Με βάση την είδηση αναφορικά με το σχέδιο ΤΑΝΑΡ και τις τουρκικές αιτιάσεις για έλεγχο της Ευρώπης μέσω της κίνησης μέσω αυτής του αζερικού φυσικού αερίου καλό θα ήταν να αναφέρουμε επιγραμματικά κάποια ζητήματα τα οποία ελπίζουμε πως θα θέσουν το ζήτημα του συγκεκριμένου σχεδίου υπό μία πιο ολοκληρωμένη οπτική, με αποτέλεσμα να βγάλουμε και κάποια χρήσιμα συμπεράσματα.Είναι πράγματι γεγονός πως το Μπακού ενδυναμώνει την ενεργειακή συνεργασία του με την Άγκυρα σταδιακά αλλά σταθερά, μέσω μίας σειράς σχεδίων δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ενδεικτικό είναι το γεγονός της κατασκευής διυλιστηρίου συνολικής αξίας 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων με στόχο την επεξεργασία 10 εκατομμυρίων τόνων ετησίως, δηλαδή 214.000 βαρελιών ημερησίως. Το διυλιστήριο προβλέπεται να είναι έτοιμο περί το 2016 με 2017. Η συνολική δε επένδυση στο συγκεκριμένο έργο και στον ΤΑΝΑΡ θα κυμανθεί στα 15 με 20 δισεκατομμύρια δολάρια. Πριν όμως κάποιος «κακίσει» το Μπακού για τα σχέδιά του σε σχέση με τη Τουρκία αναφορικά με την Ευρώπη θα πρέπει να μην ξεχάσει πως ο πλέον στενός – για την ώρα – συνεργάτης του Μπακού στην προσπάθειά του να εξαγάγει φυσικό αέριο στην ΕΕ είναι η Ελλάδα. Απλά να υπενθυμίσουμε πως μετά το πάγωμα του South Stream – τουλάχιστον σε σχέση με την δική μας συμμετοχή – το μόνο σχέδιο το οποίο κινείται είναι αυτό του ITGI (Interconnector Turkey-Greece-Italy) ο οποίος θα συμπεριλάβει και την Αλβανία, ενώ στη Θράκη θα διακλαδώνεται προς τη Βουλγαρία (και βλέπουμε για περεταίρω επέκταση προς τη κεντρική Ευρώπη) μέσω του IGB (Interconnector Greece-Bulgaria). Με άλλα λόγια, το αζερικό φυσικό αέριο, μέσω Τουρκίας πάντα, πρόκειται να τροφοδοτήσει την Ελλάδα, τη πρώτη κατά γεωγραφική εγγύτητα χώρα της ΕΕ, και από εκεί θα διακλαδωθεί προς τη δυτική και κεντρική Ευρώπη. Δυστυχώς, αναφορικά με το αποθέματα εκτός Ρωσίας τα οποία προέρχονται από τη Κεντρική Ασία και θα τροφοδοτούν την ΕΕ η σταδιακή εξάρτηση από τη Τουρκία αυξάνει.
Δεν θα πρέπει να διαλάθει της προσοχή μας ακόμα το γεγονός πως την τελευταία δεκαετία η Τουρκία μας έχει «μπουχτίσει» με τις δηλώσεις της αναφορικά με το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Nabucco, το οποίο όπως έχουμε επισημάνει εδώ και δύο χρόνια από τις σελίδες αυτού του ιστοχώρου, δεν επρόκειτο να προχωρήσει για μία σειρά από οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Όπως έχουμε επισημάνει εδώ και έτη, οι ΗΠΑ προωθούν την αναβάθμιση του ITGI με τον οποίο η Ελλάδα, αντί της Τουρκίας στην ουσία θα καταστεί η χώρα-διακλάδωση (hub) για τη διακίνηση του κεντροασιατικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η δημιουργία του ΤΑΝΑΡ, η υποβάθμιση (εξαφάνιση) του Nabucco και η διακλάδωση στην Ελλάδα (IGB) προς βορρά, επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις μας πως η Ελλάδα αναβαθμίζεται ενεργειακά από χώρα-διαμετακομιστής (transit country) σε χώρα «κόμβο» (hub). Σε κάθε περίπτωση ακόμα με τον συνδυασμό ΤΑΝΑΡ-ΙTGI-IGB είναι προφανές πως το τρίγωνο Τουρκία-Ελλάδα-Βουλγαρία θα αποτελέσει την περιοχή κόμβο για τη μετακίνηση των ενεργειακών αποθεμάτων της κεντρικής Ασίας στην ΕΕ. Στο συγκεκριμένο τρίγωνο ο ρόλος της Ελλάδας είναι κάθετα αναβαθμισμένος. Ακόμα όμως κι εάν το τρίγωνο αυτό λειτουργήσει είναι προφανές πως το αέριο θα εισέρχεται στην ΕΕ από τη Τουρκία, με ότι αυτό σημαίνει για μια σειρά θεμάτων. Πέραν όμως της συγκεκριμένης εξέλιξης, θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως τα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν δεν φτάνουν από μόνα τους για να εξασφαλίσουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Πέραν του γεγονότος πως όλα αυτά θα εξαρτώνται από τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας ή Τουρκίας-ΕΕ, η Ρωσία δεν προβλέπεται να μειώσει τις εξαγόμενες ποσότητες στην ΕΕ. Παρά μία σχετική μείωση για το 2012 της τάξεως του 2%, λόγω κρίσης, η Μόσχα θα συνεχίσει και μετά το 2020 να εξάγει φυσικό αέριο στην ΕΕ και το ποσοστό εξάρτισης των Βρυξελλών αναμένεται να μη πέσει κάτω από το 30%.
Η απάντηση φυσικά στο συγκεκριμένο ζήτημα δεν βρίσκεται στη Κεντρική Ασία αλλά στην Ανατολική Μεσόγειο… Αρκεί να αναφέρουμε πως στη συγκεκριμένη περιοχή τα αποδεδειγμένα και εκτιμώμενα ενεργειακά αποθέματα είναι 15 φορές μεγαλύτερα από αυτά του Αζερμπαϊτζάν, ενώ η ΕΕ δεν χρειάζεται να «διαπραγματευτεί» με την Τουρκία για την εξόρυξη αυτών, αφού οι ΑΟΖ της Ελλάδας, τη Κύπρου και του Ισραήλ λύνουν το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ άπαξ και διά παντός. Η Ελλάδα λοιπόν έχει κάθε συμφέρον να καταστεί χώρα διαμετακόμισης μέσω του ITGI αλλά και χώρα κόμβος μέσω του IGB, ωστόσο, ταυτοχρόνως, για να λύσει και το ζήτημα της εξάρτησης της ΕΕ από την Τουρκία οφείλει να αναδείξει του υδρογονάθρακες στην ελληνική ΑΟΖ έτσι ώστε μαζί με τη Κύπρο να καταστούν και χώρες-παραγωγοί. Φυσικά υπό «ιδανικές» γεωπολιτικές προϋποθέσεις ακόμα και ο South Stream θα μπορούσε να υλοποιηθεί αλλά στο συγκεκριμένο σημείο ο ρεαλισμός υπαγορεύει πως η χώρα μας θα είχε αναπτύξει μία τέτοια στρατηγική η οποία θα λειτουργούσε ως «έντιμος διαμεσολαβητής» (honest broker) μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον, και όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν πολλάκις σε κάποια σημεία οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν στη περιοχή κοινά συμφέροντα, τα οποίο όμως δεν εξυπηρετούνται σε καμία περίπτωση από τη Τουρκία. Υπό ιδανικές λοιπόν καταστάσεις, η Ελλάδα του 2020 θα μπορούσε να μεταβληθεί σε χώρα ενεργειακό και γεωπολιτικό κόμβο στον υδάτινο άξονα Μαύρη Θάλασσα-Στενά-Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειος, αυτό όμως που χρειάζεται είναι στρατηγική, αποφασιστικότητα, και πυγμή. Τι από όλα αυτά έχουμε σήμερα;
Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη
No comments :
Post a Comment