Πρόσφατα οι Κινέζοι απείλησαν να μπλοκάρουν την πρόσβαση της Lockheed Martin σε σπάνιες γαίες, [1]. Οι σπάνιες γαίες είναι απαραίτητες στην αμυντική βιομηχανία. Το πρόβλημα με τις σπάνιες γαίες ΔΕΝ είναι απλά η εξόρυξή τους. Είναι η έλλειψη αλυσίδας αξίας “από-το-ορυχείο-στη-μεταλλουργία-στους-τελικούς-χρήστες”. Σε απάντηση αυτής της απειλής το αμερικανικό Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι θα χρηματοδοτήσει με 100 εκατομμύρια δολάρια δύο εταιρείες για να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις επεξεργασίας σπάνιων γαιών. Η μία από αυτές τις εταιρείες είναι Αυστραλιανών συμφερόντων, ενώ η άλλη είναι «αμερικανικών» συμφερόντων. Ακόμη μία φορά, οι ΗΠΑ πυροβολούν τα πόδια τους καθώς και οι δύο λύσεις δεν αποτελούν την τελική λύση του προβλήματος των σπάνιων γαιών.
Στην περίπτωση της εταιρείας των Αυστραλιανών συμφερόντων θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς πόσο βιώσιμη θα είναι αυτή η λύση: θα μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες σε σπάνιες γαίες από ένα και μόνο εργοστάσιο κατεργασίας το οποίο σχεδιάζεται στο Τέξας; Το άλλο εργοστάσιο κατεργασίας, το οποίο ήδη ελέγχεται από την Αυστραλιανή εταιρεία, βρίσκεται στη Μαλαισία, της οποίας το πολιτικό προσωπικό ελέγχεται από τους Κινέζους! Η Κίνα δεν θα δυσκολευθεί να τερματίσει και αυτές τις προσπάθειες με εύκολο τρόπο: τη χειραγώγηση των τιμών των σπάνιων γαιών. Το έπραξε και στο παρελθόν. Για πόσο χρονικό διάστημα θα μπορέσει να αντέξει μία μικρή εταιρεία στο Τέξας τον πόλεμο τιμών τον οποίο θα υποστεί από την Κίνα; Μη ξεχνάμε: στο καπιταλιστικό σύστημα οι εταιρείες δεν λειτουργούν για το γενικό σύνολο, αλλά αποκλειστικά και μόνο για το όφελος των μετόχων τους. Για το κέρδος.
Η Κίνα πολεμά τις μικρές δυτικές εταιρείες με το συγκεκριμένο όπλο. Η άλλη εταιρεία, η οποία θα χρηματοδοτηθεί από το αμερικανικό Πεντάγωνο, έχει και αυτή τα προβλήματά της: Στο ορυχείο της δεν παράγονται οι βαριές σπάνιες γαίες, οι οποίες είναι οι μόνες απαραίτητες στην αμυντική βιομηχανία. Στο συγκεκριμένο ορυχείο εξορύσσονται μόνο ελαφριές σπάνιες γαίες. Επίσης, υπάρχει ακόμη ένα μικρό προβληματάκι: Μέτοχος στη συγκεκριμένη εταιρεία είναι μία εταιρεία… κινεζικών συμφερόντων! Ειλικρινά, δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει την αφέλεια αυτής της λύσης. Ειδικά, οι μεγάλες αμυντικές βιομηχανίες θα έπρεπε να είχαν ήδη αναγνωρίσει την τρωτότητα (vulnerability) αυτών των προτάσεων οι οποίες και αυτές είναι καταδικασμένες να αποτύχουν.
Το 2015 σε παγκόσμιο συνέδριο ορυκτών πόρων στον Καναδά είχε παρουσιασθεί εργασία του υπογράφοντος για την κατάταξη χωρών (country risk evaluation) οι οποίες διαθέτουν αποθέματα σπάνιων γαιών, [2]. Η κατάταξη αφορούσε το γεωπολιτικό κίνδυνο των χωρών.Σε εκείνη την κατάταξη είχε αναδειχθεί ως καλύτερη περίπτωση για εξορύξεις σπάνιων γαιών (μικρότερος γεωπολιτικός κίνδυνος) η Γροιλανδία. Μετά από 4 χρόνια (2019) η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι ενδιαφερόταν να αγοράσει τη Γροιλανδία! Ακόμη και την Γροιλανδία να αγόραζαν οι ΗΠΑ και πάλι θα έπρεπε να στείλουν στην Κίνα για κατεργασία το εξορυσσόμενο ορυκτό. Είναι σαν οι ΗΠΑ να διέθεταν όλο το πετρέλαιο του κόσμου αλλά να μη διέθεταν την τεχνογνωσία για της διύλισης. Σαν να είχε τη διύλιση μόνο η Σαουδική Αραβία! Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ποσότητες των σπάνιων γαιών δεν είναι αξιοποιήσιμες οικονομικά ώτσε να ξεκινήσει ένα ορυχείο ως αποκλειστικό ορυχείο σπάνιων γαιών. Γι’αυτό και δεν συμφέρει οικονομικά τις εξορυκτικές εταρείες να ασχοληθούν με τις σπάνιες γαίες με αποτέλεσμα να νικά η Κίνα.
Ας έρθουμε στο σήμερα για να δούμε κάποια άλλα γεγονότα.
Πρόσφατα οι Jeff Bezos και Bill Gates ανακοίνωσαν τη συνεργασία τους στον τομέα των εξορύξεων κοβαλτίου, [3]. Το κοβάλτιο είναι απαραίτητο στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και εξορύσσεται – προς το παρόν – μόνο στο Κογκό. Η εξόρυξη στο Κογκό πραγματοποιείται με τη χρησιμοποίηση μικρών παιδιών τα οποία εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στα ορυχεία. Η συνεργασία των Bezos και Gates σε εξορυκτικά έργα ΔΕΝ θα έπρεπε να προκαλέσει έκπληξη: το 2015 σε άρθρο με τίτλο «Κρίσιμα-στρατηγικά ορυκτά: ποιοί θα τα εξορύσσουν στο μέλλον;» ο υπογράφων είχε προβεί σε μία παρακινδυνευμένη εκτίμηση για το μέλλον. Παρατίθεται απόσπασμα εκείνου του άρθρου:
«Τί εκτιμώ πως θα γίνει στο μέλλον σχετικά με τις εξορύξεις των κρίσιμων ορυκτών, και ειδικότερα των σπάνιων γαιών; Οι τελικοί χρήστες των σπάνιων γαιών θα μετατραπούν έμμεσα ή άμεσα σε παραγωγούς σπάνιων γαιών. Εφόσον οι μεγάλες εξορυκτικές επιχειρήσεις δεν ενδιαφέρονται για τις εξορύξεις σπάνιων γαιών, οι τελικοί χρήστες θα εξαναγκασθούν να προχωρήσουν σε καθετοποίηση της παραγωγής τους και να μετατραπούν σε παραγωγούς σπάνιων γαιών. Μη ξεχνάμε πως οι εταιρείες αυτές διαθέτουν τεράστια οικονομική δύναμη ώστε να στηρίξουν εξορυκτικές δραστηριότητες. (…) Προσωπικά διαβλέπω πως μεσο-μακροπρόθεσμα θα υπάρξει δραστηριότητα από την πλευρά των τελικών χρηστών σπάνιων γαιών και δεν θα μου έκανε εντύπωση αν έβλεπα πχ. την Apple, τη General Motors ή τη Siemens κλπ. να εμπλακούν έμμεσα ή άμεσα στον εξορυκτικό κλάδο»
Η εκτίμηση του 2015 συγκεκριμενοποιήθηκε σε ολιστική επιχειρηματική πρόταση μέσω άρθρου στο World Economics Journal του Λονδίνου το 2018, [5]. Σε εκείνο το άρθρο παρουσιάσθηκε ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης της χειραγώγησης της «αλυσίδας αξίας» των σπάνιων γαιών από την Κίνα μέσω της δημιουργίας κατάλληλου πλαισίου υπό τη μορφή οικονομικού «μηχανισμού» ο οποίος θα εξασφαλίζει την ομαλή προσφορά σπάνιων γαιών στους τελικούς χρήστες (=βιομηχανίες). Ορισμένα από τα πιθανά οφέλη από τη δημιουργία ενός τέτοιου «μηχανισμού» είναι:
Το 2018 είχε παρουσιασθεί μία ακόμη πρόταση για δημιουργία διακρατικών συνεταιρισμών για την αντιμετώπιση της Κίνας στο θέμα των σπάνιων γαιών, [7]:
«Το πρόβλημα όσο αφορά τις σπάνιες γαίες δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από καμία χώρα και από καμία εταιρεία μεμονομένα. Τα κονδύλια, οι υποδομές και οι προσπάθειες που θα απαιτηθούν συνολικά ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες ενός μόνο κράτους ή μίας μόνο εταιρείας όσο μεγάλη και αν είναι αυτή. Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται μόνο μέσα από κοινές δράσεις, από συνέργειες («1 + 1 = 3»), μέσα από συνεταιριστικές δραστηριότητες. Η δημιουργία συνεταιρισμών μεταξύ κρατών, αλλά και μεταξύ εταιρειών, για τη βιώσιμη αξιοποίηση των σπάνιων γαιών θα οδηγήσει στο στήσιμο κατάλληλης αλυσίδας αξίας και θα σταματήσει το μονοπώλιο της Κίνας».
Τί συμβαίνει σήμερα; Σύμφωνα με την άποψη στελεχών μικρών δυτικών εταιρειών οι οποίες αγωνίζονται να επιβιώσουν στο σκληρό οικονομικό περιβάλλον που έχει επιβάλλει η Κίνα μέσω της χειραγώγησης των τιμών των σπάνιων γαιών, [8]:
«if you really want to build a rare earth supply chain outside China, there will have to be cooperation between countries».
Το παρόν άρθρο συνιστά επί της ουσίας την τελευταία προειδοποίηση προς τις μεγάλες δυτικές αμυντικές – και όχι μόνο – βιομηχανίες. Μετά δεν θα υπάρχει γυρισμός καθώς το παιγνίδι για τις δυτικές βιομηχανίες θα χαθεί οριστικά. Οι ενδεικτικές προτάσεις:
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. https://www.thetimes.co.uk/article/china-threatens-to-starve-us-of-key-defence-materials-j38rms7rn
2. https://www.researchgate.net/publication/298356163_A_New_Tool_for_the_Geopolitical_Assessment_of_REE_projects
3. https://www.mining.com/bill-gates-backed-firm-searching-for-cobalt-in-canada/
4. https://energypress.gr/news/krisima-stratigika-orykta-poioi-tha-ta-exoryssoyn-sto-mellon
5. https://www.worldeconomics.com/Journal/Papers/Rare%20Earth%20Elements.details?ID=710
6. https://uk.reuters.com/article/us-tesla-nickel/please-mine-more-nickel-musk-urges-as-tesla-boosts-production-idUKKCN24O0RV#:~:text=O)%20boss%20Elon%20Musk%20urged,hurdle%20to%20the%20company’s%20growth
7. https://www.huffingtonpost.gr/entry/nato-ee-kai-spanies-yaies-protase-yia-demioeryia_gr_5afbc552e4b0c1cf3c0c3ecf
8. https://www.mining.com/web/us-finds-its-chinese-rare-earth-dependency-hard-to-break/
9. https://en.wikipedia.org/wiki/SEMATECH
10. https://www.technologyreview.com/2011/07/25/192832/lessons-from-sematech/
11. https://www.darpa.mil/about-us/timeline/sematech
ΣΧΕΤΙΚΟ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ: https://www.capital.gr/me-apopsi/3338129/krisima-orukta-i-autokatastrofiki-politiki-tis-dusis
Στην περίπτωση της εταιρείας των Αυστραλιανών συμφερόντων θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς πόσο βιώσιμη θα είναι αυτή η λύση: θα μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες σε σπάνιες γαίες από ένα και μόνο εργοστάσιο κατεργασίας το οποίο σχεδιάζεται στο Τέξας; Το άλλο εργοστάσιο κατεργασίας, το οποίο ήδη ελέγχεται από την Αυστραλιανή εταιρεία, βρίσκεται στη Μαλαισία, της οποίας το πολιτικό προσωπικό ελέγχεται από τους Κινέζους! Η Κίνα δεν θα δυσκολευθεί να τερματίσει και αυτές τις προσπάθειες με εύκολο τρόπο: τη χειραγώγηση των τιμών των σπάνιων γαιών. Το έπραξε και στο παρελθόν. Για πόσο χρονικό διάστημα θα μπορέσει να αντέξει μία μικρή εταιρεία στο Τέξας τον πόλεμο τιμών τον οποίο θα υποστεί από την Κίνα; Μη ξεχνάμε: στο καπιταλιστικό σύστημα οι εταιρείες δεν λειτουργούν για το γενικό σύνολο, αλλά αποκλειστικά και μόνο για το όφελος των μετόχων τους. Για το κέρδος.
Η Κίνα πολεμά τις μικρές δυτικές εταιρείες με το συγκεκριμένο όπλο. Η άλλη εταιρεία, η οποία θα χρηματοδοτηθεί από το αμερικανικό Πεντάγωνο, έχει και αυτή τα προβλήματά της: Στο ορυχείο της δεν παράγονται οι βαριές σπάνιες γαίες, οι οποίες είναι οι μόνες απαραίτητες στην αμυντική βιομηχανία. Στο συγκεκριμένο ορυχείο εξορύσσονται μόνο ελαφριές σπάνιες γαίες. Επίσης, υπάρχει ακόμη ένα μικρό προβληματάκι: Μέτοχος στη συγκεκριμένη εταιρεία είναι μία εταιρεία… κινεζικών συμφερόντων! Ειλικρινά, δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει την αφέλεια αυτής της λύσης. Ειδικά, οι μεγάλες αμυντικές βιομηχανίες θα έπρεπε να είχαν ήδη αναγνωρίσει την τρωτότητα (vulnerability) αυτών των προτάσεων οι οποίες και αυτές είναι καταδικασμένες να αποτύχουν.
Το 2015 σε παγκόσμιο συνέδριο ορυκτών πόρων στον Καναδά είχε παρουσιασθεί εργασία του υπογράφοντος για την κατάταξη χωρών (country risk evaluation) οι οποίες διαθέτουν αποθέματα σπάνιων γαιών, [2]. Η κατάταξη αφορούσε το γεωπολιτικό κίνδυνο των χωρών.Σε εκείνη την κατάταξη είχε αναδειχθεί ως καλύτερη περίπτωση για εξορύξεις σπάνιων γαιών (μικρότερος γεωπολιτικός κίνδυνος) η Γροιλανδία. Μετά από 4 χρόνια (2019) η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι ενδιαφερόταν να αγοράσει τη Γροιλανδία! Ακόμη και την Γροιλανδία να αγόραζαν οι ΗΠΑ και πάλι θα έπρεπε να στείλουν στην Κίνα για κατεργασία το εξορυσσόμενο ορυκτό. Είναι σαν οι ΗΠΑ να διέθεταν όλο το πετρέλαιο του κόσμου αλλά να μη διέθεταν την τεχνογνωσία για της διύλισης. Σαν να είχε τη διύλιση μόνο η Σαουδική Αραβία! Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ποσότητες των σπάνιων γαιών δεν είναι αξιοποιήσιμες οικονομικά ώτσε να ξεκινήσει ένα ορυχείο ως αποκλειστικό ορυχείο σπάνιων γαιών. Γι’αυτό και δεν συμφέρει οικονομικά τις εξορυκτικές εταρείες να ασχοληθούν με τις σπάνιες γαίες με αποτέλεσμα να νικά η Κίνα.
Ας έρθουμε στο σήμερα για να δούμε κάποια άλλα γεγονότα.
Πρόσφατα οι Jeff Bezos και Bill Gates ανακοίνωσαν τη συνεργασία τους στον τομέα των εξορύξεων κοβαλτίου, [3]. Το κοβάλτιο είναι απαραίτητο στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και εξορύσσεται – προς το παρόν – μόνο στο Κογκό. Η εξόρυξη στο Κογκό πραγματοποιείται με τη χρησιμοποίηση μικρών παιδιών τα οποία εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στα ορυχεία. Η συνεργασία των Bezos και Gates σε εξορυκτικά έργα ΔΕΝ θα έπρεπε να προκαλέσει έκπληξη: το 2015 σε άρθρο με τίτλο «Κρίσιμα-στρατηγικά ορυκτά: ποιοί θα τα εξορύσσουν στο μέλλον;» ο υπογράφων είχε προβεί σε μία παρακινδυνευμένη εκτίμηση για το μέλλον. Παρατίθεται απόσπασμα εκείνου του άρθρου:
«Τί εκτιμώ πως θα γίνει στο μέλλον σχετικά με τις εξορύξεις των κρίσιμων ορυκτών, και ειδικότερα των σπάνιων γαιών; Οι τελικοί χρήστες των σπάνιων γαιών θα μετατραπούν έμμεσα ή άμεσα σε παραγωγούς σπάνιων γαιών. Εφόσον οι μεγάλες εξορυκτικές επιχειρήσεις δεν ενδιαφέρονται για τις εξορύξεις σπάνιων γαιών, οι τελικοί χρήστες θα εξαναγκασθούν να προχωρήσουν σε καθετοποίηση της παραγωγής τους και να μετατραπούν σε παραγωγούς σπάνιων γαιών. Μη ξεχνάμε πως οι εταιρείες αυτές διαθέτουν τεράστια οικονομική δύναμη ώστε να στηρίξουν εξορυκτικές δραστηριότητες. (…) Προσωπικά διαβλέπω πως μεσο-μακροπρόθεσμα θα υπάρξει δραστηριότητα από την πλευρά των τελικών χρηστών σπάνιων γαιών και δεν θα μου έκανε εντύπωση αν έβλεπα πχ. την Apple, τη General Motors ή τη Siemens κλπ. να εμπλακούν έμμεσα ή άμεσα στον εξορυκτικό κλάδο»
Η εκτίμηση του 2015 συγκεκριμενοποιήθηκε σε ολιστική επιχειρηματική πρόταση μέσω άρθρου στο World Economics Journal του Λονδίνου το 2018, [5]. Σε εκείνο το άρθρο παρουσιάσθηκε ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης της χειραγώγησης της «αλυσίδας αξίας» των σπάνιων γαιών από την Κίνα μέσω της δημιουργίας κατάλληλου πλαισίου υπό τη μορφή οικονομικού «μηχανισμού» ο οποίος θα εξασφαλίζει την ομαλή προσφορά σπάνιων γαιών στους τελικούς χρήστες (=βιομηχανίες). Ορισμένα από τα πιθανά οφέλη από τη δημιουργία ενός τέτοιου «μηχανισμού» είναι:
- O μετριασμός του επιχειρηματικού κινδύνου μεταξύ των τελικών χρηστών σπάνιων γαιών και των εξορυκτικών επιχειρήσεων.
- H επικράτηση δίκαιων συνθηκών στο εμπόριο σπάνιων γαιών (fair trade).
- Διαφάνεια στο εμπόριο των σπάνιων γαιών.
- Επίτευξη γεωπολιτικής ισορροπίας.
- Οικονομίες κλίμακας.
Το 2018 είχε παρουσιασθεί μία ακόμη πρόταση για δημιουργία διακρατικών συνεταιρισμών για την αντιμετώπιση της Κίνας στο θέμα των σπάνιων γαιών, [7]:
«Το πρόβλημα όσο αφορά τις σπάνιες γαίες δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από καμία χώρα και από καμία εταιρεία μεμονομένα. Τα κονδύλια, οι υποδομές και οι προσπάθειες που θα απαιτηθούν συνολικά ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες ενός μόνο κράτους ή μίας μόνο εταιρείας όσο μεγάλη και αν είναι αυτή. Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται μόνο μέσα από κοινές δράσεις, από συνέργειες («1 + 1 = 3»), μέσα από συνεταιριστικές δραστηριότητες. Η δημιουργία συνεταιρισμών μεταξύ κρατών, αλλά και μεταξύ εταιρειών, για τη βιώσιμη αξιοποίηση των σπάνιων γαιών θα οδηγήσει στο στήσιμο κατάλληλης αλυσίδας αξίας και θα σταματήσει το μονοπώλιο της Κίνας».
Τί συμβαίνει σήμερα; Σύμφωνα με την άποψη στελεχών μικρών δυτικών εταιρειών οι οποίες αγωνίζονται να επιβιώσουν στο σκληρό οικονομικό περιβάλλον που έχει επιβάλλει η Κίνα μέσω της χειραγώγησης των τιμών των σπάνιων γαιών, [8]:
«if you really want to build a rare earth supply chain outside China, there will have to be cooperation between countries».
Το παρόν άρθρο συνιστά επί της ουσίας την τελευταία προειδοποίηση προς τις μεγάλες δυτικές αμυντικές – και όχι μόνο – βιομηχανίες. Μετά δεν θα υπάρχει γυρισμός καθώς το παιγνίδι για τις δυτικές βιομηχανίες θα χαθεί οριστικά. Οι ενδεικτικές προτάσεις:
- Δημιουργία συνεταιρισμών/συνεργειών μεταξύ εταιρειών (όπως έκαναν οι Bezos και Gates) τόσο στην εξόρυξη όσο και στην μεταλλουργία (Upstream και downstream). Οι μεγάλες αμερικανικές πολυεθνικές είχαν ξαναπράξει κάτι παρόμοιο το 1987 ώστε να αντιμετωπίσουν την επικράτηση της Ιαπωνίας στους ημιαγωγούς και κέρδισαν [9], [10] και [11]. Θα αποτελούσε έκπληξη εάν στα πολύ υψηλά κλιμάκια των αμυντικών βιομηχανιών δεν το θυμούνται.
- R&D και επένδυση σε δυτικά Πανεπιστήμια με υποστήριξη των βιομηχανιών.
- Δημιουργία δυτικά ελεγχόμενου χρηματιστηρίου κρίσιμων ορυκτών όπως π.χ. το London Metal Exchange (το οποίο ΚΑΙ αυτό έχει εξαγορασθεί από Κινέζους και στο οποίο ΔΕΝ διαπραγματεύονται οι σπάνιες γαίες).
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. https://www.thetimes.co.uk/article/china-threatens-to-starve-us-of-key-defence-materials-j38rms7rn
2. https://www.researchgate.net/publication/298356163_A_New_Tool_for_the_Geopolitical_Assessment_of_REE_projects
3. https://www.mining.com/bill-gates-backed-firm-searching-for-cobalt-in-canada/
4. https://energypress.gr/news/krisima-stratigika-orykta-poioi-tha-ta-exoryssoyn-sto-mellon
5. https://www.worldeconomics.com/Journal/Papers/Rare%20Earth%20Elements.details?ID=710
6. https://uk.reuters.com/article/us-tesla-nickel/please-mine-more-nickel-musk-urges-as-tesla-boosts-production-idUKKCN24O0RV#:~:text=O)%20boss%20Elon%20Musk%20urged,hurdle%20to%20the%20company’s%20growth
7. https://www.huffingtonpost.gr/entry/nato-ee-kai-spanies-yaies-protase-yia-demioeryia_gr_5afbc552e4b0c1cf3c0c3ecf
8. https://www.mining.com/web/us-finds-its-chinese-rare-earth-dependency-hard-to-break/
9. https://en.wikipedia.org/wiki/SEMATECH
10. https://www.technologyreview.com/2011/07/25/192832/lessons-from-sematech/
11. https://www.darpa.mil/about-us/timeline/sematech
ΣΧΕΤΙΚΟ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ: https://www.capital.gr/me-apopsi/3338129/krisima-orukta-i-autokatastrofiki-politiki-tis-dusis
No comments :
Post a Comment