ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ: ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

Αλλαχού τα κόμματα γεννώνται, διότι εκεί υπάρχουσιν άνθρωποι διαφωνούντες και έκαστος άλλα θέλοντες. Εν Ελλάδι συμβαίνει ακριβώς το ανάπαλιν· αιτία της γεννήσεως και της πάλης των κομμάτων είναι η θαυμαστή συμφωνία μεθ’ ης πάντες θέλουσι το αυτό πράγμα: να τρέφωνται δαπάνη του δημοσίου. Αν υπήρχε λεξικόν της νεοελληνικής γλώσσης, νομίζομεν ότι ο ορισμός της λέξεως κόμμα ήθελεν είναι ο ακόλουθος: «Ομάς ανθρώπων ειδότων ν’ αναγινώσκωσι και ν’ ανορθογραφώσιν, εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες, ενούμενοι υπό ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν’ αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παράσχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι». Τοιούτον επάγγελμα μετέρχονται εναλλάξ από τριακονταετίας οι πολιτικοί ημών τροφοδόται, αγωνιζόμενοι έκαστος, ως καλός ποιμήν, προς συμφερωτέραν υπέρ της αγέλης του λύσιν του μόνου παρ’ ημίν πολιτικού ζητήματος: τις δηλαδή πρέπει να τρώγη και τις να νηστεύη και επί πόσον χρόνον να τρώγη ή να νηστεύη.

Του Εμμανουήλ Ροΐδη (Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ασμοδαίος» στις 8 Ιουνίου 1875)