Οι υπουργοί Έρευνας & Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν ομόφωνα ότι, ξεκινώντας από το 2020, θα πρέπει να είναι ελεύθερη προσβάσιμη οποιαδήποτε επιστημονική μελέτη βασίζεται με κάποιον τρόπο σε δημόσια χρηματοδότηση. Η απόφαση ελήφθη την περασμένη Παρασκευή, σε συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας, στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με τον Ολλανδό υπουργό Παιδείας Σάντερ Ντέκερ, η έρευνα και η καινοτομία δημιουργεί οικονομική ανάπτυξη και θέσεις εργασίας, ενώ παρέχει λύσεις σε κοινωνικές προκλήσεις. Αυτό σημαίνει πως η γνώση θα πρέπει να μοιράζεται ελεύθερα. «Ο χρόνος που μιλούσαμε για ελεύθερη πρόσβαση είναι πλέον παρελθόν. Με τη συγκεκριμένη συμφωνία, θα την υλοποιήσουμε στην πράξη», σημείωσε. Ακόμη απομένει να διευκρινισθούν αρκετές λεπτομέρειες αναφορικά με τις μελέτες που αφορά η απόφαση – για παράδειγμα, με ποια κριτήρια μία επιστημονική μελέτη θα χαρακτηρισθεί ως «αποτέλεσμα δημόσια χρηματοδοτημένης έρευνας». Επίσης, θα πρέπει να καθορισθούν πιο διεξοδικά τυχόν εξαιρέσεις για λόγους πνευματικής ιδιοκτησίας, ασφάλειας ή προστασίας της ιδιωτικότητας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πρόκειται για μία απόφαση-ορόσημο, και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, έρχεται σε μία στιγμή που οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων καθιστούν δύσκολη την πρόσβαση στα επιστημονικά περιοδικά ακόμη και σε καταξιωμένους ερευνητές.
Η απόφαση του Συμβουλίου δεν είναι δεσμευτική νομικά. Ωστόσο, αν γίνει πραγματικότητα, τότε τα πανεπιστήμια, οι βιβλιοθήκες, οι δημοσιογραφικοί όμιλοι και οποιοσδήποτε άλλος φορέας θα έχει πλέον πρόσβαση σε επιστημονικά άρθρα, για τα οποία έως σήμερα χρειαζόταν να καταβάλλει μία διόλου ευκαταφρόνητη συνδρομή. Πάντως, το Συμβούλιο δεν κάνει καμία μνεία στη διαδικασία με την οποία τα κράτη-μέλη θα μεταβούν σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια στην «εποχή της ελεύθερης πρόσβασης». Μάλιστα, μιλώντας στο περιοδικό Science, αναλυτές εκτιμούν πως ο στόχος είναι υπερφιλόδοξος. Η ανακοίνωση δεν κάνει επίσης σαφής για το καθεστώς που θα ισχύσει από το 2020. Μιλά για «άμεση» ελεύθερη πρόσβαση, «χωρίς εμπάργκο ή με εμπάργκο με όσο το δυνατόν μικρότερη χρονική διάρκεια». Πολλά επιστημονικά περιοδικά που δεν παρέχουν ελεύθερη πρόσβαση επιτρέπουν στους συντάκτες τους να διαθέσουν τα άρθρα τους –για παράδειγμα σε έναν ακαδημαϊκό αποθετήριο– 6 έως 12 μήνες μετά την έκδοσή τους. Ωστόσο, η άμεση ελεύθερη πρόσβαση σημαίνει πως κάθε άρθρο θα πρέπει να είναι ελεύθερα διαθέσιμο αμέσως μόλις δημοσιευθεί. Επομένως, παραμένει αδιευκρίνιστο τις ακριβώς θα συμβεί στις περιπτώσεις των εμπάργκο μικρής χρονικής διάρκειας. Ωστόσο, σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχολογίας Στέβαν Χάρναντ του πανεπιστημίου του Κεμπέκ στον Καναδά, το σχέδιο είναι απόλυτα εφαρμόσιμο. «Αυτό που θα πρέπει να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να απαιτήσει η επιστημονική της παραγωγή να καταλήγει σε ακαδημαϊκά αποθετήρια», σημειώνει στο Science. Επίσης, υποστηρίζει, θα πρέπει τα άρθρα να είναι διαθέσιμα ελεύθερα στο ευρύ κοινό, αμέσως μόλις γίνουν δεκτά για δημοσίευση.
http://www.naftemporiki.gr/
Η απόφαση του Συμβουλίου δεν είναι δεσμευτική νομικά. Ωστόσο, αν γίνει πραγματικότητα, τότε τα πανεπιστήμια, οι βιβλιοθήκες, οι δημοσιογραφικοί όμιλοι και οποιοσδήποτε άλλος φορέας θα έχει πλέον πρόσβαση σε επιστημονικά άρθρα, για τα οποία έως σήμερα χρειαζόταν να καταβάλλει μία διόλου ευκαταφρόνητη συνδρομή. Πάντως, το Συμβούλιο δεν κάνει καμία μνεία στη διαδικασία με την οποία τα κράτη-μέλη θα μεταβούν σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια στην «εποχή της ελεύθερης πρόσβασης». Μάλιστα, μιλώντας στο περιοδικό Science, αναλυτές εκτιμούν πως ο στόχος είναι υπερφιλόδοξος. Η ανακοίνωση δεν κάνει επίσης σαφής για το καθεστώς που θα ισχύσει από το 2020. Μιλά για «άμεση» ελεύθερη πρόσβαση, «χωρίς εμπάργκο ή με εμπάργκο με όσο το δυνατόν μικρότερη χρονική διάρκεια». Πολλά επιστημονικά περιοδικά που δεν παρέχουν ελεύθερη πρόσβαση επιτρέπουν στους συντάκτες τους να διαθέσουν τα άρθρα τους –για παράδειγμα σε έναν ακαδημαϊκό αποθετήριο– 6 έως 12 μήνες μετά την έκδοσή τους. Ωστόσο, η άμεση ελεύθερη πρόσβαση σημαίνει πως κάθε άρθρο θα πρέπει να είναι ελεύθερα διαθέσιμο αμέσως μόλις δημοσιευθεί. Επομένως, παραμένει αδιευκρίνιστο τις ακριβώς θα συμβεί στις περιπτώσεις των εμπάργκο μικρής χρονικής διάρκειας. Ωστόσο, σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχολογίας Στέβαν Χάρναντ του πανεπιστημίου του Κεμπέκ στον Καναδά, το σχέδιο είναι απόλυτα εφαρμόσιμο. «Αυτό που θα πρέπει να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να απαιτήσει η επιστημονική της παραγωγή να καταλήγει σε ακαδημαϊκά αποθετήρια», σημειώνει στο Science. Επίσης, υποστηρίζει, θα πρέπει τα άρθρα να είναι διαθέσιμα ελεύθερα στο ευρύ κοινό, αμέσως μόλις γίνουν δεκτά για δημοσίευση.
http://www.naftemporiki.gr/
No comments :
Post a Comment