Η Τουρκία στη Συρία. Η Ελλάδα πού;

Είναι επιτυχία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής η διαμόρφωση ατζέντας. Με τους όρους του παιχνιδιού να είναι ασφυκτικά προσδιορισμένοι από την Άγκυρα. Εμείς συνεχίζουμε να κουβαλάμε το μονοδιάστατο (ελληνοκεντρικό) δισάκι μας μεταξύ εταίρων και συμμάχων. Ζητώντας βοήθεια, εγγυήσεις, ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη, κάτι τέλος πάντων στον δίσκο που περιφέρουμε. Συνεχώς ρωτάμε τους άλλους τι θα κάνουν με την Τουρκία. Όχι γενικά αλλά ειδικά ως προς την Ελλάδα. Ποτέ δεν απαντάμε στο τι θα κάνουμε εμείς. Όχι ειδικά αλλά γενικά ως προς τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση.

• Πώς αντιλαμβανόμαστε το μέλλον της περιοχής ευθυγραμμίζοντας συμφέροντα, πόρους και συντελεστές ισχύος; 
• Προς αυτή την κατεύθυνση, ποια είναι η στρατηγική, οι επιδιωκόμενοι στόχοι και οι τακτικές κινήσεις που ξεδιπλώνουμε έναντι ενός εξαιρετικά προβλέψιμου γείτονα;
•  Εν τέλει, μέχρι που είμαστε διατεθειμένοι να φτάσουμε; Στα βαθιά νερά δεν βουτάμε ποτέ. Από επιλογή. Κι αυτό φάνηκε στις καλές εποχές με την Τουρκία.Προκειμένου να επιλύσουμε ζητήματα υψηλής πολιτικής και με την Ελλάδα σε πλεονεκτική θέση. Νομίζαμε πως θα παραμείνουν έτσι στο διηνεκές.

Τα κράτη δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα. Επιπλέον, η αλληλεγγύη είναι νόμισμα εξαργυρώσιμο. Πρέπει να δώσεις για να πάρεις. Πάνω από όλα, σε μια εποχή όπου δυστυχώς η γεωπολιτική έχει επιστρέψει με ορμή, οφείλεις συνεχώς να διεκδικείς τον ρόλο που θεωρείς πως σου αναλογεί. Τίποτα δε σου χαρίζεται γι' αυτό και "σπάζεις αυγά” ώστε να τον κατακτήσεις. Τα δικά σου, όχι των άλλων. Αυτό κάνει η Τουρκία εδώ και δέκα χρόνια. Άλλαξε στρατηγική και επέλεξε να ρίξει στο τραπέζι το γεωπολιτικό της χαρτί. Μαζί με την ευρωπαϊκή της προοπτική (βλ. Ελσίνκι), αποχαιρέτησε οριστικά το διεθνές δίκαιο και την αιρεσιμότητα. Πλέον, με την Ευρώπη θα διαπραγματευτεί συναλλακτικά και επί ίσοις όροις.

Μα καλά, θα αναρωτηθεί κανείς -στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο- δεν θα τεθούν όρια, "κόκκινες γραμμές” και αντίβαρα εξισορρόπησης από τρίτους ώστε να αποφευχθεί υπέρμετρη ισχυροποίηση της Τουρκίας; Μετά βεβαιότητας, ώστε να προκύψουν διευθετήσεις ασφαλείας συμβατές με ευρύτερα ευρωατλαντικά συμφέροντα. Και οι Τούρκοι το γνωρίζουν και προετοιμάζονται εντατικά. Αλλά με πρώτο πιάτο την επιβολή της ατζέντας της Άγκυρας. Έστω και τροποποιημένης. Μήπως υπάρχει και άλλη; Λευκή κόλλα και προσφυγή στη βοήθεια του κοινού από το εξωτερικό –ο βολικός "σάκος του μποξ” του ελληνικού πολιτικού συστήματος για όλα τα δεινά του έθνους. Μια Τουρκία μπαρουτοκαπνισμένη και μ’ ενισχυμένη τη διαπραγματευτική της θέση έναντι Αμερικανών και Ευρωπαίων.

• Οι πρώτοι βροντοφώναζαν εδώ και χρόνια πως φεύγουμε για Ειρηνικό μεριά  
• Οι δεύτεροι ζητούσαν επιπλέον χρόνο για να αντιμετωπίσουν τα υπαρξιακά τους.

Το τουρκικό ρολόι ήταν συγχρονισμένο με τις εξελίξεις. Έτοιμη από καιρό, η χώρα άδραξε την ευκαιρία για να καλύψει το κενό. Με εθνική αυτοπεποίθηση, δαγκώνοντας ακόμη και περισσότερα από όσα μπορεί η ίδια να μασήσει. Με τον εθνικισμό να ενώνει τη διχασμένη κοινωνία. Διατρέχοντας οριζόντια το πολιτικό της σύστημα και αποτελώντας τον κοινό του παρανομαστή. Αντιλαμβάνεστε πόσο πολύ μετράει η αντίληψη που καλλιεργεί και περνάει μια χώρα διεθνώς. Η δημόσια διπλωματία της καλπάζει την ώρα που η ελληνική έχει παγώσει στην προβολή της ταινίας "Όμορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος”.

Στο δια ταύτα, τα υπόλοιπα που θα σερβιριστούν στην τραπεζαρία της διαπραγμάτευσης, θα επιτρέψουν βολική "win-win" πέψη. Για να πούμε και του στραβού το δίκιο και χάρη θα μας κάνουν καθώς η εναλλακτική είναι να καθίσουμε μόνοι μας στο τραπέζι με τους Τούρκους. Ας είμαστε ειλικρινείς, ποιος Έλληνας Πρωθυπουργός θα επιθυμούσε μια τέτοια εξέλιξη; Μέχρι τότε, θα παρακολουθούμε ευλαβικά τα καθημερινά δελτία καιρού των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Με λαμπρές εξαιρέσεις, πασπαλισμένα με μπόλικο επιστημονικοφανή λαϊκισμό που αρμόζει στο ελληνικό αρπακολατζίδικο ακροατήριο. Ευχόμενοι να μην έχουν την ίδια τύχη με εκείνα του ένδοξου παρελθόντος για το ελληνικό χρηματιστήριο.

ΥΓ: Αλήθεια στα Δυτικά Βαλκάνια τι καιρό κάνει; Υπάρχει βαλκανική διάσταση για την ελληνική εξωτερική πολιτική; Τι πρεσβεύουμε στα ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας; Παρουσιάσαμε επεξεργασμένη θέση για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας με την ΕΕ; Ε καλά τώρα, με τα ταπεινά Βαλκάνια θα ασχολούμαστε; Εμείς έχουμε βάλει πλώρη και διεκδικούμε ρόλο στη Μέση Ανατολή. Μα, κι η Τουρκία εκεί δεν είναι; Ναι, αλλά απομονωμένη!

Σωτήρης Σέρμπος [καθηγητής διεθνούς πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.]