21 Αὐγούστου 1866. Διακήρυξις Ἐνώσεως τῆς Κρήτης μὲ τὴν Ἑλλάδα.

Ἡ ἐπανάστασις τοῦ 1866 στὴν Κρήτη συνέβῃ περισσότερο λόγῳ τοῦ τότε τοπικοῦ ἄρχοντος Ἰσμαῆλ πασᾶ, ὁ ὁποῖος στὴν προσπάθειά του νὰ κρατᾶ τοὺς Κρῆτeς σὲ κατάστασι καταστολῆς, χρησιμοποιοῦσε ὅλες ἐκεῖνες τὶς γνωστὲς ἀτιμίες ποὺ χρησιμοποιοῦσαν ὅλοι οἱ τύραννοι ποὺ πέρασαν ἀπὸ τὸν πλανήτη. Ἀπὸ ἁπλὲς συκοφαντίες, ἱκανὲς νὰ διαλύσουν τὶς καλὲς σχέσεις τῶν Κρητῶν μεταξύ τους, ἔως καὶ ἐκχώρησι ἰδιαιτέρων προνομίων ἀνὰ περιοχές, οἱ ὁποῖες φυσικὰ ἐπέφεραν νέες ἔριδες. Ὁ Ἰσμαὴλ πασᾶς ὅμως δὲν ἦταν διατεθειμένος νὰ τηρήσῃ ἀκόμη καὶ τὸ Χάτι Χουμαγιούν, φιρμάνι τοῦ 1856, τὸ ὁποῖον παγίωνε βασικὰ δικαιώματα στοὺς Κρῆτες. Ἄνευ σοβαρῆς αἰτίας, ἤ ἀκόμη κι ἄνευ αἰτίας κάποιες φορές, φυλάκιζε, βασάνιζε ἤ δολοφονοῦσε Κρῆτες, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ τρομοκρατία νὰ ἐξαπλώνεται διαρκῶς. Οἱ Κρητικοί, ἄν καὶ πάντα ὁπλισμένοι, ἄρχισαν νὰ διώκονται γιὰ τὸν ὁπλισμό τους, τὸν ὁποῖον ὁ Ἰσμαὴλ ἤθελε νὰ παύσῃ. Σὲ μίαν προσπάθεια συναντήσεως ἐκπροσώπων ἀπὸ ὅλες τὶς ἐπαρχίες, πρὸ κειμένου νὰ συνεργαστοῦν δημιουργῶντας ἐπιτροπὴ παραπόνων, ἐδιώχθησαν τόσο ἀνηλεῶς, ποὺ τελικῶς οἱ μετέχοντες αὐτῆς ὑποχρεώνονταν νὰ μετακινοῦνται διαρκῶς καὶ νὰ μάχονται καθημερινῶς γιὰ τὴν ἐπιβίωσί τους.

Στὶς 14 Μαΐου τοῦ 1866, ἐφ΄ ὅσον εἶχαν κυνηγηθῇ μὲ τὸν χείριστο τρόπο, στέλνουν ἐπιστολὴ διαμαρτυρίας στὸν σουλτάνο. Ταὐτοχρόνως στέλνουν ἐπιστολὴ ποὺ ἐδήλωνε τὴν ἀπόφασί τους νὰ ἐνωθοῦν μὲ τὴν Ἑλλάδα, στοὺς ἀντιπροσώπους τῶν μεγάλων δυνάμεων. Ὁ σουλτάνος ἀπήντησε ἀπειλητικῶς κι ἔπιασε νὰ στέλνῃ στράτευμα στὸ νησί, γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσῃ τὴν ἐπερχομένη ἐπανάστασι. Μία ἐπανάστασις ποὺ πλέον ἦταν ἀναπόφευκτος. Στὶς 21 Αὐγούστου διεκηρύχθῃ ἐπισήμως, στὸ χωριὸ Ἀσκύφου τῶν Σφακίων καὶ ἀπεστάλη ψήφισμα στοὺς ἐκπροσώπους τῶν μεγάλων δυνάμεων μὲ τὴν ὑπογραφή: «Ἡ Γενικὴ Συνέλευσις τῶν Κρητῶν». Οἱ ἐχθροπραξίες ὅμως εἶχαν ἤδη ξεκινήσῃ λίγες ἡμέρες πρίν. Τὸ ψήφισμα αὐτὸ δὲν ἀνεγνώριζε ὀθωμανικὴ κυριαρχία, ἀξίωνε ἔνωσι καὶ σηματοδοτοῦσε τὴν ἔναρξι τοῦ νέου πολέμου. Ἑνὸς πολέμου ὅμως, τὸν ὁποῖον ἡ ἑλληνικὴ τότε κυβέρνησις δὲν μποροῦσε νὰ ὑπερασπιστῇ καὶ νὰ στηρίξῃ ἐπισήμως, παρὰ μόνον μὲ μυστικὰ καὶ ψέμματα. Στὴν ἐπαρχία τοῦ Ἀποκόρωνος εἶχε ἤδη σταθμεύσῃ αἰγυπτιακὸ στράτευμα καὶ στὰ φρούρια οἱ φρουρὲς εἶχαν ἐνισχυθῆ ὑπερβολικῶς. Τᾶ λιμάνια διαρκῶς ὑποδέχοντο νέα στρατιωτικὰ σώματα. Ὁ ἐξοπλισμός τους ἦταν ἀπὸ τοὺς καλλιτέρους τῆς ἐποχῆς. Οἱ Κρῆτες ἀπὸ τὴν ἄλλην διατηροῦσαν πεπαλαιωμένον ὁπλισμὸ κι ἐλάχιστα ἐφόδια. Πάντως πολὺ σύντομα, τολμηροὶ ναυτικοί, μὲ ἰστιοφόρα στὴν ἀρχή, ἀλλὰ μετά, ξεπερνῶντας κάθε φόβο, διασποῦσαν κατ’ ἐξακολούθησιν τὸν κλοιὸ τῶν τούρκων καὶ προμήθευαν μὲ τὰ ἀναγκαῖα τοὺς ἀγωνιστές. Μέσα σὲ ὅλην αὐτὴν τὴν φωτιὰ περικυκλώνεται τὸ Ἀρκάδι στὶς 8 Νοεμβρίου ἀνατινάχθηκε ἡ μονὴ Ἀρκαδίου, στὶς 9 Νοεμβρίου τοῦ 1866. Διεσώθησαν μόλις τρεῖς ἤ τέσσερις ἀπὸ τοὺς ἐγκλείστους.

Φιλονόη.
https://sanshmerafilonoi.gr/