Η ΠΛΥΣΙΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Ή πλύσις του εγκεφάλου περί τής οποίας έχει γίνει πολύς λόγος βασίζεται εις την έντασιν του νευροψυχικού συγκροτή­ματος του άνθρωπου. Ανέκαθεν ήτο γνωστόν, ότι ή υπό ώρισμένας συνθήκας ύπερφόρτωσις διά καταλλήλων σημά­των προκαλεί αλλοιώσεις τής ψυχικής φυσιογνωμίας των ατόμων, καθώς και του τρόπου συμπεριφοράς των. Αι μεταβολαί αύται φθάνουν μέχρι πλήρους απώλειας του έλεγχου τής συνειδήσεως καί τελείας εξαφανίσεως τής προσωπικής βουλήσεως.

Παρεμφερή περιστατικά έπεσημαίνοντο εις στρατιώτας κατά την διάρκειαν των πολέμων, όπου οι ερεθισμοί έκ των γεγονότων προεκάλουν ψυχοσωματικάς εκδηλώσεις, αι όποίαι ήρχιζαν από τόν έκνευρισμόν ή τήν άκράτειαν ούρων καί ήδύναντο νά καταλήξουν εις τήν παραφροσύνην ή τήν τελείαν παράλυσιν. Ή εμπειρία αυτή ώδήγησεν εις τήν σκέψιν, ότι διά νά έπιβάλη κανείς τήν θέλησίν του κυριαρχικώς έπί ενός άλλου καί διά να τόν έξουσιάση, μέχρι σημείου νά ενεργή όπως του επιτάσσουν, δεν είναι απαραίτητος ή χρήσις σωματικών βα­σάνων. Ή ψυχική καταπόνησις, υποστηρίζεται από έναν σοβαρό αριθμόν ειδικών, φαίνεται ώς άποτελεσματικωτέρα τής σωματικής κακοποιήσεως. Έπί πλέον, ισχυρίζονται οι ίδιοι, ή ψυχική κατανόησις έχει υπέρ αυτής καί τό στοιχείο του ανθρωπισμού, διότι επιτυγχάνει εκείνο τό όποιον θέλομεν, δίχως νά θίγεται ή σωματική άκεραιότης ή ή ύγιεία του θύματος.

Εξετάζοντες όμως αντικειμενικώς τάς άνωτέρω απόψεις δεν νομίζομεν ότι ευσταθούν. Διότι κατά ποίαν λογικήν ό βασανισμός του σώματος είναι απάνθρωπος, ένώ ό βασανισμός της "ψυχής ανθρωπιστικός; 'Εάν εις τήν μίαν περίπτωσιν κινδυνεύει ή σωματική υγεία, εις τήν άλλην κινδυνεύει ή ψυχική και έδώ ακριβώς αναιρείται ή πεποίθησις, ότι ή ψυχι­κή καταπόνησις είναι άποτελεσματικωτέρα της σωματικής, διότι προβαίνοντες εις πλύσιν εγκεφάλου ανά πάσαν στιγμήν απειλείται ό υποβαλλόμενος εις αυτήν νά τρελλαθή, οπότε καί ό άνθρωπος κατεστράφη, άλλα καί ημείς εχάσαμεν τήν ευκαιρία να τοϋ αποσπάσωμεν αυτό τό όποιον μάς ενδιέφε­ρε.

Άρα ή πλύσις του εγκεφάλου δέν είναι αποτελεσματικω­τέρα των σωματικών βασάνων. Μολαταύτα έχει άξίαν κατά τούτο: Μάς επιτρέπει νά καταστήσωμεν ύποχείριόν μας τό θύμα διά μεγάλο χρονικό διάστημα καί νά πράττη όπως έπιθυμούμεν π.χ. ομολογεί εις δίκας. Αυτό, πράγματι, είναι έν πλεονέκτημα τής πλύσεως του εγκεφάλου, έναντι της σω­ματικής βίας τής όποιας τά αποτελέσματα διαρκούν, όσο διαρκεί ή άσκησίς της ή ή απειλή ασκήσεως της.

Έν πάση περιπτώσει ή τεχνική τής πλύσεως του εγκεφά­λου εφαρμόζεται ως έξης:

Κατ' αρχήν ό συλληφθείς τίθεται υπό απόλυτον άπομόνωσιν. Απαγορεύεται αυστηρώς οιαδήποτε επαφή καί επικοινωνία μέ τόν έξω κόσμον. Ό μονήρης περιορισμός ολίγον κατ' ολίγον τού δημιουργεί μίαν κατάστασιν ανυπομονησίας. Ό κρατούμενος διερωτάται πόσο θά διαρκέση ή άπομόνοσίς του. Τί σκοπεύουν να του κάνουν. Τί συμβαίνει εις τους ιδικούς του. Τό μέλλον του προβάλλει άγνωστον καί τήν άνυπομονησίαν διαδέχεται ή ανησυχία. Σημειώνομεν ότι ή άπομόνωσις πρέπει νά είναι πλήρης. Ουδείς τόν επισκέπτεται, ούτε δι’ άνάκρισιν καί ό κρατούμενος ουδέποτε εξέρχεται του δωματίου, όπου είναι εγκλεισμένος δι' οιονδήποτε λόγον. Ακόμη καί ή τροφή του παρέχεται είτε μέ μηχανικόν τρόπον, είτε όταν κοιμάται τήν αφήνουν πλη­σίον του. Ή άπομόνωσις θά συμπληρούται καί μέ τήν απόλυ­τον σιωπήν καίτό σκότος.

Ό άνθρωπος όταν μείνη απολύτως μόνος μέ τόν εαυτόν του, άσυναισθήτως βυθίζεται εις μίαν τυραννικήν ένδοσκόπησιν. Αγωνιώδεις παραστάσεις αναδύονται από τό ύποσυνείδητόν του. Ή φαντασία του κατακλύζεται από εικόνας Δαντικής κολάσεως. Μαρτυρικά γραμμικά σχήματα τόν πιέζουν άσφυκτικώς. Ή αναπνοή του ακούγεται ώς υπόκωφος βόμβος καί οι κτύποι τής καρδιάς του ώς βαθύς γδούπος.
Τήν κατάστασιν αυτήν θά τού τήν επιτείνουν μέ διάφορα αλλοπρόσαλλα πράγματα. Ούτω θά τού διακόπτουν τόν ύπνο (ουδέποτε θά τον αφήσουν νά κοιμηθή μέ γαλήνη) μέ έναν εκκωφαντικό συριγμό ή κάτι παρόμοιο. Πότε θάτού προσφέ­ρουν ύπερβολικήν ποσότητα φαγητού, πότε καθόλου. Άλλοτε θά ανάβουν εκτυφλωτικά φώτα, άλλοτε θά επικρατεί άδιαπέραστον σκότος. Αιφνιδίως θά προκαλήται ανυπόφορος θόρυβος καί μετά θά ακόλουθη νεκρική σιγή. Κάποτε θά τόν ειδοποιούν νά έτοιμασθή δι' άνάκρισιν, χωρίς ουδέποτε νά τόν καλούν.

Κατά καιρούς θά μεταβάλεται καί ή θερμοκρα­σία από ύπερβολικήν ζέστην, εις υπερβολικό ψύχος. Επίσης δέν αποκλείεται έκτος των ανωτέρω καί. πολλών άλλων πα­ρεμφερών νά γίνεται καί χρήσις χημικών ουσιών εντός της τροφής του, ώστε νά βλέπη έφιάλτας, νά έχη παραισθήσεις κ.τ.λ. Ή όπως περίεγράφη άπομόνωσις συνεπάγεται διά τό θύμα, πρώτον τήν άπώλειαν τής αίσθήσεως τού χρόνου καί δεύτε­ρον τήν αμφιβολία διά τήν διανοητικήν του ίσορροπίαν. Μο­ναδική του επιθυμία είναι νά τελείωση αυτή ή αγχώδης άναμονή. Εις τήν ταχείαν ή άργήν έπίτευξιν αυτού συντελεί κατά πολύ καί ή γενικότερα κατάσταση του θύματος. Ή υγεία, ό χαρακτήρ, ή ηλικία, ή ύπαρξις οικογενείας καί άλλα σχετικά αμβλύνουν ή αναλόγως, οξύνουν τήν διάθεσιν προς άντίστασιν. Πάντως κατά κανόνα θά ύποκύψη.

Έκτος άν είναι γεν­ναίος καί τυχερός, οπότε μπορεί νά καθυστέρηση νά λυγίση ή καί νά νικήση. Καί τούτο δύναται κατά τό διάστημα της απομονώσεως νά τό έπιτύχη μέχρις ώρισμένου ορίου καί ένόσον είναι ισχυρός χαρακτήρ απασχολούμενος συνεχώς,
- Νά μήν άφήση νά καταληφθή από αγωνία διά τό αΰριον.
- Νά μη δύσπιστη προς τους φίλους του, ότιτόν εγκατέλειψαν.
- Νά διατηρή ακμαίον τό ηθικόν του προσπαθούν νά σύνθεση ποιήματα, αινίγματα κ.τ.λ.
- Νά αδιάφορη διά τόν χρόνον (άν έχη σημασία δι' αυτόν καί δεν θέλει νά τόν χάση, τότε θά κάνη μιά αμυχή εις τό δέρμα του καί θά ύπολογίζη εν τριήμερον διά τήν έπούλωσίν της, οπότε θά τήν άνανεώνη) καί προπα­ντός νά μην άφεθή νά καταληφθή από νοσταλγίαν.
Προς τούτοις νά έπιβάλη εις τόν εαυτόν του τήν λήθη αγαπητών προσώπου καί αναμνήσεων. Συνιστώνται επίσης καί αϊ άσκη­σεις γυμναστικής.

Παραλλήλως προς αυτά θά δώση καί αυτός την ψυχολογικήν του μάχην.
- Θά συλλαβή ένα σχέδιο δράσεως καί θά τό θέση εις έφαρμογήν.
- θά ύποκριθη ότι ύποφέρη, ότι δεν αντέχει πλέον, θά ζητήση έλεος καί θά κάνη οτιδήποτε άλλο μηχανευθή διά νά παραπλάνηση τόν αντίπαλο καί νά τόν πείση ότι είναι, «ώριμος».
Υπάρχουν πολλοί οί όποιοι έγλύτωσαν έτσι. Ή πλύσις επομένως του εγκεφάλου δεν είναι άναντιμετώπιστος, όπως νομίζουν μερικοί. Ή κατάρρευσις δεν είναι επιστημονικώς αναγκαία, άλλα είναι συνάρτησις πολλών παράγοντος, πλείστοι τών όποίων είναι τυχαίοι ή εξαρτώνται από τό θύμα. Γενικώς όμως διά νά ήττηθή ό «ανακριτής» πρέπει ό «άνακρινόμενος» νά έχη τύχει καταλλήλου εκπαιδεύσεως καί κυ­ρίως νά μη δώση τήν μάχην αντιστάσεως βασιζόμενος εις τήν ψυχοσωματικήν του άντοχήν, άλλα εις τήν πανουργίαν του. Επί του προκειμένου αποτελεί κανόνα, οτι ουδείς θά αντέξη άν στηριχθή αποκλειστικώς εις τήν ψυχοσωματικήν του άντο­χήν. Διά νά άνταπεξέλθη θά πρέπει νά μεταχειρισθη τήν πονηρίαν καί τήν ευφυΐαν με τήν οποίαν είναι προικισμένος.

Όταν, διά νά έπιστρέψωμεν, ό «ανακριτής» άντιληφθή, ότι τό θύμα περιήλθεν εις κατάστασιν άπογνώσεως διατάσσει τήν διεξαγωγήν κανονικής ανακρίσεως. Κατ' αυτήν τό θύμα δέχεται μίαν έντονον έπίθεσιν διεξαγομένην κατά άνελέητον μέθοδον ύπό έχθρικωτάτου ανακριτού. Τρομεραί κατηγορίαι έκτοξεύονται εναντίον του, χωρίς όμως συγκεκριμένην άπόδειξιν. Ό άνακρινόμενος υβρίζεται, χλευάζεται, κατεξευτελίζεται. Ακριβώς όταν κατόπιν της ανωτέρω ανακρίσεως τό θύμα με σπασμένα τά νεύρα κυριεύεται υπό πανικού, επεμ­βαίνει άλλος ανακριτής ό όποιος είναι τελείως διαφορετικός τού πρώτου. Τά χαρακτηριστικά τού νέου ανακριτού είναι ή οικειότης, ή φιλική διάθεσις, ή επιθυμία νά βοηθηθή ό άνα­κρινόμενος, ή ευγένεια καί κατ' εξοχήν ή πολύωρος συζήτησις διά τό παρελθόν τού θύματος.

Από εκεί διά τεχνικών ερωτημάτων θά αναπήδηση κάτι πού θά άντιπροσωπεύη διά τό θύμα μίαν ένοχήν. Τήν ένοχήν αυτήν θά τήν πάρη ό «κακός» ανακριτής ό όποιος θά τήν ύπερβάλη. Θά μετατραπή εις πύρινο εισαγγελέα. Θά τήν συνδυάση μέ τά πλέον απίθανα καί θά δημιουργήση μία κόλασι διά τόν άνακρινόμενον. Έπαναλαμβανόμενον αυτό όσας φοράς πρέπει καί συμπληρούμενον μέ έπί πλέον ψυχολογικήν πίεσιν άσκουμένην διά της εναλλάξ και κατ' επανάληψιν πλήξεως τών δύο πόλων του νευροψυχικού συστήματος (εις τό ένα ανήκουν τά αισθήματα χαράς, ελπίδος, αισιοδοξίας, ευχαριστήσεων καί εις τόν άλ­λον τά αισθήματα, απελπισίας, απαισιοδοξίας, μελαγχολίας) μοιραίως επιφέρει τήν όλοκληρωτικήν κατάρρευσιν, (Ή ε­ναλλάξ πλήξις των δύο πόλων καλείται «πόλεμος των νεύ­ρων»).

Τό θύμα μεταβάλλεται εις άβουλον πρόσωπον. Είναι έπιδεκτικόν κάθε υποβολής. Είναι έτοιμον νά δεχθή οτιδήποτε καί πρόθυμο νά ύπακούση καί νά πράξη ό,τι διαταχθή. Ύπό αυτάς τάς συνθήκας δεν υπάρχει ενώπιον μας εις άνθρωπος, άλλα μία αξιοθρήνητος ύπαρξις με απλανές βλέμμα. Μία άξιολύπητος ζωή πρό της όποιας μόνον ένα κτήνος θά σταθή άσυγκίνητον. Ή πλύσις του εγκεφάλου είναι μία έφεύρεσις διά τήν ο­ποίαν θά πρέπει νά έντρέπεται ή άνθρωπότης. Σχετικώς, σημειώνομεν οτι εις τά αποτελέσματα πού οδηγεί ή πλύσις του εγκεφάλου, οδηγεί ομοίως καί ή χρησιμοποίηση ώρισμένων φαρμάκων, τά όποια έχουν τήν ιδιότητα νά ανα­στέλλουν τήν προσωπικότητα καί νά αποχαυνώνουν τόν όργανισμόν πού τά έλαβε.

Κατά μίαν γνώμην θά ήδυνάμεθα νά κατατάξωμεν εις τήν «πλύσιν του εγκεφάλου» καί ώρισμένας ενεργείας αι οποίαι δεν τείνουν εις τό νά μεταβάλουν τό άτομο εις άβουλο οργα­νισμό, άλλ' απλώς εις τό νά εξαφανίσουν τήν παλαιά προσω­πικότητα καί νά δημιουργήσουν μία νέα, διαφορετικής συστάσεως της προηγουμένης. Προς τούτοις ή μεταβολή των δρων διαβιώσεως, ειδικοί ερεθισμοί καί ανάλογος εντατική άπασχόλησις επιτυγχάνουν τήν μεταβολή της προσωπικότητος, ή οποία διά νά διατηρηθή χρειάζεται χρόνον, ώστε νά γίνη συνήθεια πού ώς «δευτέρα φύσις» θά ύποκαταστήση τήν ήδη ύπάρχουσαν κατά τά επί­κτητα σημεία αυτής. Ούτω δύναται νά έπιτευχθή αλλαγή ιδεολογίας, δημιουργία φανατισμού υπέρ προσώπων ή ιδεών, αλλαγή τρόπου συμπεριφοράς κ.τ.λ.

Κάτι παρόμοιον συμβαίνει με τους νεοσύλλεκτους εις τόν στρατόν. Εκεί συντελείται μία πλήρης μεταστροφή των συνθηκών τής ζωής, ή οποία οδηγεί εις τήν δημιουργίαν ενός νέου τύπου προσωπικότητος, ή οποία δεν υπήρχε προηγουμένως. Ένόσον παραταθή ή στρατιωτική ζωή, τότε οι συμμετέχοντες εις αυτήν αλλάζουν τελείως ώς προς τάς συνήθειας, τήν συμπεριφοράν καί τά επίκτητα στοιχεία του χαρακτήρος των.

Αυτά πράγματι είναι αληθή καί συμβαίνουν, άλλα ούδεμίαν σχέσιν έχουν με τήν «πλύσιν του εγκεφάλου». «Μαζική πλύ­σις εγκεφάλου» δεν υπάρχει. Πρόκειται απλώς περί μιας ελεγχομένης, τεχνητής άναμορφώσεως της προσωπικότητος, χωρίς νά καταστρέφωνται τά θεμελιώδη ψυχικά καί διανοη­τικά χαρακτηριστικά της» όπως γίνεται με τήν «πλύσιν του εγκεφάλου». Διά της άναμορφώσεως της προσωπικότητος τό άτομον διατηρεί απολύτως τήν ψυχοδιανοητικήν οντότητα του, άλλα διά καταλλήλου ψυχοσωματικής εκπαιδεύσεως εμφανίζει ώρισμένα επιθυμητά χαρακτηριστικά, τά οποία ουδόλως εξολοθρεύουν τόν ιδιαίτερον προσωπικόν χαρακτήρα, απλώς τό εντάσσουν εις έν γενικόν πλαίσιον.

Τουναντίον διά τής «πλύσεως του εγκεφάλου» συνθλίβεται ή ψυχοδιανοητική προσωπικότης καί τό άτομο ακολουθεί π.χ. μίαν ιδεολογίαν, όχι διότι πιστεύει ένσυνειδήτως εις αυτήν, άλλα διότι διετάχθη νά πιστεύη καί ύπετάγη εις τήν διαταγήν ελλείψει προσωπικότητος δυναμένης νά έξετάση ή νά αντί­δραση. Έν τέλει παρατηροϋμεν οτι ή άναμόρφωσις τής προσωπι­κότητας δέν αποτελεί βαθμίδα τής κλίμακος πού άγει εις τήν «πλύσιν του εγκεφάλου». Ή διαφορά μεταξύ των δύο εννοιών είναι ειδοποιός, ποιοτική.

http://ermionh.blogspot.com/2012/04/blog-post_2496.html