Στη μεγαλύτερη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο συμμετείχαν περισσότερες από 50 χώρες. Ωστόσο, η Συμμαχία φαίνεται να αντιμετωπίζει δυσεπίλυτα μείζονα προβλήματα σε οικονομικό και επιχειρησιακό επίπεδο, που καθιστούν δυσοίωνο το μέλλον της.
Πιέσεις για χρηματοδότηση
Ως γνωστόν, στην παρούσα φάση οι περισσότερες χώρες-μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας, στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις κρατικές δαπάνες, μείωσαν δραστικά τα αμυντικά τουςκονδύλια. Ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείεςπρόσφατα αποφάσισαν περικοπές των αμυντικών τους δαπανών κατά τουλάχιστον 450 δισ. δολάρια για την επόμενη δεκαετία.[1] Είναι προφανές λοιπόν ότι το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα χρηματοδότησης. Πρακτικά, το οικονομικό πρόβλημα θα επηρεάσει τις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν, καθώς μετά το 2014 θα απαιτούνται 4,1 δισ. δολάρια ετησίως για τη διατήρηση των στρατευμάτων που θα συνεχίσουν να εκπαιδεύουν τον αφγανικό στρατό. Η αμερικανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να καταβάλει ένα μεγάλο μέρος του κόστους, ωστόσο αναζητά τουλάχιστον 1,3 δισ. δολάρια ετησίως από τους συμμάχους της. Η Βρετανία ανακοίνωσε ότι θα συνεισφέρει 100 εκατ. δολάρια ετησίως, η Ιταλία 120 εκατ., η Αυστραλία 100 εκατ., η Τουρκία 20 εκατ., ενώ η Γαλλία και ο Καναδάς «πιέζονται» προκειμένου να δεσμευτούν για τη συνεισφορά 256 εκατ. δολαρίων (200 εκατ. ευρώ) και 125 εκατ. δολαρίων, αντίστοιχα.
Δυσεπίλυτα προβλήματα στο Αφγανιστάν
Στο επιχειρησιακό επίπεδο η κατάσταση φαίνεται να είναι χειρότερη. Μετά από περίπου 11 χρόνια από την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν (τέλη του 2001), οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους (NATO-ISAF) δεν κατάφεραν ούτε να ανασυγκροτήσουν τη χώρα αλλά ούτε και να βελτιώσουν την κατάσταση ασφαλείας. Αντίθετα, οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις έχουν επεκταθεί στο γειτονικό Πακιστάν, οι παράπλευρες απώλειες καθώς και οι απώλειες της NATO-ISAF αυξάνονται, ενώ παραδόξως αυξάνεται και η παραγωγή του αφγανικού οπίου, που ευθύνεται για δεκάδες χιλιάδες θύματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΟΗΕ,[2] η καλλιέργεια του οπίου το 2011 είχε φθάσει τα 131.000 εκτάρια (123.000 εκτάρια τα δύο προηγούμενα χρόνια) και η παραγωγή του ανήλθε στους 5.800 τόνους (αύξηση της τάξης του 61% συγκρινόμενη με τους 3.600 τόνους το 2010). Μάλιστα, το 2011 τα συνολικά έσοδα από την καλλιέργεια και την εκμετάλλευση του οπίου ανήλθαν στα 2,4 δισ. δολάρια ή 15% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν. Θα πρέπει να τονισθεί ότι «το όπιο δεν συνιστά μόνο ένα σημαντικό κομμάτι της αφγανικής οικονομίας, αλλά χρηματοδοτεί τις επιχειρήσεις των Ταλιμπάν κατά της NATO-ISAF και συντηρεί τη διαφθορά σε κρατικό και κοινωνικό επίπεδο». 2
Στο επιχειρησιακό επίπεδο η κατάσταση φαίνεται να είναι χειρότερη. Μετά από περίπου 11 χρόνια από την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν (τέλη του 2001), οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους (NATO-ISAF) δεν κατάφεραν ούτε να ανασυγκροτήσουν τη χώρα αλλά ούτε και να βελτιώσουν την κατάσταση ασφαλείας. Αντίθετα, οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις έχουν επεκταθεί στο γειτονικό Πακιστάν, οι παράπλευρες απώλειες καθώς και οι απώλειες της NATO-ISAF αυξάνονται, ενώ παραδόξως αυξάνεται και η παραγωγή του αφγανικού οπίου, που ευθύνεται για δεκάδες χιλιάδες θύματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΟΗΕ,[2] η καλλιέργεια του οπίου το 2011 είχε φθάσει τα 131.000 εκτάρια (123.000 εκτάρια τα δύο προηγούμενα χρόνια) και η παραγωγή του ανήλθε στους 5.800 τόνους (αύξηση της τάξης του 61% συγκρινόμενη με τους 3.600 τόνους το 2010). Μάλιστα, το 2011 τα συνολικά έσοδα από την καλλιέργεια και την εκμετάλλευση του οπίου ανήλθαν στα 2,4 δισ. δολάρια ή 15% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν. Θα πρέπει να τονισθεί ότι «το όπιο δεν συνιστά μόνο ένα σημαντικό κομμάτι της αφγανικής οικονομίας, αλλά χρηματοδοτεί τις επιχειρήσεις των Ταλιμπάν κατά της NATO-ISAF και συντηρεί τη διαφθορά σε κρατικό και κοινωνικό επίπεδο». 2
Το συμπέρασμα είναι ότι «μέχρι στιγμής η αποστολή στο Αφγανιστάν έχει αποτύχει», ενώ λόγω του περιορισμένου χρόνου «μέχρι το 2014 δεν αναμένεται ούτε η ανασυγκρότηση της χώρας, που συνιστά την κύρια αποστολή της NATO-ISAF, αλλά ούτε και η βελτίωση της κατάστασης ασφαλείας». Ίσως, «η αποτυχία αυτή, σε συνδυασμό με την υφιστάμενη ένδεια χρημάτων, να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας εποχής για την Ατλαντική Συμμαχία, κατά την οποία θα αναθεωρηθεί ο ρόλος της στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων απειλών και προκλήσεων».
Πακιστάν: «το κλειδί στις μελλοντικές εξελίξεις»
Πέρα από όλα αυτά, η NATO-ISAF αντιμετωπίζει προβλήματα και με το γειτονικό Πακιστάν, που συνιστά το «κλειδί στις μελλοντικές εξελίξεις και ως ένα βαθμό της επίλυσης του αφγανικού προβλήματος». Οι σχέσεις μεταξύ του Αμερικανού προέδρου και του προέδρου του Πακιστάν, Ασίφ Αλί Ζαρντάρι, έχουν επιδεινωθεί. Συγκεκριμένα, το Νοέμβριο του 2011 το Πακιστάν αποφάσισε να κλείσει τα σύνορά του στις ΝΑΤΟϊκές γραμμές ανεφοδιασμού προς το Αφγανιστάν, όταν κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής μιας αμερικανικής αεροπορικής επίθεσης σκοτώθηκαν 24 Πακιστανοί στρατιώτες.[3] Μάλιστα, δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Ομπάμα δεν δέχθηκε να συναντήσει το Ζαρντάρι, επειδή ενημερώθηκε ότι έφθασε στο Σικάγο χωρίς κάποια θετική πρόταση. Αντίθετα, ο Πακιστανός πρόεδρος εμφανίζεται πρόθυμος να συζητήσει το θέμα, αν προηγουμένως οι αμερικανικές δυνάμεις δεχθούν να επανεξετάσουν τις τακτικές διεξαγωγής εκκαθαριστικών επιχειρήσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UCAVs) κατά των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα στην πακιστανική επικράτεια, και ο πρόεδρος Ομπάμα απολογηθεί δημοσίως για το θάνατο των Πακιστανών στρατιωτών.
Το κύριο θέμα της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο είναι η σταδιακή απόσυρση των περίπου 130.000 στρατιωτών της NATO-ISAF μέχρι το 2014 και η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης του αφγανικού στρατού, που θα συνεχισθεί μετά την απόσυρση. Αν το Πακιστάν δεν συμφωνήσει να συνεργασθεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τότε η Ουάσιγκτον θα πρέπει να στραφεί προς άλλες εναλλακτικές λύσεις, όπως για παράδειγμα να επιδιώξει μια συμφωνία με το Ουζμπεκιστάν, προκειμένου να μπορέσουν οι δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες να επιστρέψουν με ασφάλεια στις χώρες τους. Είναι τόσο ζωτικό το θέμα της επαναλειτουργίας των γραμμών ανεφοδιασμού από τα πακιστανικά εδάφη, που ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, δήλωσε ότι «δεν θα μπορούσε να επιλύσει το πρόβλημα του Αφγανιστάν, χωρίς να συμπεριλάβει το Πακιστάν στα σχέδιά του».
Λοιπά μείζονα προβλήματα
Πέρα από τα θέματα που αναφέρονται στα διεθνή ΜΜΕ, είναι πολύ πιθανόν στο Σικάγο να πραγματοποιήθηκαν παρασκηνιακές διμερείς ή ολιγομερείς συνομιλίες και για άλλα μείζονα θέματα, που απασχολούν περισσότερο την Ουάσιγκτον παρά το ΝΑΤΟ. Όπως για παράδειγμα:
- Η ανάπτυξη των αντιβαλλιστικών βλημάτων εδάφους-αέρος στην Ευρώπη, για την αντιμετώπιση του ιρανικού βαλλιστικού οπλοστασίου. Ένα θέμα για το οποίο η θέση της Μόσχας είναι κατηγορηματικά αντίθετη, τουλάχιστον μέχρι να επιτευχθεί κάποιου είδους συμφωνία η οποία θα εγγυάται ότι η αντιβαλλιστική ασπίδα δεν θα
χρησιμοποιηθεί κατά των συμβατικών και πυρηνικών βλημάτων εδάφους-εδάφους
της Ρωσίας.
- Το συριακό πρόβλημα, για το οποίο δεν διαφαίνεται κάποιου είδους εμπλοκή του ΝΑΤΟ, τουλάχιστον για όσο διάστημα δεν υιοθετείται σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, για το οποίο η στρατιωτική επιλογή καθίσταται συνεχώς περισσότερο ορατή.
- Η ένταξη της Γεωργίας στη Συμμαχία, που συνιστά ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα για τη Ρωσία και οποιαδήποτε πρόοδος θα προκαλούσε τη δυναμική αντίδραση της Μόσχας. 3
- Οι σχέσεις ΗΠΑ-Αιγύπτου και η αναθέρμανση της ειρηνευτικής διαδικασίας, για την επίλυση του παλαιστινιακού προβλήματος.
Αναφορικά με τα θέματα που σχετίζονται με την ελληνική πραγματικότητα, θα πρέπει να τονισθεί ότι «η αποτυχία των παρασκηνιακών προσπαθειών για αλλοίωση της απόφαση του Βουκουρεστίου του 2008, με στόχο την ένταξη της ΠΓΔΜ στις ΝΑΤΟϊκές δομές, συνιστά θετική εξέλιξη». Όπως θετικές ήταν και οι αναφορές των προέδρων ΗΠΑ και Γαλλίας για τη Ελλάδα, στο πλαίσιο της συνόδου της ομάδας του G8, και συγκεκριμένα για την ανάγκη παραμονής της χώρας στη ζώνη του ευρώ. Δυστυχώς, λόγω των περιορισμένων αρμοδιοτήτων της υφιστάμενης υπηρεσιακής κυβέρνησης, τα περιθώρια εκμετάλλευσης είναι και αυτά περιορισμένα.
[1] Βασίλης Γιαννακόπουλος, Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, «Νέα αμερικανική στρατηγική στον Περσικό Κόλπο»,
31 Οκτωβρίου 2011
[2] United Nations Office on Drugs and Crime, “Afghanistan Opium Survey 2011”, December 2011
[3] The Telegraph, “Pakistan permanently closes borders to NATO after air strike”, November 28, 2011
Βασίλης Γιαννακόπουλος
No comments :
Post a Comment