράτος υιοθέτησε το όνομα της ευρύτερης εθνοτικής αυτής ομάδας (και στα αγγλικά αναφέρονται και οι δύο ως Τούρκοι) μπορεί να προκαλέσει κάποια σύγχυση. Όμως οι δύο έννοιες είναι διακριτές. Οι Καζάκοι, οι Αζέροι, οι Ουιγούροι, οι Ουζμπέκοι, οι Κιργίζιοι, οι Τάταροι και πολλοί άλλοι είναι μεν τουρκογενείς, αν και πολύ διαφορετικοί από τους Τούρκους της Τουρκίας. Οι γλώσσες τους είναι παρόμοιες και πριν από πολύ καιρό μοιράζονταν μία κοινή γλώσσα. Αλλά οι αιώνες αποκλίνουσας ιστορίας έχουν διαχωρίσει πλέον σημαντικά τους λαούς αυτούς και τις γλώσσες τους. Αν έχουν ένα κοινό οι τουρκογενείς αυτοί λαοί είναι το γεγονός ότι έλκουν όλοι την καταγωγή τους από την ευρασιατική στέπα, μια απέραντη, επίπεδη έκταση με λιβάδια, που εκτείνεται από τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης μέχρι την Κίνα. Πριν εγκατασταθούν, ήταν νομάδες και, κάθε χρόνο, με την εναλλαγή των εποχών, ταξίδευαν διασχίζοντας μεγάλες αποστάσεις στην Ευρασία. Περιστασιακά, αυτοί οι νομάδες κατακτούσαν κοντινούς πολιτισμούς, όπως η Περσία, η Κίνα ή η Ινδία, αλλά οι περιπτώσεις αυτές είχαν πάντα ως αποτέλεσμα τη γρήγορη αφομοίωσή τους από τον πολιτισμό των κατακτημένων, παρά το αντίθετο. Αν και πολλά νομαδικά κράτη υπήρξαν ιδιαίτερα ισχυρά, εντούτοις άφησαν ελάχιστες γραπτές πηγές. Αυτό σημαίνει ότι η μελέτη πολλών λαών της στέπας –συμπεριλαμβανομένης της μεγάλης Μογγολικής Αυτοκρατορίας– περνάει υποχρεωτικά μέσα από τις μαρτυρίες των κατακτημένων, παρά των κατακτητών. Το γεγονός αυτό καθιστά τη μελέτη των ιστορικών τουρκικών κρατών και λαών ιδιαίτερα δύσκολη και αφήνει πολλά περιθώρια για την υιοθέτηση υποθετικών ή και εντελώς κατασκευασμένων θεωριών.
