"Έχουμε γη και πατρίδα, όταν έχουμε πλοία και θάλασσα..." (Ηρόδοτος)
Τα σύγχρονα «ξύλινα τείχη» αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα διατήρησης Εθνικής κυριαρχίας. Ειδικά για μια χώρα με εκτεταμέναα θαλάσσια σύνορα όπως η Ελλάδα, θα ήταν ΑΔΥΝΑΤΟΝ χωρίς ένα ισχυρό Πολεμικό Ναυτικό, να αντιμετωπιστεί η διαρκής απειλή επέκτασης της Τουρκίας, η οποία έχει τη μόνιμη θεώρηση ότι το Αιγαίο θα πρέπει να γίνει μια «λίμνη ειρήνης».
Το βάρος που σηκώνει αυτή τη στιγμή το ΠΝ είναι τεράστιο καθώς καλείται σε περίοδο παρατεταμένης οικονομικής κρίσης να ανταποκριθεί στις κατευθύνσεις της πολιτικής Εθνικής Άμυνας, απέναντι σε μια διαρκώς διογκούμενη απειλή από άποψη μεγέθους και ποιότητας, αδυνατώντας να προχωρήσει ταυτόχρονα στις προμήθειες νέων μονάδων που απαιτούνται. Με συνολικά 13 Φρεγάτες, 16 Πυραυλακάτους, 8 (+3 υπό παραλαβή) Υποβρύχια,5 Αρματαγωγά, 3 Πλοία Ταχείας Μεταφοράς, 3 Πλοία Γενικής Υποστηρίξεως, 4 πετρελαιοφόρα, 6 Παράκτια Περιπολικά, 4 Ναρκοθηρευτικά, 18 ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα και πλήθος βοηθητικών πλοίων, το Πολεμικό Ναυτικό είναι αναμφισβήτητα μια ισχυρή δύναμη στη Ν.Α Μεσόγειο με πρωταρχικό καθήκον την προάσπιση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο και την προστασία ελληνικών ναυτικών συμφερόντων σε οποιοδήποτε σημείο απαιτηθεί.
Το ΠΝ διαθέτει σήμερα απολύτως αξιόμαχες μονάδες με σημαντικές ικανότητες και ικανά πληρώματα υψηλής επιχειρησιακής κατάρτισης με αποστολή την διεξαγωγή των αναγκαίων αεροναυτικών επιχειρήσεων και έργων στην ειρήνη και τον πόλεμο για την εξασφάλιση Εθνικών αντικειμενικών σκοπών της αρμοδιότητος του. Την αποστολή του την φέρνει σε πέρας σε συνεργασία με τους άλλους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων με απώτερο στόχο την αποτροπή εχθρικής επιθέσεως, την διατήρηση της ακεραιότητας της χώρας, την προάσπιση των Εθνικών συμφερόντων και την επίτευξη των επιδιώξεων της εν ισχύει Πολιτικής Εθνικής Αμύνης γενικότερα. Πρέπει να σημειωθεί ότι το ΠΝ έχει καταφέρει ακόμη και στη δύσκολη περίοδο της κρίσης να διατηρεί με πολύ κόπο υψηλούς δείκτες διαθεσιμότητας, συνεχίζοντας να εκτελεί με προσήλωση την αποστολή του. Βρίσκεται όμως αντιμέτωπο με την διογκωμένη απειλή του Τουρκικού Ναυτικού όσο και την αυξανόμενη ηλικία των πλοίων που έχει σε υπηρεσία. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι το 2025 θα διαθέτει πλοία ηλικίας περίπου 40 ετών! Βεβαίως το όλο ζήτημα συνδέεται στενά με το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας που καθιστά απαγορευτικές τις προσπάθειες ανανέωσης του Στόλου, με φωτεινές εξαιρέσεις τη λύση στο χρόνιο πρόβλημα των υποβρυχίων (με την ένταξη 3 κλάσης 214HN) και την απόκτηση των νέων ΤΠΚ κλάσης «ΡΟΥΣΣΕΝ» που ενισχύουν καθοριστικά το ΠΝ σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές.
Ο Στόλος απέναντι στην τουρκική απειλή
Οι φρεγάτες τύπου Kortenaer (αναφέρονται και ως Standard ή τύπου S) αποτελούν την πολυπληθέστερη κλάση φρεγατών και ραχοκοκαλιά του Στόλου του ΠΝ. Κατασκευάστηκαν ως γενικής χρήσης φρεγάτες, ικανές για αντιαεροπορικό, ανθυποβρυχιακό πόλεμο και πόλεμο επιφανείας ενώ από ναυπηγικής πλευράς χαρακτηρίζονται από έμπειρα στελέχη του ΠΝ ως «εξαιρετικές» Από τις 10 φρεγάτες που απέκτησε συνολικά το ΠΝ, παραμένουν σε υπηρεσία οι 9 από τις οποίες τελικά εκσυγχρονίστηκαν οι 6, στο πλαίσιο προγράμματος ΕΜΖ που περιλάμβανε την εγκατάσταση Συστήματος Διαχείρισης Μάχης (CMS) τύπου TACTICOS. Το νέο CMS βελτίωσε κατακόρυφα τη μαχητική ισχύ των φρεγατών “S” με αυτοματοποιημένες λειτουργίες αξιολόγησης απειλών, ανάθεσης όπλων και κατανομής αισθητήρων. Μεταξύ άλλων το πρόγραμμα ΕΜΖ περιλάμβανε την εγκατάσταση και ολοκλήρωση τερματικού ζεύξης δεδομένων Link 11 τύπου MDM 2002 της Rockwell Collins. Δυστυχώς όμως διατηρήθηκαν αμετάβλητα τα οπλικά συστήματα των πλοίων γεγονός που περιόρισε την αξία του εκσυγχρονισμού και φυσικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες που θα μπορούσαν να ενισχυθούν για αντιμετώπιση σεναρίων υψηλής απειλής. Οι 4 φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ 200HN είναι ουσιαστικά οι νεότερες φρεγάτες του Στόλου, διατηρώντας μεν αξιόλογες επιδόσεις, όμως βάσει του επιχειρησιακού σχεδιασμού, απαιτείται η υλοποίηση προγράμματος ΕΜΖ, ώστε να επεκτείνουν το όριο επιχειρησιακής ζωής τους τουλάχιστον μέχρι το 2030. Πρόκειται για ένα από τα πλέον κρίσιμα προγράμματα του ΠΝ που δυστυχώς παρέμειναν σε εκκρεμότητα καθώς αλλεπάλληλες καθυστερήσεις (και τελικά η παρατεταμένη δημοσιονομική κρίση), δεν επέτρεψαν μέχρι σήμερα την υλοποίηση του. Ενδεικτικό της καθυστέρησης που έχει σημειωθεί είναι ότι με βάση τον αρχικό σχεδιασμό η διάρκειά του ΕΜΖ, είχε εκτιμηθεί αρχικά ότι θα καλύψει τα έτη 2008-2013!
Αποτελεί δυστυχώς τραγική διαπίστωση ότι εν έτη 2016, το ΠΝ δεν έχει καν σχέδιο για ένα νέο ναυπηγικό πρόγραμμα φρεγατών σε βάθος 10ετιας προκειμένου να αντικαταστήσει μονάδες επιφανείας που μοιραία απαξιώνονται λόγω ηλικίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ναυπήγηση νέων μονάδων απαιτεί σημαντικό χρονικό ορίζοντα υλοποίησης, είναι αναπόφευκτή η πλήρης αδυναμία προγραμματισμού και αντικατάστασης των παλαιότερων πλοίων σε μεσοπρόθεσμο διάστημα. Η κατάσταση επιδεινώνεται δυστυχώς από την αναπόφευκτη εμπλοκή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας που αποδεδειγμένα αδυνατεί να κατανοήσει – πόσο μάλλον να επιλύσει – το όλο ζήτημα.
Αντιθέτως στην απέναντι όχθη του Αιγαίου, η τουρκική ηγεσία επενδύει βάσει μακρόπνοου σχεδίου στις ναυτικές δυνάμεις προκειμένου να εξυπηρετήσει στρατηγικές επιδιώξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α Μεσογείου. Ως αποτέλεσμα το 40% του αμυντικού προϋπολογισμού της Άγκυρας, διοχετεύεται στο Τουρκικό Ναυτικό με έμφαση στη ναυπήγηση νέων μονάδων που περιλαμβάνει πρόγραμμα Νέων Φρεγατών, Κορβετών, Αποβατικών Πλοίων, πετρελαιοφόρων με απώτερο στόχο την καθέλκυση ακόμη και ενός Πλοίου Αμφίβιων Επιχειρήσεων που θα αναβαθμίσει καθοριστικά την ικανότητα προβολής ισχύος. Σε πλήρη αντιδιαστολή με το ελληνικό τοπίο μαρασμού της ναυπηγοεπισκευαστικής ικανότητας, ο κύριος παράγοντας που καθορίζει τις εξελίξεις στη γείτονα χώρα είναι εν μέρει η ανεπτυγμένη βιομηχανική υποδομή, η οποία με δεδομένη την στρατηγική απόφαση για πλήρη αυτονομία στην εγχώρια παραγωγή, πρέπει να συντηρεί ναυτικά προγράμματα, καλύπτοντας πρωτίστως τις απαιτήσεις του Τουρκικού Ναυτικού. Η πολιτική αυτή η οποία αποτελεί προϊόν συστηματικής προσπάθειας βάθους 15ετίας, έχει συνεισφέρει καθοριστικά στο ΑΕΠ της χώρας και χαρακτηρίζεται από μακρόπνοο σχεδιασμό ανεξαρτήτως των κυβερνήσεων που εναλλάσσονται στην εξουσία. Κατά συνέπεια μέχρι το 2025 υπάρχει ο αναπόφευκτος κίνδυνος ποιοτικής και αριθμητικής υπεροχής έναντι του ΠΝ. Τα νούμερα άλλωστε είναι αμείλικτα. Τα ποσοτικά μεγέθη της Τουρκίας είναι πολύ μεγαλύτερα, με ασύγκριτα μεγαλύτερη δυναμική με αποτέλεσμα η πρόκληση αποτροπής για την Ελλάδα να γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι τα Εθνικά Κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας να περιορίζονται εκ των πραγμάτων από το μέγεθος της δυνητικής απειλής. Ενδεικτική είναι η ανάλυση των επιχειρησιακών απαιτήσεων σε μέσα που απαιτούνται προκειμένου το ΠΝ να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην προάσπιση του Δόγματος Ενιαίου Αμυντικού χώρου. Με δεδομένη την ενίσχυση των δυνατοτήτων των τουρκικών ΕΔ σε μέσα και δυνατότητες, απαιτούνται αντίστοιχες επενδύσεις από την πλευρά της Ελλάδας σε νέα υποβρύχια, μονάδες επιφανείας, πλοία εφοδιασμού της τάξεως των 5-10 δις. που φυσικά είναι αδύνατον να δρομολογηθούν υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες. Συνεπώς με δεδομένη την γενικότερη «ύπνωση» της κοινωνίας και την ευθυνόφοβη στάση της πολιτικής ηγεσίας σε ότι αφορά Εθνικά Θέματα και την προάσπιση γεωστρατηγικών συμφερόντων, σε συνδυασμό με τις δραστικές περικοπές στις αμυντικές δαπάνες (τόσο σε ανελαστικά λειτουργικά έξοδα όσο και νέα εξοπλιστικά που πρακτικά είναι σχεδόν ανύπαρκτα για παραπάνω από 10 χρόνια), οι Ε.Δ δίνουν μάχη για να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη!
Η «γεωμετρία» της εμπλοκής ναυτικών μονάδων
Το Αιγαίο αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση πεδίου δράσεως ναυτικών δυνάμεων καθώς χαρακτηρίζεται από μια γεωγραφική περιοχή με στοιχεία κλειστής θάλασσας με πλήθος μεγάλων και μικρότερων νήσων καθώς και βραχονησίδων που συνθέτουν μια τεράστια πρόκληση για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων. Το Πολεμικό Ναυτικό είναι πλήρως εξοικειωμένο με τις απαιτήσεις αυτού του πεδίου διεξαγωγής ναυτικών επιχειρήσεων, έχοντας αφομοιώσει στο «DNA» του όλα τα δεδομένα που επηρεάζουν τη δράση πολεμικών μονάδων σε όλα πλάτη και τα μήκη του Αιγαίου. Η αναμφισβήτητη υπεροχή που προσδίδει η γεωγραφία του αρχιπελάγους στο ΠΝ, βοηθάει στο σχεδιασμό επιχειρήσεων με δεδομένα εμπλοκής σε μέσες-μεγάλες αποστάσεις όσο και σε εμπλοκές σε μικρές αποστάσεις από θέσεις απόκρυψης. Η ιδιαιτερότητα αυτή προκύπτει από την άμεση γειτνίαση πολλών ελληνικών νήσων με τα μικρασιατικά παράλια, γεγονός που προσφέρει συνθήκες άμεσου ελέγχου κινήσεων ναυτικών μονάδων του Τουρκικού Ναυτικού όταν επιχειρούν έξοδο στο Αιγαίο, όσο και δυνατότητες αιφνιδιαστικών πληγμάτων.
Πρακτικά το Τουρκικό Ναυτικό έχει να αντιμετωπίσει με το «καλημέρα» σε περίπτωση πολεμικής ανάπτυξης στο Αιγαίο, ένα εξαιρετικά εχθρικό και «αβέβαιο» περιβάλλον που αναμένεται ότι θα κρύβει πλήθος απροσδιόριστων απειλών από την επιφάνεια και το βυθό που είναι πάρα πολύ δύσκολο να επισημανθούν εγκαίρως. Επιπλέον δεν υπάρχει ο κατάλληλος χώρος και οι αποστάσεις για λήψη αμυντικών μέτρων με αποτέλεσμα οποιαδήποτε ανάπτυξη να εμπεριέχει εξ αρχής υψηλό ρίσκο. Θεωρείται φυσικά επίσης βέβαιο ότι για τους παραπάνω λόγους το Τουρκικό Ναυτικό θα έχει πλήρη κάλυψη της Τουρκικής Αεροπορίας, προκειμένου να έχει αυξημένες πιθανότητες τοπικής αεροπορικής υπεροχής με δυνατότητα επιθετικών ενεργειών απέναντι σε εχθρικές μονάδες (του ΠΝ). Αντίθετα η γεωγραφία του Αν. Αιγαίου συνιστά ένα τακτικό πλεονέκτημα για την Τουρκία από πλευράς αποστάσεων των κύριων ελληνικών νήσων και βραχονησίδων από τα μικρασιατικά παράλια σε ενδεχόμενες αποβατικές και αεραποβατικές ενέργειες, διευκολύνοντας σημαντικά την κατάληψη τους. Αυτό είναι και το κύριο αμυντικό πρόβλημα των Ε.Δ που έχουν προσανατολιστεί στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων με κατάλληλο δόγμα και τακτικές. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι το 2025 θα διαθέτει πλοία ηλικίας περίπου 40 ετών! Βεβαίως το όλο ζήτημα συνδέεται στενά με το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας που καθιστά απαγορευτικές τις προσπάθειες ανανέωσης του Στόλου, με φωτεινές εξαιρέσεις τη λύση στο χρόνιο πρόβλημα των υποβρυχίων (με σταδιακή ένταξη 3 κλάσης 214HN) και την απόκτηση των νέων ΤΠΚ κλάσης «ΡΟΥΣΣΕΝ» που ενισχύουν καθοριστικά το ΠΝ σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές.
Η ενεργός αποτροπή που εξασφαλίζει το ΠΝ
Το ΠΝ είναι σε θέση ανά πάσα στιγμή διασπείρει δυνάμεις σε καίριες θέσεις εξασφαλίζοντας την απαραίτητη τακτική εικόνα. Στόχος είναι να εντοπιστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα οι εχθρικές μονάδες επιφανείας και να γίνει η σύνθεση της εικόνας τακτικής κατάστασης επιφανείας (SURPIC) ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα της θέσης και του μεγέθους του αντιπάλου. Το ίδιο αναμένεται να επιδιώξει και το Τουρκικό Ναυτικό καθώς η παραπάνω διαδικασία είναι αυτονόητη σε επιχειρήσεις επιφανείας και αποτελεί διαχρονικό αξίωμα που ισχύει φυσικά μέχρι τις μέρες μας. Ο σχεδιασμός του ΠΝ περιλαμβάνει κατάλληλα μέτρα ώστε ο αντίπαλος να βρεθεί άμεσα στοχοποιημένος και κατά συνέπεια άμεσα ευάλωτος σε πυρά, εξασφαλίζοντας καίριο τακτικό πλεονέκτημα σε περίοδο κρίσης ή πολεμικής αναμέτρησης. Με δεδομένο το ιστορικό προηγούμενο της κρίσης των Ιμίων το 1996 (όπου ο τουρκικός στόλος είχε εγκλωβιστεί στους ναυστάθμους του ενώ το ΠΝ βρισκόταν σε καίριες θέσεις μάχης), είναι σαφές ότι και σε ενδεχόμενη μελλοντική σύρραξη το Τουρκικό Ναυτικό θα πρέπει να «πολεμήσει» για να βγει στο Αιγαίο.
Αυτή η διαδικασία είναι δεδομένο ότι θα εμπεριέχει οδυνηρές απώλειες για τον επιτιθέμενο που ενδεχομένως θα είναι δυσβάσταχτες και καθοριστικές από ψυχολογικής πλευράς για την συνέχιση των επιχειρήσεων. Αποτελεί δε ιστορικό παράδοξο ότι ενώ το ΠΝ είχε αναμφισβήτητο τακτικό πλεονέκτημα στην κρίση των Ιμίων, εντούτοις δεν έγινε δυνατό το στοιχείο αυτό να καταστεί εκμεταλλεύσιμο από πλευράς πολικής ηγεσίας. Η επικέντρωση των γεγονότων σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο και η χρήση δυνάμεων Ανορθόδοξου Πολέμου ορμώμενων από τουρκική φρεγάτα για κατάληψη εθνικού εδάφους, οδήγησε στην δημιουργία τετελεσμένων που λειτούργησαν εις βάρος της ελληνικής πλευράς, η οποία διοικούμενη από άβουλή και διστακτική ηγεσία, υπέπεσε θύμα του εκβιασμού της Άγκυρας που πέτυχε τελικά εικονική «νίκη» καθαρά σε ψυχολογικό επίπεδο. Αν υπάρχει ένα δίδαγμα από εκείνη την περίοδο, αυτό είναι ότι ακόμα και αν παρασχεθούν οι καλύτερες συνθήκες για νίκη, το πρόβλημα έγκειται στην αποφασιστικότητα της ηγεσίας (στρατιωτικής και πολιτικής) να το αξιοποιήσει σε δεδομένο χρόνο και χώρο. Το Αιγαίο αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση πεδίου δράσεως ναυτικών δυνάμεων καθώς χαρακτηρίζεται από μια γεωγραφική περιοχή με στοιχεία κλειστής θάλασσας με πλήθος μεγάλων και μικρότερων νήσων καθώς και βραχονησίδων που συνθέτουν μια τεράστια πρόκληση για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων.
Δυναμικές επιχειρήσεις
Η ανάπτυξη ναυτικών μονάδων είναι μια δυναμική διαδικασία περισσότερο ίσως απ ότι φαντάζονται οι περισσότεροι. Ο Ναυτικός Πόλεμος είναι από τη φύση του δυναμικός και προϋποθέτει ευελιξία στο σχεδιασμό και εκτέλεση επιχειρήσεων. Ενδιαφέρουσα είναι η άποψη ανώτατου στελέχους του ΠΝ που παρομοιάζει τις ναυτικές επιχειρήσεις με το σκεπτικό των πιλότων αναχαίτισης της ΠΑ που εκ των προτέρων δε γνωρίζουν πως θα εξελιχθούν οι παράμετροι κατά τη διάρκεια μιας αποστολής αναχαίτισης – αεροπορικής υπεροχής, σε αντίθεση με τους χειριστές μαχητικών κρούσης που επικεντρώνονται εναντίον συγκεκριμένου στόχου. Ο Στόλος αναπτύσσεται σε ομάδες μάχης επιφανείας με τους αντίστοιχους τακτικούς Διοικητές (πρακτικά τον Διοικητή της Διοίκησης Φρεγατών και τους Διοικητές των Μοιρών Φρεγατών, με την ευθύνη συντονισμού των πολεμικών πλοίων στα οποία περιλαμβάνονται φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πετρελαιοφόρα καθώς και αποβατικά πλοία. Το ΠΝ διαθέτει τεράστια εμπειρία σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων επιφανείας καθώς κάθε χρόνο φέρνει εις πέρας μεγάλο αριθμό προγραμματισμένων ασκήσεων που συμβάλλουν τα μέγιστα στην επίτευξη ομαλής συνεργασίας μεταξύ των πληρωμάτων ναυτικών μονάδων διαφορετικών κατηγοριών τα οποία «μιλάνε» μια κοινή γλώσσα και να είναι σε θέση να επιχειρούν αποτελεσματικά οπουδήποτε διαταχθούν - είτε εντός του Αιγαίου αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη θαλάσσια περιοχή κληθούν να μεταβούν στο πλαίσιο Εθνικών ή Νατοϊκών επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα όσον αφορά το ΠΝ έχει γίνει αντιληπτό ότι βρίσκεται σε μια από τις κορυφαίες θέσεις όσον αφορά τη μαχητική ικανότητα, καθώς το γενικότερο επίπεδο τόσο του προσωπικού αλλά και της σημερινής διάρθρωσης του ελληνικού στόλου δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις. Απεναντίας μάλιστα τα ελληνικά πολεμικά πλοία είναι επανδρωμένα από ικανά και έμπειρα στελέχη τα οποία έχουν πλήρη συνείδηση του έργου που επιτελούν τις περισσότερες φορές υπό αντίξοες συνθήκες λόγω της επιχειρησιακής δράσης μακριά από τη βάση τους σε ασκήσεις και περιπολίες. Αναμφισβήτητα τα στελέχη του ΠΝ έχουν αποδείξει στη πράξη ότι είναι σε θέση να επιφέρουν το μέγιστο αποτέλεσμα σε όλα τα είδη των αποστολών.
Ειδικότερα τα πλοία του ΠΝ υλοποιούν στο πλαίσιο ασκήσεων ΑΣΤΡΑΠΗ, ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ, ΑΙΓΙΑΛΟΣ κ.α ρεαλιστικά σενάρια με τεχνικά αντικείμενα σε συνθήκες παρόμοιες αυτών που συναντάμε και σε πραγματικές επιχειρήσεις. Διευκρινίζεται ότι με τον όρο «τεχνικά αντικείμενα» νοούνται στο ΠΝ όλα τα ενδεχόμενα που μπορεί να αντιμετωπίσει μια ομάδα πλοίων εν πλω (ξεχωριστά ή ταυτόχρονα) σε συνδυασμό με πολλαπλές απειλές εν καιρό πολέμου. Ο καιρός αποτελεί πάντοτε υπολογίσιμο παράγοντα στις ναυτικές επιχειρήσεις -ιδίως κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών – οπότε πληρώματα και πλοία δοκιμάζονται σε δύσκολες συνθήκες θάλασσας. Δεν αποτελεί πλεονασμό να αναφέρουμε ότι τα στελέχη του ΠΝ έχουν αποδεδειγμένα μεγάλη προσαρμοστικότητα και έχουν επιδείξει ότι μπορούν να εκτελέσουν το έργο τους όποτε τους έχει ζητηθεί ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Αυτή είναι και μια από τις ιδιαιτερότητες του Ναυτικού επαγγέλματος που δύναται να γίνει αντιληπτό μόνο από όσους έχουν υπηρετήσει σε μονάδες επιφανείας – ιδιαίτερα σε πλοία της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών που δοκιμάζονται περισσότερο σε τέτοιες συνθήκες λόγω του μικρότερου μεγέθους τους σε σχέση με τα μεγαλύτερα πλοία. Ο Στόλος αναπτύσσεται σε ομάδες μάχης επιφανείας με τους αντίστοιχους τακτικούς Διοικητές (πρακτικά τον Διοικητή της Διοίκησης Φρεγατών και τους Διοικητές των Μοιρών Φρεγατών, με την ευθύνη συντονισμού των πολεμικών πλοίων στα οποία περιλαμβάνονται φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πετρελαιοφόρα καθώς και αποβατικά πλοία.
Επιχειρήσεις Αεράμυνας
Γνωστές και ως ADEX από τα αρχικά Air Defense Exercises, τα γυμνάσια αεράμυνας αποσκοπούν στην εξάσκηση των πληρωμάτων για την αντιμετώπιση αεροπορικών προσβολών από εχθρικά βλήματα, αεροσκάφη και ελικόπτερα που θα επιχειρήσουν να βάλλουν εναντίον τους από διαφορετικές συνήθως κατευθύνσεις. Όπως και σε πραγματικές συνθήκες, έτσι και στις ADEX εφαρμόζονται όλες οι διαδικασίες εμπλοκής (πλην πυρών φυσικά), όπως οι απαιτούμενες πορείες ταχύτητες, θέση πυροβόλων σε σχέση με την κατεύθυνση απειλής, καθώς επίσης και η ενεργοποίηση των συστημάτων εγκλωβισμού εναέριων στόχων και αυτοπροστασίας. Στην περίπτωση της Φ/Γ «ΣΠΕΤΣΑΙ» όλα αυτά μεταφράζονται σε ετοιμότητα των 16 (!) βλημάτων ESSM Evolved Sea Sparrow που εκτοξεύονται από τον κατακόρυφο εκτοξευτή Mk 48 Mod 2 με βεληνεκές 14.6 km (8 νμ), ταχύτητα 2.5 Mach και συνθέτουν τον εξωτερικό «δακτύλιο» άμυνας. Ακολουθεί το πυροβόλο Mk 45 Mod 2A των 5in (127mm) με βεληνεκές 14 km (7,7 νμ) εναντίον στόχων αέρος και ταχυβολία 20 βλ. ανά λεπτό, σε συνδυασμό με τα δύο αντιπυραυλικά συστήματα Phalanx των 20mm με βεληνεκές 1.5 km και την εντυπωσιακή ταχυβολία 3,000 rds/min. Τα Phalanx σχηματίζουν άλλωστε και την τελευταία γραμμή άμυνας εναντίον βλημάτων επιφάνειας - επιφάνειας SSM. Σημειωτέον ότι το βλήμα ESSM που διαθέτουν οι φρεγάτες ΜΕΚΟ παρέχει πλήρεις αντιβληματικές – αντιαεροπορικές ικανότητες όπως επίσης και το Sea Sparrow στις “S”. Στο ESSM τα κινηματικά στοιχεία είναι πολύ βελτιωμένα σε σχέση με το Sea Sparrow με ιδιαίτερα υψηλές επιταχύνσεις και αριθμό G που εξασφαλίζουν αξιόπιστη ασπίδα προστασίας για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε εναέριας απειλής. Ο βέλτιστος σχηματισμός πλεύσης για την αντιμετώπιση αεροπορικών απειλών είναι η τοποθέτηση στο μέσον του πιο ευάλωτου (ή του πλέον σημαντικού πλοίου αντίστοιχα) και η τοποθέτηση των υπολοίπων περιφερειακά, ώστε να καλύπτουν εύρος τομέα 360 μοιρών. Σε ότι αφορά τις ικανότητες Αεράμυνας Περιοχής, αποτελούν ένα ζήτημα που είχε απασχολήσει και στο παρελθόν το ΠΝ. Με δεδομένη την αύξηση της εναέριας απειλής που έχει να αντιμετωπίσει σε μια πιθανή σύρραξη το ΠΝ, το ζήτημα βρίσκεται υπό εξέταση στο πλαίσιο μελλοντικών αναβαθμίσεων ή στο πλαίσιο απόκτησης νέων ή μεταχειρισμένων σκαφών με ανάλογες δυνατότητες.
Η δράση των υποβρυχίων
Αντίθετα τα υποβρύχια του Στόλου λειτουργούν σε ανεξάρτητο πλαίσιο, αναλαμβάνοντας τομείς επιθετικής περιπολίας – επιτήρησης με στόχο το ναυτικό αποκλεισμό στρατηγικών περιοχών, καθιστώντας απαγορευτική τη πρόσβαση σε εχθρικά πλοία. Η παρουσία τους είναι εντελώς άγνωστη στον αντίπαλο που πρακτικά εικάζει σε ποια σημεία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με τα υποβρύχια του ΠΝ. Ενδεχομένως σε περίοδο επιχειρήσεων η γνώση της παρουσίας τους γίνεται γνωστή μόνο εφόσον έχει προηγηθεί επίθεση από αυτά, συνήθως με καταστρεπτικά αποτελέσματα για τα πλοία που θα έχουν την ατυχία να στοχοποιηθούν από τα υποβρύχια κλάσης 209 και 214 του ΠΝ. Ειδικά όσον αφορά τα υποβρύχια κλάσης 214HN είναι σήμερα χωρίς αμφιβολία τα κορυφαία συμβατικά Υ/Β λόγω της υπεροχής τους στους δύο σημαντικότερους τομείς για την επιβίωση ενός σύγχρονου Υ/Β που είναι :
α) αύξηση εμβέλειας και διάρκειας αποστολής σε κατάδυση και
β) αύξηση του επιχειρησιακού βάθους που δυσχεραίνει τον εντοπισμό και καταστροφή του Υ/Β αλλά επιτρέπει και στον κυβερνήτη του να έχει μεγαλύτερα περιθώρια εκτέλεσης ελιγμών.
Τα 4 υποβρύχια κλάσης 214HN διαθέτουν οκτώ τορπιλοσωλήνες των 533mm με συνολικό απόθεμα 16 τορπιλών. Οι τέσσερις τορπιλοσωλήνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βλήματα UGM-84D Block 1C με εμβέλεια που υπερβαίνει τα 120 χλμ. Η χρήση του UGM-84 παρέχει σημαντικές δυνατότητες επίτευξης πλήγματος εναντίον σκαφών επιφανείας σε αποστάσεις που δεν είναι δυνατό με την χρήση τορπιλών. Η «καρδιά» του υποβρυχίου κλάσης 214HN είναι το ολοκληρωμένο σύστημα ISUS-90-15 που ολοκληρώνει το σύνολο των αισθητήρων (σόναρ, περισκόπια), το σύστημα ESM/ELINT, την ζεύξη δεδομένων, τα ραντάρ και το σύστημα πλοήγησης. Στις λειτουργίες του περιλαμβάνεται η διαχείριση ιχνών, η ανάλυση των απειλών και «συγχώνευση» της εικόνας των αισθητήρων (multi-sensor fusion). Στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον πέραν των τυπικών επιχειρήσεων των Υ/Β εναντίον υποβρυχίων και σκαφών επιφανείας δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στο τρίπτυχο ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance). Για την κάλυψη των ανωτέρω απαιτήσεων τα υποβρύχια κλάσης 214HN εφοδιάστηκαν με ένα σύγχρονο σύστημα ESM/ELINT. Εκτός των διαδικασιών συλλογής πληροφοριών (ELINT)καθοριστικής σημασίας είναι η δυνατότητα των 214ΗΝ να παρέχουν δεδομένα στόχου (target data relay) σε άλλη μονάδα επιφανείας ή Υ/Β ή εναέριο μέσο όπως τα ελικόπτερα S-70B6. Tα υποβρύχια "214" έχουν αυξήσει κατακόρυφα τις επιχειρησιακές δυνατότητες του Π.Ν. Εκκρεμεί η απόκτηση σύγχρονων τορπιλών.
Ανθυποβρυχιακός πόλεμος
Οι ασκήσεις ανθυποβρυχιακού πολέμου (Α/Υ), αλλιώς γνωστές και ως CASEX, περιλαμβάνει ομάδες επιφανείας (φίλια κυανή δύναμη) αποτελούμενες από φρεγάτες και πλοία ανεφοδιασμού που θα πρέπει να προστατευτούν κατά μήκος μιας διαδρομής στην οποία βρίσκονται ανεπτυγμένες εχθρικές πυραυλάκατοι και υποβρύχια (ερυθρά δύναμη). Απώτερος στόχος της κυανής δύναμης είναι η ασφαλής διέλευση της δύναμης από την επικίνδυνη θαλάσσια περιοχή. Παράγοντας που εξασφαλίζει το ρεαλισμό είναι ότι η θέση της ερυθράς δύναμης δεν είναι γνωστή στην ομάδα πλοίων της κυανής δύναμης και το αντίστροφο. Όπως ακριβώς συμβαίνει και σε πραγματικές συνθήκες. Τα πλοία μετά την έκδοση εκτελεστικού αναλαμβάνουν ετοιμότητα και παίρνουν θέσεις σε σχηματισμό κατάλληλο για την αντιμετώπιση της απειλής. Προκειμένου να τηρήσει όσο το δυνατόν πιο διακριτική τη παρουσία της, η δύναμη των πλοίων της κυανής δύναμης εκτελεί έλεγχο Η/Μ εκπομπών ενώ οι συσκευές sonar όλων των πλοίων σαρώνουν το βυθό για την αποκάλυψη του εχθρικού υποβρυχίου. Την αποστολή της κυανής δύναμης υποστηρίζουν εφόσον είναι διαθέσιμα και ΑΦΝΣ που εκτελούν περιπολία στην περιοχή διέλευσης του φίλιου σχηματισμού προς ανέυρεσιν των εχθρικών ΤΠΚ και υποβρυχίων.
Ανάλογο ρόλο έχουν τα οργανικά ελικόπτερα τύπου S-70B6 Aegean Hawk και AB-212 ASW της Διοίκησης Ελικοπτέρων Ναυτικού, τα οποία ορμώμενα από τα καταστρώματα των φρεγατών καλύπτουν τα πλοία της φίλιας δύναμης μέσω Α/Υ έρευνας με το ποντισόμενο σόναρ που διαθέτουν. Εφόσον πετύχουν επαφή με τον αντίπαλο, εκτελούν τη διαδικασία προσβολής του με τορπίλες Mk 46 Mod 5. Το S-70B-6 μπορεί να αναμεταδώσει την εικόνα τακτικής κατάστασης με τις ακριβείς θέσεις των εχθρικών πλοίων στο μητρικό πλοίο μέσω ασφαλούς ζεύξης δεδομένων, ώστε να γίνει έμμεση προσβολή με βλήματα RGM-84 Harpoon. Όμως και το ίδιο το ελικόπτερο έχει τη δυνατότητα προσβολής υποβρυχίων και στόχων επιφανείας με τορπίλες και βλήματα ASM τύπου Penguin αντίστοιχα. Στη δεύτερη περίπτωση η προσβολή μπορεί να διεξαχθεί αυτόνομα ή και συντονισμένα με τα βλήματα του πλοίου φορέα για την επίτευξη επιθέσεων κορεσμού. Η συνδυασμένη άφιξη δύο και παραπάνω βλημάτων στο στόχο αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς πλήγματος και μειώνει την αποτελεσματικότητα των αντιπυραυλικών συστημάτων. Σε κάθε περίπτωση το υποβρύχιο αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για οποιοδήποτε ναυτικό σχηματισμό μονάδων επιφανείας καθώς είναι το πλέον δύσκολο να εντοπιστεί. Επιπλέον εφόσον βρεθεί σε παραμέτρους βολής μπορεί να χτυπήσει απροειδοποίητα το στόχο του με τορπίλες.
Στην επόμενη δεκαετία το Π.Ν θα κληθεί να αντιμετωπίσει το ζήτημα της αντικατάστασης των ελικοπτέρων AB-212 ASW. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων που πετυχαίνουν όλα τα πλοία του ΠΝ κατά τη διάρκεια γίνεται στην Σχολή Εξάσκησης Ναυτικής Τακτικής. Το σύστημα αξιολόγησης αποτελεσμάτων βασίζεται σε χρόνους και πορείες που καταγράφονται από το πλήρωμα κάθε ναυτικής μονάδας που συμμετέχει σε μια άσκηση (συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των χρόνων που επετεύχθησαν οι πρώτες επαφές με τα αντίπαλα πλοία ή υποβρύχια). Συνεπώς μετά την επεξεργασία των δεδομένων διαπιστώνεται με σαφήνεια ποιός ήταν αυτός που κατάφερε πρώτος να βρεθεί σε παραμέτρους βολής και να αξιολογηθούν τα ποσοστά επιτυχίας.
Ταχέα Σκάφη
Η αντιμετώπιση του συνδυασμού ΤΠΚ και υποβρυχίων αποτελεί από τους δυσκολότερους στις ναυτικές επιχειρήσεις καθώς πρόκειται για μονάδες που διακρίνονται για την χαμηλή παρατηρησιμότητας σε συνδυασμό με δυνατότητα εκδήλωσης αιφνιδιαστικής επίθεσης από μη αναμενόμενη κατεύθυνση με τορπίλες η βλήματα επιφάνειας - επιφάνειας (SSM). Ειδικότερα όσον αφορά τις ΤΠΚ (όπως και τα υποβρύχια) ο τρόπος δράσης τους βασίζεται στον αιφνιδιασμό τον οποίο επιτυγχάνουν με αποτελεσματική απόκρυψη προτού εκδηλώσουν την επίθεση εναντίον ενός κύριου στόχου των αντίπαλων ναυτικών μονάδων. Ο συγκεκριμένος τρόπος δράσης καθίσταται ιδιαίτερα αποτελεσματικός από τη στιγμή που υπάρχουν διαθέσιμα πλήθος από νησιά και βραχονησίδες με κολπίσκους και όρμους τους οποίους τα πληρώματα της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών γνωρίζουν άριστα, προκειμένου να τα εκμεταλλεύονται αναλόγως της τακτικής κατάστασης. Από την άλλη πλευρά οι ΤΠΚ είναι μονάδες μικρού εκτοπίσματος και ως εκ τούτου δεν διαθέτουν την αυτονομία και τις ενδιαιτήσεις των μεγαλύτερων κλάσεων, ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν επί μακρόν αναπτύξεις σε περιοχές ενδιαφέροντος. Παρ όλα αυτά είναι σε θέση να επιφέρουν ισχυρότατα πλήγματα στον αντίπαλο με πυραυλικές επιθέσεις κορεσμού βλημάτων SSM τύπου ΜΜ-38 Exocet, Penguin Μκ2 και RGM-84 Harpoon Block 1C αλλά και με πυρά πυροβόλων τα οποία είναι κατάλληλα για προσβολή στόχων επιφανείας και αέρος. Δραματική αναβάθμιση αποτέλεσε η ένταξη στον Στόλο των 5 νέων ΤΠΚ κλάσης «Ρουσσέν», τα οποία ενσωματώνουν δυνατότητες που πλησιάζουν σε πολλά σημεία αυτές των φρεγατών, με υπερσύγχρονο ΚΠΜ, 4 εκτοξευτές MM.40 Block 2, Exocet, 1 Α/Α και αντιπυραυλικό σύστημα RAM με 21 βλήματα, 1 πυροβόλο ΟΤΟ Breda Super Rapido, 2 πυροβόλα ΟΤΟ Breda. Οι επιχειρησιακές δυνατότητες τους αναβάθμισαν τη διατιθέμενη ισχύ πυρός της Διοίκησης Ταχέων σκαφών πλαισιώνοντας τις φρεγάτες στο πλαίσιο επιχειρήσεων σε μικτούς σχηματισμούς ομάδων επιφανείας.
Αποβατικές επιχειρήσεις
Η διεξαγωγή μιας αμφίβιας επιχείρησης είναι κατά γενική ομολογία ένα από τα δυσκολότερα στρατιωτικά εγχειρήματα, καθώς προϋποθέτει τον αποτελεσματικό συντονισμό ενός μεγάλου αριθμού πλοίων, αεροσκαφών σε συνδυασμό με ένα άρτιο δίκτυο τηλεπικοινωνιών και πληροφόρησης για τον αποτελεσματικό συντονισμό μιας αποβατικής δύναμης. Τα πλοία της Διοίκησης Αμφίβιων Δυνάμεων (ΔΑΔ) λόγω της ιδιομορφίας της αποστολής τους τίθενται υπό της διαταγές του Διοικητή Αποβατικών Δυνάμεων, ο οποίος διοικεί τον αποβατικό στόλο με τις μεταφερόμενες δυνάμεις Πεζοναυτών καθώς και όποια άλλα μέσα υποστήριξης μιας αποβατικής επιχείρησης (στο πλαίσιο ενίσχυσης νήσου) όπως πλοία συνοδείας και εναέρια μέσα (μαχητικά αεροσκάφη και επιθετικά ελικόπτερα) διατεθούν από την ΠΑ και το ΠΝ. Βεβαίως για την εκτέλεση των παραπάνω προβλέπεται αεροπορική κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο σε συνδυασμό με την επίτευξη ναυτικού αποκλεισμού. Μόνο υπό αυτές τις προϋποθέσεις είναι εφικτή η πραγματοποίηση μιας κύριας αποβατικής ενέργειας καθώς σε αντίθετη περίπτωση οι πιθανότητες επιβίωσης των αμφίβιων δυνάμεων μειώνονται δραματικά. Για το λόγο αυτό είναι άρρηκτη η συνεργασία της ΠΑ τόσο με τη ΔΑΔ του ΠΝ όσο και με την 32η ΤΑΞΠΝ σε επιτελικό και σε τακτικό επίπεδο. Στην πράξη θα πρέπει να λειτουργήσει ένα κεντρικό σύστημα ελέγχου με επικεφαλής τον διοικητή των αποβατικών δυνάμεων στη δικαιοδοσία του οποίου θα υπάγονται όλα τα μέσα υποστηρίξεως από όποιο κλάδο και αν προέρχονται. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η αποτελεσματική εκμετάλλευση των αεροπορικών και ναυτικών δυνάμεων που θα κλιθούν να συνδράμουν με πυρά υποστηρίξεως, καθώς ο διοικητής αποβατικών δυνάμεων είναι εκ των πραγμάτων πιο κοντά στην εξέλιξη των επιχειρήσεων και γνωρίζει άμεσα τη διάταξη μάχης των φίλιων και εχθρικών μονάδων.
Σήμερα οι δυνατότητες του ΠΝ βασίζονται στα 5 αρματαγωγά κλάσης «ΣΑΜΟΣ» και τα 3 Πλοία Ταχείας Μεταφοράς ZUBR. Τα παραπάνω σκάφη είναι τα μοναδικά που θεωρούνται αξιόμαχα και χάρις αυτά κατέστη εφικτός ο παροπλισμός πεπαλαιωμένων κλάσεων στα τέλη της δεκαετίας του 90. Για τα μεν αρματαγωγά επιβάλλεται η τοποθέτηση ενός αντιπυραυλικού συστήματος (Phalanx, SEA RAM) και συστημάτων παραπλάνησης. Τα συστήματα αυτά με δεδομένη την ανυπαρξία πλοίων αεράμυνας περιοχής στο ΠΝ και με μικρό συγκριτικά κόστος θα εξασφαλίσουν υψηλά επίπεδα επιβιωσημότητας για τα αρματαγωγά. Άλλωστε λόγω του μικρού αριθμού τους και του μεγέθους των δυνάμεων που μεταφέρουν κρίνονται αναντικατάστατα ενώ το ενδεχόμενο κόστος (επιχειρησιακό-ψυχολογικό) από την απώλεια τους θα είναι δυσβάσταχτο. Απαραίτητη σε αυτές τις επιχειρήσεις είναι η ικανότητα διέλευσης μέσα από ναρκοθετημένη θαλάσσια περιοχή. Την δύσκολη αυτή ικανότητα εξασφαλίζουν τα Ναρκαλιευτικά που εισέρχονται ως επικεφαλής των σχηματισμών, ώστε να οδηγήσουν με ασφάλεια τα φίλια πλοία έξω από την ναρκοθετημένη περιοχή, εκτελώντας το λεγόμενο κατά την ναυτική ορολογία «Lead Through». Στις περιπτώσεις αυτές ένα ναρκαλιευτικό προπορεύεται πάντοτε μιας νηοπομπής ώστε να εξουδετερώσει τις νάρκες που υπάρχουν στην πορεία του δημιουργώντας έναν “εκκαθαρισμένο” δίαυλο πλάτους 600μ από τον οποίο διέρχονται όλα τα πλοία με ασφάλεια.
Προωθημένες δυνάμεις και Ο κρίσιμος ρόλος των ΑΦΝΣ
Οι κανονιοφόροι αποτελούν τις πλέον προωθημένες δυνάμεις του ΠΝ που θα δώσουν εικόνα από το Ανατολικό Αιγαίο. Στο έργο τους συνδράμουν και τα ναυτικά παρατηρητήρια που έχουν καίριο ρόλο στην έγκαιρη προειδοποίηση του ΓΕΕΘΑ σε περίοδο κρίσης έχοντας υπό την εποπτεία τους κρίσιμα σημεία με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η τυχόν αιφνιδιαστική ανάπτυξη του εχθρικού στόλου σε θέσεις μάχης. Ο τακτικός διοικητής έχει σε κάθε περίπτωση στοιχεία από την εικόνα τακτικής κατάστασης από τον καιρό της ειρήνης τα οποία επικαιροποιεί στην περίοδο κρίσης συνδυαστικά από τα πλοία του στόλου και τις προωθημένες δυνάμεις που προαναφέραμε. Στο σημείο αυτό είναι που γίνεται άμεσα αντιληπτή η κρισιμότητα ύπαρξης Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας (ΑΦΝΣ) τα οποία προσφέρουν ικανότητα αποτελεσματικής επιτήρησης μεγάλων θαλάσσιων περιοχών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Δεδομένου ότι πρωταρχική επιδίωξη για το σχεδιασμό οποιασδήποτε ναυτικής επιχείρησης είναι η σύνθεση εικόνας τακτικής κατάστασης στην περιοχή επιχειρήσεων, η έλλειψη αεροσκαφών αυτής της κατηγορίας περιορίζει σημαντικά την επιχειρησιακή ικανότητα του ΠΝ. Η διαδικασία αυτή γίνεται σήμερα με χρήση κυρίως των αισθητήρων που διαθέτουν οι μονάδες επιφάνειας (φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πλοία υποστηρίξεως) και ελικόπτερα. Τα παραπάνω μέσα όμως διαθέτουν συγκεκριμένες επιδόσεις σε τομέα κάλυψης στην περιοχή που επιχειρούν ενώ προϋποθέτουν υψηλό κόστος χρήσης και επαρκή διαθέσιμο χρόνο μέχρι να αναπτυχτούν στην επιθυμητή θέση. Αντιθέτως ένα ΑΦΝΣ μπορεί να «σηκωθεί» από τη βάση του και να καλύψει ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ. Μεσογείου πετώντας επί 6 ώρες – τουλάχιστον - συλλέγοντας πλήρως την εικόνα τακτικής κατάστασης επιφανείας, την οποία και αποστέλλει ΆΜΕΣΑ τόσο σε καράβια όσο και σε κέντρα λήψης αποφάσεων.
Η παραλαβή των εκσυγχρονισμένων ΑΦΝΣ P-3B Orion δεν θα προσδώσει απλά ένα τυπικό αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας αλλά μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα ικανή να εκτελεί πληθώρα αποστολής όχι μόνον ναυτικής συνεργασίας. Στις αποστολές των εκσυγχρονισμένων P-3B Orion που θα παραλάβει το ΠΝ την περίοδο 2017-2019, περιλαμβάνεται επίσης η προστασία πλοίων σε περίοδο επιχειρήσεων αλλά και η υποστήριξη έρευνας-διάσωσης με τα αεροσκάφη να είναι σε θέση να περιπολούν συνεχώς κατά μήκος θαλάσσιων οδών σε Ιόνιο Αδριατική και Αιγαίο. Σε κάθε περίπτωση οι απαιτήσεις αφορούν ένα αεροσκάφος μακράς εμβέλειας με «δυνατότητα επιχειρήσεων πάνω από ανοικτή θάλασσα και στεριά με αισθητήρες μεγάλης ακρίβειας και διακριτικότητας που θα είναι διασυνδεμένοι όπως SAR Radar, EO/IR, ESM, EW/ELINT, ASW/ACINT, MAD, AIS, INS, GPS, Ζεύξεις Δεδομένων (Link 11, Link 16). Σε ότι αφορά τα εχθρικά υποβρύχια, αυτά αποτελούν πάντα την μεγαλύτερη απειλή για το Πολεμικό Ναυτικό καθώς δρουν αθέατα, είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Για το λόγο αυτό είναι σε θέση να επιφέρουν καίριο πλήγμα σε μια ή περισσότερες μονάδες επιφανείας με ολέθρια αποτελέσματα. Συγκεκριμένα είναι γνωστό ότι ένα υποβρύχιο εντοπίζεται ακουστικά πολύ δύσκολα καθώς η διάδοση του ήχου (ειδικά τους θερινούς μήνες) προσφέρει σημαντικές δυνατότητες απόκρυψης. Αυτό ισχύει τόσο για τα σόναρ των πλοίων όσο και για τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα που έχουν δύσκολο έργο στον έγκαιρο εντοπισμό της υποβρύχιας απειλής.
Ένα ΑΦΝΣ μπορεί να προηγηθεί μιας φίλιας Ομάδας Μάχης πλοίων, ελέγχοντας τη διαδρομή με άφεση ηχοσημαντήρων (Sonobuoys) σε πιθανές θέσεις καθώς αναμεταδίδουν σε πραγματικό χρόνο, ακουστικά σήματα. Συνεπώς για να εξασφαλιστεί πλήρως η ασφάλεια των πολύτιμων μονάδων επιφανείας ( φρεγατών, αρματαγωγών, Πλοίων Υποστηρίξεως) κρίσης ή πολέμου απαιτείται η δημιουργία πολλαπλών επιπέδων ανθυποβρυχιακής άμυνας, με τα ΑΦΝΣ να έχουν τον εξωτερικό με χρήση Sonobuoys. Με τον τρόπο αυτό η διεξαγωγή έρευνας που γίνεται αντιληπτή και από μεγάλη απόσταση από το υποβρύχιο, ασκεί ψυχολογική πίεση και μόλις ένα ΑΦΝΣ βρεθεί από πάνω του, ξεκινάει άμεσα αμυντικές τακτικές. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι πρωταρχικός σκοπός δεν είναι απαραίτητα η καταστροφή του υποβρυχίου. Οι μονάδες επιφανείας θα έχουν πετύχει την αποστολή τους, αν καταφέρουν τελικά να περάσουν αλώβητες με τα πλοία που συνοδεύουν από μια διαδρομή, μέχρι τον τελικό προορισμό τους . Διαπιστώσεις που φυσικά είναι γνωστές και δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από το δόγμα ανθυποβρυχιακού πολέμου που συναντάμε στις περισσότερες ανεπτυγμένες ναυτικές δυνάμεις ανά την υφήλιο.
Επίλογος
Αν θα θέλαμε να εκλογικέψουμε τις αιτίες σε ότι αφορά την συστηματική αποδυνάμωση των ΕΔ την ώρα που η Ελλάδα αντιμετωπίζει συνεχή και υπαρκτή απειλή που διογκώνεται, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οφείλεται - κατ αρχήν - στην αδυναμία κοινωνίας (και κατ επέκταση πολιτικής ηγεσίας) να κατανοήσει τους κινδύνους και να βρει τα απαραίτητα σημεία ισορροπίας ως προς το τι ζητάει από τον ίδιο της τον εαυτό. Η πρόκληση εύρεσης σημείου ισορροπίας για την χώρα μας σε όλα τα επίπεδα είναι χαρακτηριστική (οικονομία, κοινωνία, μόρφωση) ενώ σε ότι αφορά την αμυντική προσπάθεια, την κατάσταση επιβαρύνει επιπλέον η παθογένεια της διαστρεβλωμένης αντίληψης που έχει αποκτήσει η κοινωνία, σε ότι αφορά τις εξοπλιστικές δαπάνες. Δυστυχώς ούτε λίγο ούτε πολύ η πλειοψηφία των πολιτών αυτής της χώρας, θεωρεί ότι τα εξοπλιστικά υφίστανται αποκλειστικά για να εξυπηρετούν συμφέροντα μεσαζόντων. Άποψη που είναι αποτέλεσμα της αντίληψης που έχουν καλλιεργήσει οι εκάστοτε πολιτικοί ταγοί, στην προσπάθεια τους να εκμεταλλευτούν καταστάσεις για να αποπροσανατολίσουν τη κοινή γνώμη και να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα που συντελέστηκαν με ευθύνη των προκατόχων τους.
Είναι προφανές ότι η συνολική θεώρηση του όλου ζητήματος από την κοινωνία και την πολιτική ηγεσία είναι εντελώς λανθασμένη καθώς οι αμυντικές δαπάνες ενός κράτους, υφίστανται προκειμένου ένα Έθνος να είναι σε θέση να προασπίσει την νόμιμη κυριαρχία του. Τόσο στα υφιστάμενα Εθνικά σύνορα όσο και σε περιοχές ζωτικών συμφερόντων έναντι απειλών από τρίτες χώρες που επιβουλεύονται τα νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα. Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία διδάσκει ότι το δίκαιο εφαρμόζεται κατά την άποψη του ισχυρότερου, κάτι που ισχύει και στις απαράδεκτες διεκδικήσεις της Άγκυρας σε Αιγαίο και Ν.Α Μεσόγειο από τις οποίες φυσικά δεν πρόκειται με κανέναν τρόπο να παραιτηθεί, χάριν μιας αόριστης έννοιας δικαίου που επικαλούνται διαχρονικά οι εκάστοτε ευθυνόφοβες Ελληνικές κυβερνήσεις. Η δρομολόγηση λοιπόν εκείνων των εξελίξεων που θα έχουν στόχο την ανάκτηση ισχύος της χώρας μέσω ανόρθωσης της οικονομίας και της ενίσχυσης των ΕΔ συνολικά, είναι το μεγάλο στοίχημα που αναζητά ικανούς ηγέτες προκειμένου να το φέρουν εις πέρας...
http://defencenews.gr/
ΣΧΕΤΙΚΑ:
Όλα τα εν εξελίξει προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού
Οι κύριες εξελίξεις στο Πολεμικό Ναυτικό
Οι FREMM που γίνονται FREDA και το Εθνικό Πλοίο Κρούσεως Επιφανείας
Αντιπυραυλική άμυνα των πλοίων του Στόλου: Δεδομένα και προτάσεις
Ναυτικές επιχειρήσεις: Κατευθυνόμενα όπλα …σαρωτικές αλλαγές
Τα σύγχρονα «ξύλινα τείχη» αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα διατήρησης Εθνικής κυριαρχίας. Ειδικά για μια χώρα με εκτεταμέναα θαλάσσια σύνορα όπως η Ελλάδα, θα ήταν ΑΔΥΝΑΤΟΝ χωρίς ένα ισχυρό Πολεμικό Ναυτικό, να αντιμετωπιστεί η διαρκής απειλή επέκτασης της Τουρκίας, η οποία έχει τη μόνιμη θεώρηση ότι το Αιγαίο θα πρέπει να γίνει μια «λίμνη ειρήνης».
Το βάρος που σηκώνει αυτή τη στιγμή το ΠΝ είναι τεράστιο καθώς καλείται σε περίοδο παρατεταμένης οικονομικής κρίσης να ανταποκριθεί στις κατευθύνσεις της πολιτικής Εθνικής Άμυνας, απέναντι σε μια διαρκώς διογκούμενη απειλή από άποψη μεγέθους και ποιότητας, αδυνατώντας να προχωρήσει ταυτόχρονα στις προμήθειες νέων μονάδων που απαιτούνται. Με συνολικά 13 Φρεγάτες, 16 Πυραυλακάτους, 8 (+3 υπό παραλαβή) Υποβρύχια,5 Αρματαγωγά, 3 Πλοία Ταχείας Μεταφοράς, 3 Πλοία Γενικής Υποστηρίξεως, 4 πετρελαιοφόρα, 6 Παράκτια Περιπολικά, 4 Ναρκοθηρευτικά, 18 ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα και πλήθος βοηθητικών πλοίων, το Πολεμικό Ναυτικό είναι αναμφισβήτητα μια ισχυρή δύναμη στη Ν.Α Μεσόγειο με πρωταρχικό καθήκον την προάσπιση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο και την προστασία ελληνικών ναυτικών συμφερόντων σε οποιοδήποτε σημείο απαιτηθεί.
Το ΠΝ διαθέτει σήμερα απολύτως αξιόμαχες μονάδες με σημαντικές ικανότητες και ικανά πληρώματα υψηλής επιχειρησιακής κατάρτισης με αποστολή την διεξαγωγή των αναγκαίων αεροναυτικών επιχειρήσεων και έργων στην ειρήνη και τον πόλεμο για την εξασφάλιση Εθνικών αντικειμενικών σκοπών της αρμοδιότητος του. Την αποστολή του την φέρνει σε πέρας σε συνεργασία με τους άλλους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων με απώτερο στόχο την αποτροπή εχθρικής επιθέσεως, την διατήρηση της ακεραιότητας της χώρας, την προάσπιση των Εθνικών συμφερόντων και την επίτευξη των επιδιώξεων της εν ισχύει Πολιτικής Εθνικής Αμύνης γενικότερα. Πρέπει να σημειωθεί ότι το ΠΝ έχει καταφέρει ακόμη και στη δύσκολη περίοδο της κρίσης να διατηρεί με πολύ κόπο υψηλούς δείκτες διαθεσιμότητας, συνεχίζοντας να εκτελεί με προσήλωση την αποστολή του. Βρίσκεται όμως αντιμέτωπο με την διογκωμένη απειλή του Τουρκικού Ναυτικού όσο και την αυξανόμενη ηλικία των πλοίων που έχει σε υπηρεσία. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι το 2025 θα διαθέτει πλοία ηλικίας περίπου 40 ετών! Βεβαίως το όλο ζήτημα συνδέεται στενά με το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας που καθιστά απαγορευτικές τις προσπάθειες ανανέωσης του Στόλου, με φωτεινές εξαιρέσεις τη λύση στο χρόνιο πρόβλημα των υποβρυχίων (με την ένταξη 3 κλάσης 214HN) και την απόκτηση των νέων ΤΠΚ κλάσης «ΡΟΥΣΣΕΝ» που ενισχύουν καθοριστικά το ΠΝ σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές.
Ο Στόλος απέναντι στην τουρκική απειλή
Οι φρεγάτες τύπου Kortenaer (αναφέρονται και ως Standard ή τύπου S) αποτελούν την πολυπληθέστερη κλάση φρεγατών και ραχοκοκαλιά του Στόλου του ΠΝ. Κατασκευάστηκαν ως γενικής χρήσης φρεγάτες, ικανές για αντιαεροπορικό, ανθυποβρυχιακό πόλεμο και πόλεμο επιφανείας ενώ από ναυπηγικής πλευράς χαρακτηρίζονται από έμπειρα στελέχη του ΠΝ ως «εξαιρετικές» Από τις 10 φρεγάτες που απέκτησε συνολικά το ΠΝ, παραμένουν σε υπηρεσία οι 9 από τις οποίες τελικά εκσυγχρονίστηκαν οι 6, στο πλαίσιο προγράμματος ΕΜΖ που περιλάμβανε την εγκατάσταση Συστήματος Διαχείρισης Μάχης (CMS) τύπου TACTICOS. Το νέο CMS βελτίωσε κατακόρυφα τη μαχητική ισχύ των φρεγατών “S” με αυτοματοποιημένες λειτουργίες αξιολόγησης απειλών, ανάθεσης όπλων και κατανομής αισθητήρων. Μεταξύ άλλων το πρόγραμμα ΕΜΖ περιλάμβανε την εγκατάσταση και ολοκλήρωση τερματικού ζεύξης δεδομένων Link 11 τύπου MDM 2002 της Rockwell Collins. Δυστυχώς όμως διατηρήθηκαν αμετάβλητα τα οπλικά συστήματα των πλοίων γεγονός που περιόρισε την αξία του εκσυγχρονισμού και φυσικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες που θα μπορούσαν να ενισχυθούν για αντιμετώπιση σεναρίων υψηλής απειλής. Οι 4 φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ 200HN είναι ουσιαστικά οι νεότερες φρεγάτες του Στόλου, διατηρώντας μεν αξιόλογες επιδόσεις, όμως βάσει του επιχειρησιακού σχεδιασμού, απαιτείται η υλοποίηση προγράμματος ΕΜΖ, ώστε να επεκτείνουν το όριο επιχειρησιακής ζωής τους τουλάχιστον μέχρι το 2030. Πρόκειται για ένα από τα πλέον κρίσιμα προγράμματα του ΠΝ που δυστυχώς παρέμειναν σε εκκρεμότητα καθώς αλλεπάλληλες καθυστερήσεις (και τελικά η παρατεταμένη δημοσιονομική κρίση), δεν επέτρεψαν μέχρι σήμερα την υλοποίηση του. Ενδεικτικό της καθυστέρησης που έχει σημειωθεί είναι ότι με βάση τον αρχικό σχεδιασμό η διάρκειά του ΕΜΖ, είχε εκτιμηθεί αρχικά ότι θα καλύψει τα έτη 2008-2013!
Αποτελεί δυστυχώς τραγική διαπίστωση ότι εν έτη 2016, το ΠΝ δεν έχει καν σχέδιο για ένα νέο ναυπηγικό πρόγραμμα φρεγατών σε βάθος 10ετιας προκειμένου να αντικαταστήσει μονάδες επιφανείας που μοιραία απαξιώνονται λόγω ηλικίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ναυπήγηση νέων μονάδων απαιτεί σημαντικό χρονικό ορίζοντα υλοποίησης, είναι αναπόφευκτή η πλήρης αδυναμία προγραμματισμού και αντικατάστασης των παλαιότερων πλοίων σε μεσοπρόθεσμο διάστημα. Η κατάσταση επιδεινώνεται δυστυχώς από την αναπόφευκτη εμπλοκή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας που αποδεδειγμένα αδυνατεί να κατανοήσει – πόσο μάλλον να επιλύσει – το όλο ζήτημα.
Αντιθέτως στην απέναντι όχθη του Αιγαίου, η τουρκική ηγεσία επενδύει βάσει μακρόπνοου σχεδίου στις ναυτικές δυνάμεις προκειμένου να εξυπηρετήσει στρατηγικές επιδιώξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α Μεσογείου. Ως αποτέλεσμα το 40% του αμυντικού προϋπολογισμού της Άγκυρας, διοχετεύεται στο Τουρκικό Ναυτικό με έμφαση στη ναυπήγηση νέων μονάδων που περιλαμβάνει πρόγραμμα Νέων Φρεγατών, Κορβετών, Αποβατικών Πλοίων, πετρελαιοφόρων με απώτερο στόχο την καθέλκυση ακόμη και ενός Πλοίου Αμφίβιων Επιχειρήσεων που θα αναβαθμίσει καθοριστικά την ικανότητα προβολής ισχύος. Σε πλήρη αντιδιαστολή με το ελληνικό τοπίο μαρασμού της ναυπηγοεπισκευαστικής ικανότητας, ο κύριος παράγοντας που καθορίζει τις εξελίξεις στη γείτονα χώρα είναι εν μέρει η ανεπτυγμένη βιομηχανική υποδομή, η οποία με δεδομένη την στρατηγική απόφαση για πλήρη αυτονομία στην εγχώρια παραγωγή, πρέπει να συντηρεί ναυτικά προγράμματα, καλύπτοντας πρωτίστως τις απαιτήσεις του Τουρκικού Ναυτικού. Η πολιτική αυτή η οποία αποτελεί προϊόν συστηματικής προσπάθειας βάθους 15ετίας, έχει συνεισφέρει καθοριστικά στο ΑΕΠ της χώρας και χαρακτηρίζεται από μακρόπνοο σχεδιασμό ανεξαρτήτως των κυβερνήσεων που εναλλάσσονται στην εξουσία. Κατά συνέπεια μέχρι το 2025 υπάρχει ο αναπόφευκτος κίνδυνος ποιοτικής και αριθμητικής υπεροχής έναντι του ΠΝ. Τα νούμερα άλλωστε είναι αμείλικτα. Τα ποσοτικά μεγέθη της Τουρκίας είναι πολύ μεγαλύτερα, με ασύγκριτα μεγαλύτερη δυναμική με αποτέλεσμα η πρόκληση αποτροπής για την Ελλάδα να γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι τα Εθνικά Κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας να περιορίζονται εκ των πραγμάτων από το μέγεθος της δυνητικής απειλής. Ενδεικτική είναι η ανάλυση των επιχειρησιακών απαιτήσεων σε μέσα που απαιτούνται προκειμένου το ΠΝ να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην προάσπιση του Δόγματος Ενιαίου Αμυντικού χώρου. Με δεδομένη την ενίσχυση των δυνατοτήτων των τουρκικών ΕΔ σε μέσα και δυνατότητες, απαιτούνται αντίστοιχες επενδύσεις από την πλευρά της Ελλάδας σε νέα υποβρύχια, μονάδες επιφανείας, πλοία εφοδιασμού της τάξεως των 5-10 δις. που φυσικά είναι αδύνατον να δρομολογηθούν υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες. Συνεπώς με δεδομένη την γενικότερη «ύπνωση» της κοινωνίας και την ευθυνόφοβη στάση της πολιτικής ηγεσίας σε ότι αφορά Εθνικά Θέματα και την προάσπιση γεωστρατηγικών συμφερόντων, σε συνδυασμό με τις δραστικές περικοπές στις αμυντικές δαπάνες (τόσο σε ανελαστικά λειτουργικά έξοδα όσο και νέα εξοπλιστικά που πρακτικά είναι σχεδόν ανύπαρκτα για παραπάνω από 10 χρόνια), οι Ε.Δ δίνουν μάχη για να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη!
Η «γεωμετρία» της εμπλοκής ναυτικών μονάδων
Το Αιγαίο αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση πεδίου δράσεως ναυτικών δυνάμεων καθώς χαρακτηρίζεται από μια γεωγραφική περιοχή με στοιχεία κλειστής θάλασσας με πλήθος μεγάλων και μικρότερων νήσων καθώς και βραχονησίδων που συνθέτουν μια τεράστια πρόκληση για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων. Το Πολεμικό Ναυτικό είναι πλήρως εξοικειωμένο με τις απαιτήσεις αυτού του πεδίου διεξαγωγής ναυτικών επιχειρήσεων, έχοντας αφομοιώσει στο «DNA» του όλα τα δεδομένα που επηρεάζουν τη δράση πολεμικών μονάδων σε όλα πλάτη και τα μήκη του Αιγαίου. Η αναμφισβήτητη υπεροχή που προσδίδει η γεωγραφία του αρχιπελάγους στο ΠΝ, βοηθάει στο σχεδιασμό επιχειρήσεων με δεδομένα εμπλοκής σε μέσες-μεγάλες αποστάσεις όσο και σε εμπλοκές σε μικρές αποστάσεις από θέσεις απόκρυψης. Η ιδιαιτερότητα αυτή προκύπτει από την άμεση γειτνίαση πολλών ελληνικών νήσων με τα μικρασιατικά παράλια, γεγονός που προσφέρει συνθήκες άμεσου ελέγχου κινήσεων ναυτικών μονάδων του Τουρκικού Ναυτικού όταν επιχειρούν έξοδο στο Αιγαίο, όσο και δυνατότητες αιφνιδιαστικών πληγμάτων.
Πρακτικά το Τουρκικό Ναυτικό έχει να αντιμετωπίσει με το «καλημέρα» σε περίπτωση πολεμικής ανάπτυξης στο Αιγαίο, ένα εξαιρετικά εχθρικό και «αβέβαιο» περιβάλλον που αναμένεται ότι θα κρύβει πλήθος απροσδιόριστων απειλών από την επιφάνεια και το βυθό που είναι πάρα πολύ δύσκολο να επισημανθούν εγκαίρως. Επιπλέον δεν υπάρχει ο κατάλληλος χώρος και οι αποστάσεις για λήψη αμυντικών μέτρων με αποτέλεσμα οποιαδήποτε ανάπτυξη να εμπεριέχει εξ αρχής υψηλό ρίσκο. Θεωρείται φυσικά επίσης βέβαιο ότι για τους παραπάνω λόγους το Τουρκικό Ναυτικό θα έχει πλήρη κάλυψη της Τουρκικής Αεροπορίας, προκειμένου να έχει αυξημένες πιθανότητες τοπικής αεροπορικής υπεροχής με δυνατότητα επιθετικών ενεργειών απέναντι σε εχθρικές μονάδες (του ΠΝ). Αντίθετα η γεωγραφία του Αν. Αιγαίου συνιστά ένα τακτικό πλεονέκτημα για την Τουρκία από πλευράς αποστάσεων των κύριων ελληνικών νήσων και βραχονησίδων από τα μικρασιατικά παράλια σε ενδεχόμενες αποβατικές και αεραποβατικές ενέργειες, διευκολύνοντας σημαντικά την κατάληψη τους. Αυτό είναι και το κύριο αμυντικό πρόβλημα των Ε.Δ που έχουν προσανατολιστεί στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων με κατάλληλο δόγμα και τακτικές. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι το 2025 θα διαθέτει πλοία ηλικίας περίπου 40 ετών! Βεβαίως το όλο ζήτημα συνδέεται στενά με το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας που καθιστά απαγορευτικές τις προσπάθειες ανανέωσης του Στόλου, με φωτεινές εξαιρέσεις τη λύση στο χρόνιο πρόβλημα των υποβρυχίων (με σταδιακή ένταξη 3 κλάσης 214HN) και την απόκτηση των νέων ΤΠΚ κλάσης «ΡΟΥΣΣΕΝ» που ενισχύουν καθοριστικά το ΠΝ σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές.
Η ενεργός αποτροπή που εξασφαλίζει το ΠΝ
Το ΠΝ είναι σε θέση ανά πάσα στιγμή διασπείρει δυνάμεις σε καίριες θέσεις εξασφαλίζοντας την απαραίτητη τακτική εικόνα. Στόχος είναι να εντοπιστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα οι εχθρικές μονάδες επιφανείας και να γίνει η σύνθεση της εικόνας τακτικής κατάστασης επιφανείας (SURPIC) ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα της θέσης και του μεγέθους του αντιπάλου. Το ίδιο αναμένεται να επιδιώξει και το Τουρκικό Ναυτικό καθώς η παραπάνω διαδικασία είναι αυτονόητη σε επιχειρήσεις επιφανείας και αποτελεί διαχρονικό αξίωμα που ισχύει φυσικά μέχρι τις μέρες μας. Ο σχεδιασμός του ΠΝ περιλαμβάνει κατάλληλα μέτρα ώστε ο αντίπαλος να βρεθεί άμεσα στοχοποιημένος και κατά συνέπεια άμεσα ευάλωτος σε πυρά, εξασφαλίζοντας καίριο τακτικό πλεονέκτημα σε περίοδο κρίσης ή πολεμικής αναμέτρησης. Με δεδομένο το ιστορικό προηγούμενο της κρίσης των Ιμίων το 1996 (όπου ο τουρκικός στόλος είχε εγκλωβιστεί στους ναυστάθμους του ενώ το ΠΝ βρισκόταν σε καίριες θέσεις μάχης), είναι σαφές ότι και σε ενδεχόμενη μελλοντική σύρραξη το Τουρκικό Ναυτικό θα πρέπει να «πολεμήσει» για να βγει στο Αιγαίο.
Αυτή η διαδικασία είναι δεδομένο ότι θα εμπεριέχει οδυνηρές απώλειες για τον επιτιθέμενο που ενδεχομένως θα είναι δυσβάσταχτες και καθοριστικές από ψυχολογικής πλευράς για την συνέχιση των επιχειρήσεων. Αποτελεί δε ιστορικό παράδοξο ότι ενώ το ΠΝ είχε αναμφισβήτητο τακτικό πλεονέκτημα στην κρίση των Ιμίων, εντούτοις δεν έγινε δυνατό το στοιχείο αυτό να καταστεί εκμεταλλεύσιμο από πλευράς πολικής ηγεσίας. Η επικέντρωση των γεγονότων σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο και η χρήση δυνάμεων Ανορθόδοξου Πολέμου ορμώμενων από τουρκική φρεγάτα για κατάληψη εθνικού εδάφους, οδήγησε στην δημιουργία τετελεσμένων που λειτούργησαν εις βάρος της ελληνικής πλευράς, η οποία διοικούμενη από άβουλή και διστακτική ηγεσία, υπέπεσε θύμα του εκβιασμού της Άγκυρας που πέτυχε τελικά εικονική «νίκη» καθαρά σε ψυχολογικό επίπεδο. Αν υπάρχει ένα δίδαγμα από εκείνη την περίοδο, αυτό είναι ότι ακόμα και αν παρασχεθούν οι καλύτερες συνθήκες για νίκη, το πρόβλημα έγκειται στην αποφασιστικότητα της ηγεσίας (στρατιωτικής και πολιτικής) να το αξιοποιήσει σε δεδομένο χρόνο και χώρο. Το Αιγαίο αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση πεδίου δράσεως ναυτικών δυνάμεων καθώς χαρακτηρίζεται από μια γεωγραφική περιοχή με στοιχεία κλειστής θάλασσας με πλήθος μεγάλων και μικρότερων νήσων καθώς και βραχονησίδων που συνθέτουν μια τεράστια πρόκληση για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων.
Δυναμικές επιχειρήσεις
Η ανάπτυξη ναυτικών μονάδων είναι μια δυναμική διαδικασία περισσότερο ίσως απ ότι φαντάζονται οι περισσότεροι. Ο Ναυτικός Πόλεμος είναι από τη φύση του δυναμικός και προϋποθέτει ευελιξία στο σχεδιασμό και εκτέλεση επιχειρήσεων. Ενδιαφέρουσα είναι η άποψη ανώτατου στελέχους του ΠΝ που παρομοιάζει τις ναυτικές επιχειρήσεις με το σκεπτικό των πιλότων αναχαίτισης της ΠΑ που εκ των προτέρων δε γνωρίζουν πως θα εξελιχθούν οι παράμετροι κατά τη διάρκεια μιας αποστολής αναχαίτισης – αεροπορικής υπεροχής, σε αντίθεση με τους χειριστές μαχητικών κρούσης που επικεντρώνονται εναντίον συγκεκριμένου στόχου. Ο Στόλος αναπτύσσεται σε ομάδες μάχης επιφανείας με τους αντίστοιχους τακτικούς Διοικητές (πρακτικά τον Διοικητή της Διοίκησης Φρεγατών και τους Διοικητές των Μοιρών Φρεγατών, με την ευθύνη συντονισμού των πολεμικών πλοίων στα οποία περιλαμβάνονται φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πετρελαιοφόρα καθώς και αποβατικά πλοία. Το ΠΝ διαθέτει τεράστια εμπειρία σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων επιφανείας καθώς κάθε χρόνο φέρνει εις πέρας μεγάλο αριθμό προγραμματισμένων ασκήσεων που συμβάλλουν τα μέγιστα στην επίτευξη ομαλής συνεργασίας μεταξύ των πληρωμάτων ναυτικών μονάδων διαφορετικών κατηγοριών τα οποία «μιλάνε» μια κοινή γλώσσα και να είναι σε θέση να επιχειρούν αποτελεσματικά οπουδήποτε διαταχθούν - είτε εντός του Αιγαίου αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη θαλάσσια περιοχή κληθούν να μεταβούν στο πλαίσιο Εθνικών ή Νατοϊκών επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα όσον αφορά το ΠΝ έχει γίνει αντιληπτό ότι βρίσκεται σε μια από τις κορυφαίες θέσεις όσον αφορά τη μαχητική ικανότητα, καθώς το γενικότερο επίπεδο τόσο του προσωπικού αλλά και της σημερινής διάρθρωσης του ελληνικού στόλου δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις. Απεναντίας μάλιστα τα ελληνικά πολεμικά πλοία είναι επανδρωμένα από ικανά και έμπειρα στελέχη τα οποία έχουν πλήρη συνείδηση του έργου που επιτελούν τις περισσότερες φορές υπό αντίξοες συνθήκες λόγω της επιχειρησιακής δράσης μακριά από τη βάση τους σε ασκήσεις και περιπολίες. Αναμφισβήτητα τα στελέχη του ΠΝ έχουν αποδείξει στη πράξη ότι είναι σε θέση να επιφέρουν το μέγιστο αποτέλεσμα σε όλα τα είδη των αποστολών.
Ειδικότερα τα πλοία του ΠΝ υλοποιούν στο πλαίσιο ασκήσεων ΑΣΤΡΑΠΗ, ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ, ΑΙΓΙΑΛΟΣ κ.α ρεαλιστικά σενάρια με τεχνικά αντικείμενα σε συνθήκες παρόμοιες αυτών που συναντάμε και σε πραγματικές επιχειρήσεις. Διευκρινίζεται ότι με τον όρο «τεχνικά αντικείμενα» νοούνται στο ΠΝ όλα τα ενδεχόμενα που μπορεί να αντιμετωπίσει μια ομάδα πλοίων εν πλω (ξεχωριστά ή ταυτόχρονα) σε συνδυασμό με πολλαπλές απειλές εν καιρό πολέμου. Ο καιρός αποτελεί πάντοτε υπολογίσιμο παράγοντα στις ναυτικές επιχειρήσεις -ιδίως κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών – οπότε πληρώματα και πλοία δοκιμάζονται σε δύσκολες συνθήκες θάλασσας. Δεν αποτελεί πλεονασμό να αναφέρουμε ότι τα στελέχη του ΠΝ έχουν αποδεδειγμένα μεγάλη προσαρμοστικότητα και έχουν επιδείξει ότι μπορούν να εκτελέσουν το έργο τους όποτε τους έχει ζητηθεί ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Αυτή είναι και μια από τις ιδιαιτερότητες του Ναυτικού επαγγέλματος που δύναται να γίνει αντιληπτό μόνο από όσους έχουν υπηρετήσει σε μονάδες επιφανείας – ιδιαίτερα σε πλοία της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών που δοκιμάζονται περισσότερο σε τέτοιες συνθήκες λόγω του μικρότερου μεγέθους τους σε σχέση με τα μεγαλύτερα πλοία. Ο Στόλος αναπτύσσεται σε ομάδες μάχης επιφανείας με τους αντίστοιχους τακτικούς Διοικητές (πρακτικά τον Διοικητή της Διοίκησης Φρεγατών και τους Διοικητές των Μοιρών Φρεγατών, με την ευθύνη συντονισμού των πολεμικών πλοίων στα οποία περιλαμβάνονται φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πετρελαιοφόρα καθώς και αποβατικά πλοία.
Επιχειρήσεις Αεράμυνας
Γνωστές και ως ADEX από τα αρχικά Air Defense Exercises, τα γυμνάσια αεράμυνας αποσκοπούν στην εξάσκηση των πληρωμάτων για την αντιμετώπιση αεροπορικών προσβολών από εχθρικά βλήματα, αεροσκάφη και ελικόπτερα που θα επιχειρήσουν να βάλλουν εναντίον τους από διαφορετικές συνήθως κατευθύνσεις. Όπως και σε πραγματικές συνθήκες, έτσι και στις ADEX εφαρμόζονται όλες οι διαδικασίες εμπλοκής (πλην πυρών φυσικά), όπως οι απαιτούμενες πορείες ταχύτητες, θέση πυροβόλων σε σχέση με την κατεύθυνση απειλής, καθώς επίσης και η ενεργοποίηση των συστημάτων εγκλωβισμού εναέριων στόχων και αυτοπροστασίας. Στην περίπτωση της Φ/Γ «ΣΠΕΤΣΑΙ» όλα αυτά μεταφράζονται σε ετοιμότητα των 16 (!) βλημάτων ESSM Evolved Sea Sparrow που εκτοξεύονται από τον κατακόρυφο εκτοξευτή Mk 48 Mod 2 με βεληνεκές 14.6 km (8 νμ), ταχύτητα 2.5 Mach και συνθέτουν τον εξωτερικό «δακτύλιο» άμυνας. Ακολουθεί το πυροβόλο Mk 45 Mod 2A των 5in (127mm) με βεληνεκές 14 km (7,7 νμ) εναντίον στόχων αέρος και ταχυβολία 20 βλ. ανά λεπτό, σε συνδυασμό με τα δύο αντιπυραυλικά συστήματα Phalanx των 20mm με βεληνεκές 1.5 km και την εντυπωσιακή ταχυβολία 3,000 rds/min. Τα Phalanx σχηματίζουν άλλωστε και την τελευταία γραμμή άμυνας εναντίον βλημάτων επιφάνειας - επιφάνειας SSM. Σημειωτέον ότι το βλήμα ESSM που διαθέτουν οι φρεγάτες ΜΕΚΟ παρέχει πλήρεις αντιβληματικές – αντιαεροπορικές ικανότητες όπως επίσης και το Sea Sparrow στις “S”. Στο ESSM τα κινηματικά στοιχεία είναι πολύ βελτιωμένα σε σχέση με το Sea Sparrow με ιδιαίτερα υψηλές επιταχύνσεις και αριθμό G που εξασφαλίζουν αξιόπιστη ασπίδα προστασίας για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε εναέριας απειλής. Ο βέλτιστος σχηματισμός πλεύσης για την αντιμετώπιση αεροπορικών απειλών είναι η τοποθέτηση στο μέσον του πιο ευάλωτου (ή του πλέον σημαντικού πλοίου αντίστοιχα) και η τοποθέτηση των υπολοίπων περιφερειακά, ώστε να καλύπτουν εύρος τομέα 360 μοιρών. Σε ότι αφορά τις ικανότητες Αεράμυνας Περιοχής, αποτελούν ένα ζήτημα που είχε απασχολήσει και στο παρελθόν το ΠΝ. Με δεδομένη την αύξηση της εναέριας απειλής που έχει να αντιμετωπίσει σε μια πιθανή σύρραξη το ΠΝ, το ζήτημα βρίσκεται υπό εξέταση στο πλαίσιο μελλοντικών αναβαθμίσεων ή στο πλαίσιο απόκτησης νέων ή μεταχειρισμένων σκαφών με ανάλογες δυνατότητες.
Η δράση των υποβρυχίων
Αντίθετα τα υποβρύχια του Στόλου λειτουργούν σε ανεξάρτητο πλαίσιο, αναλαμβάνοντας τομείς επιθετικής περιπολίας – επιτήρησης με στόχο το ναυτικό αποκλεισμό στρατηγικών περιοχών, καθιστώντας απαγορευτική τη πρόσβαση σε εχθρικά πλοία. Η παρουσία τους είναι εντελώς άγνωστη στον αντίπαλο που πρακτικά εικάζει σε ποια σημεία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με τα υποβρύχια του ΠΝ. Ενδεχομένως σε περίοδο επιχειρήσεων η γνώση της παρουσίας τους γίνεται γνωστή μόνο εφόσον έχει προηγηθεί επίθεση από αυτά, συνήθως με καταστρεπτικά αποτελέσματα για τα πλοία που θα έχουν την ατυχία να στοχοποιηθούν από τα υποβρύχια κλάσης 209 και 214 του ΠΝ. Ειδικά όσον αφορά τα υποβρύχια κλάσης 214HN είναι σήμερα χωρίς αμφιβολία τα κορυφαία συμβατικά Υ/Β λόγω της υπεροχής τους στους δύο σημαντικότερους τομείς για την επιβίωση ενός σύγχρονου Υ/Β που είναι :
α) αύξηση εμβέλειας και διάρκειας αποστολής σε κατάδυση και
β) αύξηση του επιχειρησιακού βάθους που δυσχεραίνει τον εντοπισμό και καταστροφή του Υ/Β αλλά επιτρέπει και στον κυβερνήτη του να έχει μεγαλύτερα περιθώρια εκτέλεσης ελιγμών.
Τα 4 υποβρύχια κλάσης 214HN διαθέτουν οκτώ τορπιλοσωλήνες των 533mm με συνολικό απόθεμα 16 τορπιλών. Οι τέσσερις τορπιλοσωλήνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βλήματα UGM-84D Block 1C με εμβέλεια που υπερβαίνει τα 120 χλμ. Η χρήση του UGM-84 παρέχει σημαντικές δυνατότητες επίτευξης πλήγματος εναντίον σκαφών επιφανείας σε αποστάσεις που δεν είναι δυνατό με την χρήση τορπιλών. Η «καρδιά» του υποβρυχίου κλάσης 214HN είναι το ολοκληρωμένο σύστημα ISUS-90-15 που ολοκληρώνει το σύνολο των αισθητήρων (σόναρ, περισκόπια), το σύστημα ESM/ELINT, την ζεύξη δεδομένων, τα ραντάρ και το σύστημα πλοήγησης. Στις λειτουργίες του περιλαμβάνεται η διαχείριση ιχνών, η ανάλυση των απειλών και «συγχώνευση» της εικόνας των αισθητήρων (multi-sensor fusion). Στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον πέραν των τυπικών επιχειρήσεων των Υ/Β εναντίον υποβρυχίων και σκαφών επιφανείας δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στο τρίπτυχο ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance). Για την κάλυψη των ανωτέρω απαιτήσεων τα υποβρύχια κλάσης 214HN εφοδιάστηκαν με ένα σύγχρονο σύστημα ESM/ELINT. Εκτός των διαδικασιών συλλογής πληροφοριών (ELINT)καθοριστικής σημασίας είναι η δυνατότητα των 214ΗΝ να παρέχουν δεδομένα στόχου (target data relay) σε άλλη μονάδα επιφανείας ή Υ/Β ή εναέριο μέσο όπως τα ελικόπτερα S-70B6. Tα υποβρύχια "214" έχουν αυξήσει κατακόρυφα τις επιχειρησιακές δυνατότητες του Π.Ν. Εκκρεμεί η απόκτηση σύγχρονων τορπιλών.
Ανθυποβρυχιακός πόλεμος
Οι ασκήσεις ανθυποβρυχιακού πολέμου (Α/Υ), αλλιώς γνωστές και ως CASEX, περιλαμβάνει ομάδες επιφανείας (φίλια κυανή δύναμη) αποτελούμενες από φρεγάτες και πλοία ανεφοδιασμού που θα πρέπει να προστατευτούν κατά μήκος μιας διαδρομής στην οποία βρίσκονται ανεπτυγμένες εχθρικές πυραυλάκατοι και υποβρύχια (ερυθρά δύναμη). Απώτερος στόχος της κυανής δύναμης είναι η ασφαλής διέλευση της δύναμης από την επικίνδυνη θαλάσσια περιοχή. Παράγοντας που εξασφαλίζει το ρεαλισμό είναι ότι η θέση της ερυθράς δύναμης δεν είναι γνωστή στην ομάδα πλοίων της κυανής δύναμης και το αντίστροφο. Όπως ακριβώς συμβαίνει και σε πραγματικές συνθήκες. Τα πλοία μετά την έκδοση εκτελεστικού αναλαμβάνουν ετοιμότητα και παίρνουν θέσεις σε σχηματισμό κατάλληλο για την αντιμετώπιση της απειλής. Προκειμένου να τηρήσει όσο το δυνατόν πιο διακριτική τη παρουσία της, η δύναμη των πλοίων της κυανής δύναμης εκτελεί έλεγχο Η/Μ εκπομπών ενώ οι συσκευές sonar όλων των πλοίων σαρώνουν το βυθό για την αποκάλυψη του εχθρικού υποβρυχίου. Την αποστολή της κυανής δύναμης υποστηρίζουν εφόσον είναι διαθέσιμα και ΑΦΝΣ που εκτελούν περιπολία στην περιοχή διέλευσης του φίλιου σχηματισμού προς ανέυρεσιν των εχθρικών ΤΠΚ και υποβρυχίων.
Ανάλογο ρόλο έχουν τα οργανικά ελικόπτερα τύπου S-70B6 Aegean Hawk και AB-212 ASW της Διοίκησης Ελικοπτέρων Ναυτικού, τα οποία ορμώμενα από τα καταστρώματα των φρεγατών καλύπτουν τα πλοία της φίλιας δύναμης μέσω Α/Υ έρευνας με το ποντισόμενο σόναρ που διαθέτουν. Εφόσον πετύχουν επαφή με τον αντίπαλο, εκτελούν τη διαδικασία προσβολής του με τορπίλες Mk 46 Mod 5. Το S-70B-6 μπορεί να αναμεταδώσει την εικόνα τακτικής κατάστασης με τις ακριβείς θέσεις των εχθρικών πλοίων στο μητρικό πλοίο μέσω ασφαλούς ζεύξης δεδομένων, ώστε να γίνει έμμεση προσβολή με βλήματα RGM-84 Harpoon. Όμως και το ίδιο το ελικόπτερο έχει τη δυνατότητα προσβολής υποβρυχίων και στόχων επιφανείας με τορπίλες και βλήματα ASM τύπου Penguin αντίστοιχα. Στη δεύτερη περίπτωση η προσβολή μπορεί να διεξαχθεί αυτόνομα ή και συντονισμένα με τα βλήματα του πλοίου φορέα για την επίτευξη επιθέσεων κορεσμού. Η συνδυασμένη άφιξη δύο και παραπάνω βλημάτων στο στόχο αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς πλήγματος και μειώνει την αποτελεσματικότητα των αντιπυραυλικών συστημάτων. Σε κάθε περίπτωση το υποβρύχιο αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για οποιοδήποτε ναυτικό σχηματισμό μονάδων επιφανείας καθώς είναι το πλέον δύσκολο να εντοπιστεί. Επιπλέον εφόσον βρεθεί σε παραμέτρους βολής μπορεί να χτυπήσει απροειδοποίητα το στόχο του με τορπίλες.
Στην επόμενη δεκαετία το Π.Ν θα κληθεί να αντιμετωπίσει το ζήτημα της αντικατάστασης των ελικοπτέρων AB-212 ASW. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων που πετυχαίνουν όλα τα πλοία του ΠΝ κατά τη διάρκεια γίνεται στην Σχολή Εξάσκησης Ναυτικής Τακτικής. Το σύστημα αξιολόγησης αποτελεσμάτων βασίζεται σε χρόνους και πορείες που καταγράφονται από το πλήρωμα κάθε ναυτικής μονάδας που συμμετέχει σε μια άσκηση (συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των χρόνων που επετεύχθησαν οι πρώτες επαφές με τα αντίπαλα πλοία ή υποβρύχια). Συνεπώς μετά την επεξεργασία των δεδομένων διαπιστώνεται με σαφήνεια ποιός ήταν αυτός που κατάφερε πρώτος να βρεθεί σε παραμέτρους βολής και να αξιολογηθούν τα ποσοστά επιτυχίας.
Ταχέα Σκάφη
Η αντιμετώπιση του συνδυασμού ΤΠΚ και υποβρυχίων αποτελεί από τους δυσκολότερους στις ναυτικές επιχειρήσεις καθώς πρόκειται για μονάδες που διακρίνονται για την χαμηλή παρατηρησιμότητας σε συνδυασμό με δυνατότητα εκδήλωσης αιφνιδιαστικής επίθεσης από μη αναμενόμενη κατεύθυνση με τορπίλες η βλήματα επιφάνειας - επιφάνειας (SSM). Ειδικότερα όσον αφορά τις ΤΠΚ (όπως και τα υποβρύχια) ο τρόπος δράσης τους βασίζεται στον αιφνιδιασμό τον οποίο επιτυγχάνουν με αποτελεσματική απόκρυψη προτού εκδηλώσουν την επίθεση εναντίον ενός κύριου στόχου των αντίπαλων ναυτικών μονάδων. Ο συγκεκριμένος τρόπος δράσης καθίσταται ιδιαίτερα αποτελεσματικός από τη στιγμή που υπάρχουν διαθέσιμα πλήθος από νησιά και βραχονησίδες με κολπίσκους και όρμους τους οποίους τα πληρώματα της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών γνωρίζουν άριστα, προκειμένου να τα εκμεταλλεύονται αναλόγως της τακτικής κατάστασης. Από την άλλη πλευρά οι ΤΠΚ είναι μονάδες μικρού εκτοπίσματος και ως εκ τούτου δεν διαθέτουν την αυτονομία και τις ενδιαιτήσεις των μεγαλύτερων κλάσεων, ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν επί μακρόν αναπτύξεις σε περιοχές ενδιαφέροντος. Παρ όλα αυτά είναι σε θέση να επιφέρουν ισχυρότατα πλήγματα στον αντίπαλο με πυραυλικές επιθέσεις κορεσμού βλημάτων SSM τύπου ΜΜ-38 Exocet, Penguin Μκ2 και RGM-84 Harpoon Block 1C αλλά και με πυρά πυροβόλων τα οποία είναι κατάλληλα για προσβολή στόχων επιφανείας και αέρος. Δραματική αναβάθμιση αποτέλεσε η ένταξη στον Στόλο των 5 νέων ΤΠΚ κλάσης «Ρουσσέν», τα οποία ενσωματώνουν δυνατότητες που πλησιάζουν σε πολλά σημεία αυτές των φρεγατών, με υπερσύγχρονο ΚΠΜ, 4 εκτοξευτές MM.40 Block 2, Exocet, 1 Α/Α και αντιπυραυλικό σύστημα RAM με 21 βλήματα, 1 πυροβόλο ΟΤΟ Breda Super Rapido, 2 πυροβόλα ΟΤΟ Breda. Οι επιχειρησιακές δυνατότητες τους αναβάθμισαν τη διατιθέμενη ισχύ πυρός της Διοίκησης Ταχέων σκαφών πλαισιώνοντας τις φρεγάτες στο πλαίσιο επιχειρήσεων σε μικτούς σχηματισμούς ομάδων επιφανείας.
Αποβατικές επιχειρήσεις
Η διεξαγωγή μιας αμφίβιας επιχείρησης είναι κατά γενική ομολογία ένα από τα δυσκολότερα στρατιωτικά εγχειρήματα, καθώς προϋποθέτει τον αποτελεσματικό συντονισμό ενός μεγάλου αριθμού πλοίων, αεροσκαφών σε συνδυασμό με ένα άρτιο δίκτυο τηλεπικοινωνιών και πληροφόρησης για τον αποτελεσματικό συντονισμό μιας αποβατικής δύναμης. Τα πλοία της Διοίκησης Αμφίβιων Δυνάμεων (ΔΑΔ) λόγω της ιδιομορφίας της αποστολής τους τίθενται υπό της διαταγές του Διοικητή Αποβατικών Δυνάμεων, ο οποίος διοικεί τον αποβατικό στόλο με τις μεταφερόμενες δυνάμεις Πεζοναυτών καθώς και όποια άλλα μέσα υποστήριξης μιας αποβατικής επιχείρησης (στο πλαίσιο ενίσχυσης νήσου) όπως πλοία συνοδείας και εναέρια μέσα (μαχητικά αεροσκάφη και επιθετικά ελικόπτερα) διατεθούν από την ΠΑ και το ΠΝ. Βεβαίως για την εκτέλεση των παραπάνω προβλέπεται αεροπορική κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο σε συνδυασμό με την επίτευξη ναυτικού αποκλεισμού. Μόνο υπό αυτές τις προϋποθέσεις είναι εφικτή η πραγματοποίηση μιας κύριας αποβατικής ενέργειας καθώς σε αντίθετη περίπτωση οι πιθανότητες επιβίωσης των αμφίβιων δυνάμεων μειώνονται δραματικά. Για το λόγο αυτό είναι άρρηκτη η συνεργασία της ΠΑ τόσο με τη ΔΑΔ του ΠΝ όσο και με την 32η ΤΑΞΠΝ σε επιτελικό και σε τακτικό επίπεδο. Στην πράξη θα πρέπει να λειτουργήσει ένα κεντρικό σύστημα ελέγχου με επικεφαλής τον διοικητή των αποβατικών δυνάμεων στη δικαιοδοσία του οποίου θα υπάγονται όλα τα μέσα υποστηρίξεως από όποιο κλάδο και αν προέρχονται. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η αποτελεσματική εκμετάλλευση των αεροπορικών και ναυτικών δυνάμεων που θα κλιθούν να συνδράμουν με πυρά υποστηρίξεως, καθώς ο διοικητής αποβατικών δυνάμεων είναι εκ των πραγμάτων πιο κοντά στην εξέλιξη των επιχειρήσεων και γνωρίζει άμεσα τη διάταξη μάχης των φίλιων και εχθρικών μονάδων.
Σήμερα οι δυνατότητες του ΠΝ βασίζονται στα 5 αρματαγωγά κλάσης «ΣΑΜΟΣ» και τα 3 Πλοία Ταχείας Μεταφοράς ZUBR. Τα παραπάνω σκάφη είναι τα μοναδικά που θεωρούνται αξιόμαχα και χάρις αυτά κατέστη εφικτός ο παροπλισμός πεπαλαιωμένων κλάσεων στα τέλη της δεκαετίας του 90. Για τα μεν αρματαγωγά επιβάλλεται η τοποθέτηση ενός αντιπυραυλικού συστήματος (Phalanx, SEA RAM) και συστημάτων παραπλάνησης. Τα συστήματα αυτά με δεδομένη την ανυπαρξία πλοίων αεράμυνας περιοχής στο ΠΝ και με μικρό συγκριτικά κόστος θα εξασφαλίσουν υψηλά επίπεδα επιβιωσημότητας για τα αρματαγωγά. Άλλωστε λόγω του μικρού αριθμού τους και του μεγέθους των δυνάμεων που μεταφέρουν κρίνονται αναντικατάστατα ενώ το ενδεχόμενο κόστος (επιχειρησιακό-ψυχολογικό) από την απώλεια τους θα είναι δυσβάσταχτο. Απαραίτητη σε αυτές τις επιχειρήσεις είναι η ικανότητα διέλευσης μέσα από ναρκοθετημένη θαλάσσια περιοχή. Την δύσκολη αυτή ικανότητα εξασφαλίζουν τα Ναρκαλιευτικά που εισέρχονται ως επικεφαλής των σχηματισμών, ώστε να οδηγήσουν με ασφάλεια τα φίλια πλοία έξω από την ναρκοθετημένη περιοχή, εκτελώντας το λεγόμενο κατά την ναυτική ορολογία «Lead Through». Στις περιπτώσεις αυτές ένα ναρκαλιευτικό προπορεύεται πάντοτε μιας νηοπομπής ώστε να εξουδετερώσει τις νάρκες που υπάρχουν στην πορεία του δημιουργώντας έναν “εκκαθαρισμένο” δίαυλο πλάτους 600μ από τον οποίο διέρχονται όλα τα πλοία με ασφάλεια.
Προωθημένες δυνάμεις και Ο κρίσιμος ρόλος των ΑΦΝΣ
Οι κανονιοφόροι αποτελούν τις πλέον προωθημένες δυνάμεις του ΠΝ που θα δώσουν εικόνα από το Ανατολικό Αιγαίο. Στο έργο τους συνδράμουν και τα ναυτικά παρατηρητήρια που έχουν καίριο ρόλο στην έγκαιρη προειδοποίηση του ΓΕΕΘΑ σε περίοδο κρίσης έχοντας υπό την εποπτεία τους κρίσιμα σημεία με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η τυχόν αιφνιδιαστική ανάπτυξη του εχθρικού στόλου σε θέσεις μάχης. Ο τακτικός διοικητής έχει σε κάθε περίπτωση στοιχεία από την εικόνα τακτικής κατάστασης από τον καιρό της ειρήνης τα οποία επικαιροποιεί στην περίοδο κρίσης συνδυαστικά από τα πλοία του στόλου και τις προωθημένες δυνάμεις που προαναφέραμε. Στο σημείο αυτό είναι που γίνεται άμεσα αντιληπτή η κρισιμότητα ύπαρξης Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας (ΑΦΝΣ) τα οποία προσφέρουν ικανότητα αποτελεσματικής επιτήρησης μεγάλων θαλάσσιων περιοχών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Δεδομένου ότι πρωταρχική επιδίωξη για το σχεδιασμό οποιασδήποτε ναυτικής επιχείρησης είναι η σύνθεση εικόνας τακτικής κατάστασης στην περιοχή επιχειρήσεων, η έλλειψη αεροσκαφών αυτής της κατηγορίας περιορίζει σημαντικά την επιχειρησιακή ικανότητα του ΠΝ. Η διαδικασία αυτή γίνεται σήμερα με χρήση κυρίως των αισθητήρων που διαθέτουν οι μονάδες επιφάνειας (φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πλοία υποστηρίξεως) και ελικόπτερα. Τα παραπάνω μέσα όμως διαθέτουν συγκεκριμένες επιδόσεις σε τομέα κάλυψης στην περιοχή που επιχειρούν ενώ προϋποθέτουν υψηλό κόστος χρήσης και επαρκή διαθέσιμο χρόνο μέχρι να αναπτυχτούν στην επιθυμητή θέση. Αντιθέτως ένα ΑΦΝΣ μπορεί να «σηκωθεί» από τη βάση του και να καλύψει ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ. Μεσογείου πετώντας επί 6 ώρες – τουλάχιστον - συλλέγοντας πλήρως την εικόνα τακτικής κατάστασης επιφανείας, την οποία και αποστέλλει ΆΜΕΣΑ τόσο σε καράβια όσο και σε κέντρα λήψης αποφάσεων.
Η παραλαβή των εκσυγχρονισμένων ΑΦΝΣ P-3B Orion δεν θα προσδώσει απλά ένα τυπικό αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας αλλά μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα ικανή να εκτελεί πληθώρα αποστολής όχι μόνον ναυτικής συνεργασίας. Στις αποστολές των εκσυγχρονισμένων P-3B Orion που θα παραλάβει το ΠΝ την περίοδο 2017-2019, περιλαμβάνεται επίσης η προστασία πλοίων σε περίοδο επιχειρήσεων αλλά και η υποστήριξη έρευνας-διάσωσης με τα αεροσκάφη να είναι σε θέση να περιπολούν συνεχώς κατά μήκος θαλάσσιων οδών σε Ιόνιο Αδριατική και Αιγαίο. Σε κάθε περίπτωση οι απαιτήσεις αφορούν ένα αεροσκάφος μακράς εμβέλειας με «δυνατότητα επιχειρήσεων πάνω από ανοικτή θάλασσα και στεριά με αισθητήρες μεγάλης ακρίβειας και διακριτικότητας που θα είναι διασυνδεμένοι όπως SAR Radar, EO/IR, ESM, EW/ELINT, ASW/ACINT, MAD, AIS, INS, GPS, Ζεύξεις Δεδομένων (Link 11, Link 16). Σε ότι αφορά τα εχθρικά υποβρύχια, αυτά αποτελούν πάντα την μεγαλύτερη απειλή για το Πολεμικό Ναυτικό καθώς δρουν αθέατα, είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Για το λόγο αυτό είναι σε θέση να επιφέρουν καίριο πλήγμα σε μια ή περισσότερες μονάδες επιφανείας με ολέθρια αποτελέσματα. Συγκεκριμένα είναι γνωστό ότι ένα υποβρύχιο εντοπίζεται ακουστικά πολύ δύσκολα καθώς η διάδοση του ήχου (ειδικά τους θερινούς μήνες) προσφέρει σημαντικές δυνατότητες απόκρυψης. Αυτό ισχύει τόσο για τα σόναρ των πλοίων όσο και για τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα που έχουν δύσκολο έργο στον έγκαιρο εντοπισμό της υποβρύχιας απειλής.
Ένα ΑΦΝΣ μπορεί να προηγηθεί μιας φίλιας Ομάδας Μάχης πλοίων, ελέγχοντας τη διαδρομή με άφεση ηχοσημαντήρων (Sonobuoys) σε πιθανές θέσεις καθώς αναμεταδίδουν σε πραγματικό χρόνο, ακουστικά σήματα. Συνεπώς για να εξασφαλιστεί πλήρως η ασφάλεια των πολύτιμων μονάδων επιφανείας ( φρεγατών, αρματαγωγών, Πλοίων Υποστηρίξεως) κρίσης ή πολέμου απαιτείται η δημιουργία πολλαπλών επιπέδων ανθυποβρυχιακής άμυνας, με τα ΑΦΝΣ να έχουν τον εξωτερικό με χρήση Sonobuoys. Με τον τρόπο αυτό η διεξαγωγή έρευνας που γίνεται αντιληπτή και από μεγάλη απόσταση από το υποβρύχιο, ασκεί ψυχολογική πίεση και μόλις ένα ΑΦΝΣ βρεθεί από πάνω του, ξεκινάει άμεσα αμυντικές τακτικές. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι πρωταρχικός σκοπός δεν είναι απαραίτητα η καταστροφή του υποβρυχίου. Οι μονάδες επιφανείας θα έχουν πετύχει την αποστολή τους, αν καταφέρουν τελικά να περάσουν αλώβητες με τα πλοία που συνοδεύουν από μια διαδρομή, μέχρι τον τελικό προορισμό τους . Διαπιστώσεις που φυσικά είναι γνωστές και δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από το δόγμα ανθυποβρυχιακού πολέμου που συναντάμε στις περισσότερες ανεπτυγμένες ναυτικές δυνάμεις ανά την υφήλιο.
Επίλογος
Αν θα θέλαμε να εκλογικέψουμε τις αιτίες σε ότι αφορά την συστηματική αποδυνάμωση των ΕΔ την ώρα που η Ελλάδα αντιμετωπίζει συνεχή και υπαρκτή απειλή που διογκώνεται, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οφείλεται - κατ αρχήν - στην αδυναμία κοινωνίας (και κατ επέκταση πολιτικής ηγεσίας) να κατανοήσει τους κινδύνους και να βρει τα απαραίτητα σημεία ισορροπίας ως προς το τι ζητάει από τον ίδιο της τον εαυτό. Η πρόκληση εύρεσης σημείου ισορροπίας για την χώρα μας σε όλα τα επίπεδα είναι χαρακτηριστική (οικονομία, κοινωνία, μόρφωση) ενώ σε ότι αφορά την αμυντική προσπάθεια, την κατάσταση επιβαρύνει επιπλέον η παθογένεια της διαστρεβλωμένης αντίληψης που έχει αποκτήσει η κοινωνία, σε ότι αφορά τις εξοπλιστικές δαπάνες. Δυστυχώς ούτε λίγο ούτε πολύ η πλειοψηφία των πολιτών αυτής της χώρας, θεωρεί ότι τα εξοπλιστικά υφίστανται αποκλειστικά για να εξυπηρετούν συμφέροντα μεσαζόντων. Άποψη που είναι αποτέλεσμα της αντίληψης που έχουν καλλιεργήσει οι εκάστοτε πολιτικοί ταγοί, στην προσπάθεια τους να εκμεταλλευτούν καταστάσεις για να αποπροσανατολίσουν τη κοινή γνώμη και να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα που συντελέστηκαν με ευθύνη των προκατόχων τους.
Είναι προφανές ότι η συνολική θεώρηση του όλου ζητήματος από την κοινωνία και την πολιτική ηγεσία είναι εντελώς λανθασμένη καθώς οι αμυντικές δαπάνες ενός κράτους, υφίστανται προκειμένου ένα Έθνος να είναι σε θέση να προασπίσει την νόμιμη κυριαρχία του. Τόσο στα υφιστάμενα Εθνικά σύνορα όσο και σε περιοχές ζωτικών συμφερόντων έναντι απειλών από τρίτες χώρες που επιβουλεύονται τα νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα. Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία διδάσκει ότι το δίκαιο εφαρμόζεται κατά την άποψη του ισχυρότερου, κάτι που ισχύει και στις απαράδεκτες διεκδικήσεις της Άγκυρας σε Αιγαίο και Ν.Α Μεσόγειο από τις οποίες φυσικά δεν πρόκειται με κανέναν τρόπο να παραιτηθεί, χάριν μιας αόριστης έννοιας δικαίου που επικαλούνται διαχρονικά οι εκάστοτε ευθυνόφοβες Ελληνικές κυβερνήσεις. Η δρομολόγηση λοιπόν εκείνων των εξελίξεων που θα έχουν στόχο την ανάκτηση ισχύος της χώρας μέσω ανόρθωσης της οικονομίας και της ενίσχυσης των ΕΔ συνολικά, είναι το μεγάλο στοίχημα που αναζητά ικανούς ηγέτες προκειμένου να το φέρουν εις πέρας...
http://defencenews.gr/
ΣΧΕΤΙΚΑ:
Όλα τα εν εξελίξει προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού
Οι κύριες εξελίξεις στο Πολεμικό Ναυτικό
Οι FREMM που γίνονται FREDA και το Εθνικό Πλοίο Κρούσεως Επιφανείας
Αντιπυραυλική άμυνα των πλοίων του Στόλου: Δεδομένα και προτάσεις
Ναυτικές επιχειρήσεις: Κατευθυνόμενα όπλα …σαρωτικές αλλαγές
No comments :
Post a Comment