Οι ΗΠΑ εξετάζουν σενάρια πολεμικής σύρραξης με την Κίνα

Το γεγονός ότι οι σχέσεις μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ έχουν διολισθήσει σε μια συγκρουσιακή κατάσταση παρόμοια με εκείνη του Ψυχρού Πολέμου συζητείται από τα μέσα ενημέρωσης επί δύο χρόνια, αλλά για πρώτη φορά έχουν αρχίσει να συγκεκριμενοποιούνται αυτοί οι ισχυρισμοί. Ο Ομπάμα αποκάλεσε την Κίνα «αντίπαλο» και έδωσε εντολή να ερευνηθεί το μέγεθος της πυρηνικής απειλής από αυτή τη χώρα. Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η αναδιάταξη του αμερικανικού στόλου στην περιοχή του Ειρηνικού. Τα αίτια της αντιπαράθεσης είναι τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Η Κίνα είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που είναι σε θέση να προπορευθεί και να ξεπεράσει τις ΗΠΑ ως προς το ποσοστό του ΑΕΠ στο εγγύς μέλλον (σύμφωνα με τους ειδικούς, σε 8 χρόνια από σήμερα). Η Αμερική υφίσταται οικονομική ύφεση, υψηλή ανεργία και ζει με την απειλή χρεοκοπίας. Η Κίνα, απ’ εναντίας, αναπτύσσεται σταθερά, διατηρώντας τεχνητά μια χαμηλή ισοτιμία του γιουάν, γεγονός που συμβάλλει στην τόνωση της εγχώριας παραγωγής και των εξαγωγών. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια η Κίνα αποσύρει συνεχώς δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα της και τα επενδύει σε χρυσό, ευρώ, και πρώτες ύλες. Η τάση είναι σαφής: η Κίνα δεν επιδιώκει πλέον να είναι δανειστής των ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ ανησυχούν και επιχειρούν να συνεργαστούν με διεθνείς οργανισμούς. Για παράδειγμα, ο Ομπάμα υπέβαλε ενυπόγραφη ένσταση στον ΠΟΕ, κατηγορώντας την κυβέρνηση της Κίνας ότι χορηγεί επιδοτήσεις σε κινεζικές εταιρείες αυτοκινήτων. Οι κοινοβουλευτικοί των ΗΠΑ έχουν αναγνωρίσει ότι η Κίνα όντως προβαίνει σε χειρισμούς όσον αφορά στα νομίσματα των δύο χωρών, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να έχουν επιβάλει εμπορικούς δασμούς σε είκοσι κινεζικά προϊόντα. Ωστόσο, η ενέργεια αυτή δεν είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό. Ενέργειες ανάλογες με εκείνες της ψυχροπολεμικής εποχής, όπως η τροπολογία "Jackson-Vanik" του 1974, δεν γίνονται σήμερα από την πλευρά των ΗΠΑ. Γιατί; Επειδή η εξάρτηση των ΗΠΑ από την κινεζική οικονομία είναι τόσο μεγάλη που με την εισαγωγή τέτοιων κυρώσεων οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να καταστρέψουν την ίδια την βιομηχανία τους, η οποία μεταφέρεται στην Κίνα με γρήγορους ρυθμούς. Από πολιτική άποψη, κατά πρώτο λόγο, πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά συστήματα. Από τη μία πλευρά, έχουμε την κομμουνιστική, συλλογική, αλλά απομονωμένη Κίνα, ενώ από την άλλη τις νεοφιλελεύθερες και υπέρ της ατομικής πρωτοβουλίας ΗΠΑ. Δεύτερον, οι πολιτικές σχέσεις μεταξύ τους επιδεινώθηκαν τον Ιανουάριο του 2012, μετά την υιοθέτηση εκ μέρους των ΗΠΑ ενός νέου στρατιωτικού δόγματος, σύμφωνα με το οποίο το κυρίως πεδίο της στρατιωτικής παρουσίας τους μετατέθηκε στην Περιφέρεια Ασίας-Ειρηνικού.

Οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ της Κίνας και της Ιαπωνίας για εδαφικές διεκδικήσεις ενδέχεται να φέρουν τις ΗΠΑ μπροστά στην όχι και τόσο εύκολη επιλογή της συμμετοχής σε μια στρατιωτική σύγκρουση στο πλευρό της συμμάχου τους. Κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και στην περίπτωση των Φιλιππίνων, με τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υπογράψει αμοιβαία αμυντική συνθήκη. Η Κίνα έχει αρχίσει να προβαίνει σε επιδείξεις ισχύος, με στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού (σε κάποιες από τις οποίες συμμετέχει και η Ρωσία) και συστηματικές κυβερνοεπιθέσεις εναντίον των ΗΠΑ, ενώ συγχρόνως ενθαρρύνει την οργάνωση πρωτοφανών μαζικών διαδηλώσεων εναντίον της Ιαπωνίας. Σε απάντηση, οι Αμερικανοί διεξάγουν και εκείνοι ασκήσεις, προσπαθούν να παίξουν έναν ρόλο διαιτητή στις διενέξεις λόγω εδαφικών διεκδικήσεων μεταξύ της Κίνας και των γειτόνων της, ενώ παράλληλα υπέγραψαν συμφωνία με τη Νότια Κορέα για την ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων, δημιούργησαν στρατιωτική βάση στην Αυστραλία, κ.ά.


Oι υπόγειες σήραγγες της Κίνας, μήκους 3.000 χλμ, φέρεται ότι κατασκευάστηκαν ως σύστημα μεταφοράς πυρηνικών όπλων

Ενώ, λοιπόν, η κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς, οι ΗΠΑ εξετάζουν πιθανά σενάρια μιας πολεμικής σύγκρουσης με την Κίνα, ακόμη και πυρηνικής. Στις 2 Ιανουαρίου, ο Πρόεδρος Ομπάμα επικύρωσε ένα νομοσχέδιο το οποίο μεταβάλλει ριζικά την έννοια της εθνικής ασφάλειας. Σύμφωνα με αυτό, η Στρατηγική Διοίκηση των ΗΠΑ (STRATCOM) έχει λάβει εντολή να υποβάλει μέχρι τις 15 Αυγούστου μελέτη που θα αφορά στο υπόγειο δίκτυο σηράγγων της Κίνας και τις δυνατότητες των ΗΠΑ να χρησιμοποιούν συμβατικές και πυρηνικές δυνάμεις προκειμένου να αχρηστεύουν ή να καταστρέφουν αυτές τις σήραγγες. Ο διευθυντής του Προγράμματος Πυρηνικών Ερευνών της Συνομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων, Hans Kristensen, δήλωσε ότι η έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τις προθέσεις των δύο χωρών αυξάνει τον κίνδυνο ενός πολέμου μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ. Τόνισε, μάλιστα, ότι οι δύο χώρες «έχουν αρχίσει να σέρνουν έναν επικίνδυνο χορό», ο οποίος αυξάνει τις στρατιωτικές εντάσεις και θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε έναν περιφερειακό πόλεμο στον Ειρηνικό.

Ο Ian Bremmer, Αμερικανός καθηγητής πολιτικών επιστημών και πρόεδρος του Eurasia Group, δήλωσε σε συνέντευξή του στο περιοδικό Time ότι οι σημερινές στρατηγικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ελάχιστα διαφέρουν από εκείνες του Ψυχρού Πολέμου. Τόνισε, επίσης, ότι οι ιδεολογικές θέσεις των ΗΠΑ δεν έχουν ουσιαστικά αλλάξει, αν και ως χώρα δεν είναι τόσο ισχυρές όσο πριν. Τα κύρια σημεία στα οποία εδράζονται είναι τα ατομικά δικαιώματα, η δημοκρατία και η ελευθερία ως προς το επιχειρείν. Όμως, τα τελευταία χρόνια η ιδεολογία αυτή έχει δεχθεί σοβαρά πλήγματα, τόσο από την οικονομική κρίση και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Γουαντάναμο και το Αμπού Γκράιμπ, όσο και από τα τεράστια συμφέροντα των επιχειρήσεων τα οποία προκαθόρισαν το αποτέλεσμα των εκλογών. Παλιότεροι θεσμοί και συνεργασίες, όπως η G-20, δεν έχουν πλέον καμμία ισχύ. Ο Bremmer παραδέχθηκε, επίσης, ότι οι ΗΠΑ τελικά δεν ήταν έτοιμες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του Ψυχρού Πολέμου. Σε τελική ανάλυση, εκτιμούν οι ειδικοί, αν οι ΗΠΑ επιθυμούν την σύναψη παραγωγικών σχέσεων με την Κίνα, θα πρέπει να δημιουργήσουν ισχυρές βάσεις με τη μορφή κάποιου οργανισμού, στον οποίο η Κίνα ίσως ενδιαφερθεί να ενταχθεί. Ωστόσο, ο ίδιος δεν σκιαγράφησε με λεπτομέρειες τι είδους οργανισμός θα μπορούσε να είναι αυτός.

Ένα νέο μέτωπο κρατών εναντίον της Ρωσίας, μήπως; Τίποτε σχετικό δεν συζητείται ακόμη, ενώ αντίθετα, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συμμετέχουν, έχει ήδη ιδρυθεί στην Ασία. Ή μήπως θα μπορούσε να είναι κάποιος οργανισμός στον οποίο χώρες της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού θα ενταχθούν εναντίον της Κίνας; Κάτι τέτοιο θα πρέπει να θεωρηθεί απίθανο, αφού τον Ιούλιο του 2012, στην τελευταία σύνοδο κορυφής μιας άλλης περιφερειακής ένωσης - του Συνδέσμου Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) (εκτός Κίνας), στην οποία συμμετείχε η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον, δεν αναπτύχθηκε καμμία στρατηγική για την αντιμετώπιση των ενεργειών της Κίνας στο αμφισβητούμενο αρχιπέλαγος της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Ενώ αντίθετα, οι σύμμαχοι της Κίνας είναι προφανείς: η Καμπότζη, η Ταϊλάνδη και η Μιανμάρ, από κοινού με τις οποίες η Κίνα διατηρεί ένα ισχυρό οικονομικό εκτόπισμα. Ο Bremmer μπορεί μεν να μιλάει για ένα διακρατικό σύμφωνο που θα περιλαμβάνει χώρες του Ειρηνικού, και να το θεωρεί ως μέσο «επιστροφής» των ΗΠΑ στην Ασία το οποίο θα αντικαταστήσει τον οργανισμό του APEC (Asia-Pacific Economic Co-operation), στον οποίο ανήκουν η Ρωσία και η Κίνα). Ωστόσο, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η Κίνα δεν θα συμμετάσχει ποτέ σε έναν διακρατικό οργανισμό του οποίου οι κανόνες θα υπαγορεύονται από τις ΗΠΑ. Πράγμα που σημαίνει ότι η δημιουργία ενός τέτοιου οργανισμού δεν είναι ρεαλιστικά εφικτή

Του Lyuba LulkoPravda
Απόδοση: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους