Φεουδαρχική σχέση τράπεζας – δανειολήπτη.

Κάποιος στην Ελλάδα (γενικότερα στην Ευρώπη) δανείστηκε με υποθήκη ένα ακίνητο. Το ίδιο έκανε και ένας Αμερικανός. Καπιταλισμός στην Ευρώπη, καπιταλισμός και στις ΗΠΑ. Τράπεζες και τραπεζίτες στην Ευρώπη, τράπεζες και τραπεζίτες και στις ΗΠΑ. Μέχρις εδώ ήταν οι ομοιότητες. Πάμε τώρα στην τεράστια ποιοτική διαφορά και δεν εννοώ επιτόκια κλπ. (Οι αριθμοί παρατίθενται χάριν της συζήτησης και παρακαλώ επικεντρώστε την προσοχή σας όχι σ’ αυτούς αλλά στην ουσία της ποιοτικής διαφοράς). Ο Γιάννης (ο Έλληνας) δανείστηκε 400.000 με υποθήκη ένα ακίνητο (έστω οικία ή κατάστημα ισόποσης αξίας). Το ίδιο έκανε και ο John (ο Αμερικάνος). Για 3 – 4 χρόνια τα πράγματα πάνε κατ’ ευχή. Γιάννης και John αποπληρώνουν 50.000 και μένουν 350.000 για αποπληρωμή. Κάποια στιγμή οι δουλειές δεν πάνε καλά ή απολύονται (και μένουν άνεργοι) ή ακόμα χειρότερα καλημέρα κρίση. Γιάννης και John δεν μπορούν να αποπληρώσουν το δάνειο. Αυτό μπαίνει σε καθυστέρηση, γίνεται ληξιπρόθεσμο και τελικά καταγγέλλεται από την τράπεζα. Η κρίση όμως έχει πλήξει και τις αξίες (τιμές) των ακινήτων που έστω είναι πλέον 200.000 (από 400.000 πριν την κρίση). Οι τράπεζες (σε Ελλάδα και ΗΠΑ) τελικά «παίρνουν» το σπίτι (το βγάζουν στο σφυρί). Γιάννης και John έχουν χάσει τις 50.000 που ήδη έχουν καταβάλει και βέβαια το σπίτι τους. Από το σημείο αυτό και μετά εμφανίζεται η ποιοτική διαφορά. Προσέξτε.

Στις ΗΠΑ (τη μητρόπολη του καπιταλισμού) η ευθύνη του John σταματά όταν η τράπεζα του πάρει το ακίνητο. Δεν μπορεί να του πάρει τίποτε άλλο. Αυτό το ακίνητο ήταν υποθήκη, αυτό παίρνει και πάπαλα. Τελεία και παύλα. Αν η τράπεζα δάνεισε ποσό λίγο μικρότερο, ίσο ή μεγαλύτερο από την αξία του ακινήτου, αν δεν υπολόγισαν την κρίση, αν και αν και αν … Ας πρόσεχαν. Η ευθύνη (εκτός του John που χάνει τις 50.000) βαραίνει και την τράπεζα που χάνει (400.000 το δάνειο – 50.000 οι πληρωμές του John – 200.000 η πώληση του ακίνητου =) 150.000

Παρένθεση. Πέρυσι προβλήθηκε μια ταινία (ανάλαφρη κομεντί) με τίτλο «Υπόθεση Larry Crowne». Ο Larry, τον υποδύεται ο (πάντα καλός) Tom Hanks (που σκηνοθετεί και την ταινία), λόγω της κρίσης χάνει τη δουλειά του και υπό την απειλή της τράπεζας να του πάρει το σπίτι του (που έχει με δάνειο) προσπαθεί να βρει δουλειά. Ταυτόχρονα παρακολουθεί μαθήματα οικονομικών (σε άλλο μάθημα διδάσκει η καθηγήτρια Julia Roberts). Κάποια στιγμή διαπιστώνει πως η τρέχουσα αξία του σπιτιού του είναι πολύ μικρότερη από το υπόλοιπο του δανείου προς την τράπεζα. Φυσικά κάνει την λογική και αυτονόητη κίνηση. Πηγαίνει στην τράπεζα και δίνει τα κλειδιά του σπιτιού του στην εμβρόντητη υπάλληλο αφήνοντάς την σύξυλη. Αυτά (εκτός σινεμά) γίνονται και στην ζωή στην «κομμουνιστική» Αμερική. Γιατί στην Ελλάδα και στην Ευρώπη έχουμε φεουδαρχία.

Επανέρχομαι στον Γιάννη μας. Έχει ήδη πληρώσει 50.000 και έχει ήδη χάσει και το ακίνητό του όπως και ο John. Η ευθύνη όμως του Γιάννη, σε αντίθεση με τον John, δεν σταματά εδώ. Συνεχίζει να χρωστά τις υπόλοιπες 150.000 και αν δεν έχει να τις δώσει (που προφανώς δεν έχει) η τράπεζα και οι καλοί μας τραπεζίτες θα του ξεπουλήσουν το μαγαζί του κι αν δεν έχει μαγαζί (ή έχει και δεν φτάνει) θα ξεπουλήσουν στα σκλαβοπάζαρα τη γυναίκα του, τα παιδιά του και το κατοικίδιό του (σκυλί, γάτα, καναρίνι οτιδήποτε). Ο Γιάννης μένει όχι μόνο άφραγκος αλλά κυριολεκτικά στους πέντε δρόμους. Αν μάλιστα έχει και μερικές επιταγές που ύστερα από όλα αυτά προφανώς θα «σκάσουν», θα καταλήξει στην φυλακή (η ακάλυπτη επιταγή είναι και ποινικό αδίκημα). Θέλει μεγάλη φαντασία ή εγκεφαλογράφημα για να δει κανείς πως η αυτοκτονία έχει ήδη φωλιάσει στο μυαλό του Γιάννη;

Δάνεια recourse και non recourse

Τα δάνεια στην Αμερική, όπως του John στο παράδειγμα, είναι non recourse (όπως τα λένε οι οικονομολόγοι). Η ευθύνη είναι κυρίως των τραπεζών. Αυτές είναι που πρέπει να σταθμίσουν (αυτή άλλωστε είναι η δουλειά τους), εκτός από το αυτονόητο ετήσιο εισόδημα του δανειολήπτη, πόσο αξίζει το ακίνητο ώστε να δώσουν τέτοιο ποσό δανείου που να αντιστοιχεί σε μέρος μόνο του ακινήτου. Δηλαδή η τράπεζα «δένεται» κυρίως με το ακίνητο. Αν τώρα ο δανειολήπτης δεν μπορεί να αποπληρώσει το δάνειο η τράπεζα παίρνει το ακίνητο και η ευθύνη του δανειολήπτη σταματά εκεί. Στην Ευρώπη και βέβαια στην Ελλάδα, τα δάνεια είναι recourse. Το δάνειο ναι μεν είναι συνδεδεμένο με το ακίνητο αλλά την τράπεζα δεν την ενδιαφέρει πρωτίστως η αξία του ακινήτου. Κι αυτό γιατί κι αν ακόμα η αξία είναι ή γίνει μικρότερη (λόγω κρίσης, παλαιότητας, σεισμού, φωτιάς κλπ), η τράπεζα έχει δεμένο χειροπόδαρα το δανειολήπτη. Θα τον κυνηγά μέχρι δευτέρας παρουσίας και όπως είπαμε δεν αρκείται μόνο στο συγκεκριμένο ακίνητο αλλά σε οποιαδήποτε περιουσιακή αξία (κινητή ή ακίνητη) του δανειολήπτη. Είναι πρόδηλο πως η σχέση αυτή είναι κυριολεκτικά μια φεουδαρχική σχέση με τεράστιες και πολλαπλές επιπτώσεις. Κοινωνικές και οικονομικές ακόμα και για μη δανειολήπτες.

Οι τράπεζες φυσικά επιδιώκουν το κέρδος. Δεν είναι φιλανθρωπικά ή πατριωτικά ιδρύματα. Όταν όμως δανείζουν βασιζόμενες κυρίως στην φεουδαρχική δέσμευση του δανειολήπτη και όχι αποκλειστικά και μόνο στο πάγιο και την αξία του, η συνέπεια είναι να δανείζουν «αβέρτα κουβέρτα». Τις συνέπειες αυτής της τακτικής πληρώνουμε όλοι (δανειολήπτες και μη) σήμερα. Προσοχή. Δεν λέω πως πληρώνουμε μόνο αυτές τις τακτικές, ούτε ότι είναι το μεγαλύτερο κουσούρι του τραπεζικού συστήματος. Λέω πως είναι ένα τεράστιο ζήτημα που επηρεάζει όλους μας και που με τραγικό τρόπο επαληθεύεται σήμερα. Δεν μπορεί να ξεχάσατε την «απλοχεριά» και «γενναιοδωρία» των τραπεζών να δίνουν δάνεια υποθηκεύοντας το μέλλον των δανειοληπτών (κατ’ επέκταση το μέλλον όλων μας) και όχι πρωτίστως και κυρίως το (όποιο) ακίνητο. Τι θα γινόταν αν τα δάνεια στην Ελλάδα ήταν non recourse; Δεν θα φούσκωναν οι τιμές διαφόρων assets. Τα δάνεια θα ήταν ποιο μετρημένα αλλά πολύ καλύτερης ποιότητας. Οι τιμές των παγίων θα ήταν πολύ ποιο ρεαλιστικές. Το σπουδαιότερο, η ευθύνη δεν θα ήταν αποκλειστικό φορτίο του δανειολήπτη με τις γνωστές ολέθριες συνέπειες.

Εμείς δεν φταίμε;

- Φταίμε, γιατί πιστέψαμε αυτούς που εκλέγουμε για κυβερνήτες ενώ μας πουλούσαν φύκια (διάβαζε πυραμίδα αναδιανομής των δανεικών), για μεταξωτές κορδέλες (διάβαζε ανάπτυξη).

- Φταίμε, γιατί δεν μελετήσαμε τον Τζον Κ. Γκαλμπρέιθ ώστε να ξέρουμε πως «Η μόνη λειτουργία των οικονομικών προβλέψεων είναι ότι κάνουν την αστρολογία να φαίνεται αξιοπρεπής».

- Φταίμε, γιατί πιστέψαμε στον Παπανδρέου και πως «λεφτά υπάρχουν». Πιστέψαμε λίγο ποιο πριν τον Καραμανλή που στην επιστολή του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (για τις πρόωρες εκλογές), τον διαβεβαίωνε (μαζί κι εμάς) πως: «η Χώρα βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη, πλην όμως ευοίωνη καμπή», «το δημοσιονομικό έλλειμμα παρουσίασε θεαματική βελτίωση» και «Η Ελλάδα απέκτησε, σε ευρωπαϊκό αλλά και στο γενικότερο διεθνές επίπεδο, την οικονομική –και όχι μόνον– αξιοπιστία που της αρμόζει».

- Φταίμε, γιατί πιστέψαμε Αλογοσκούφη και Παπαθανασίου, πως πέτυχαν «την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών», πως «η Οικονομία μας άλλαξε ρότα. Ξέφυγε από τον κάβο της δημοσιονομική εκτροπής». Πως «η κρίση είναι εισαγόμενη» κλπ.

- Φταίμε, γιατί από πολίτες μετατραπήκαμε σε καταναλωτές.
- Φταίμε, γιατί ανταλλάξαμε το «αγοράζω ότι είμαι» με το «είμαι ότι αγοράζω». Φταίμε, γιατί από καταναλωτές της πραγματικότητας μετατραπήκαμε σε καταναλωτές της δυνατότητας.
- Φταίμε, γιατί η αξία χρήσης (σε μεγάλο βαθμό) έπαψε να είναι βασικό κριτήριο των αγορών μας.

- Φταίμε, γιατί τους δώσαμε τη δυνατότητα να μας τιμωρήσουν ξανά και ξανά και ξανά.

Και τώρα τι κάνουμε; Να πληρώσουμε με τη ζωή μας το φταίξιμο; Μας αξίζει η θανατική ποινή κι αν ακόμα αποδεχτούμε την «λογική» Πάγκαλου («μαζί τα φάγαμε») για τα παραπάνω φταιξίματα μας; Και οι τράπεζες; Είναι αθώες του αίματος; Ναι, μας λέει ο νομοθέτης. Είναι αθώες και το φταίξιμο είναι αποκλειστικά του δανειολήπτη (ούτε καν «λογική» του Πάγκαλου). Ο δανειολήπτης, ως κοινωνική μονάδα θα πληρώσει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Θα πληρώσει ξανά αυτά που είχε πριν πληρώσει για να πάρει σύνταξη. Θα πληρώσει για τις καταθέσεις όλων μας κι αν ακόμα ο ίδιος δεν είχε και δεν έχει καταθέσεις. Τέλος, θα πληρώνει μέχρι δευτέρας παρουσίας το δάνειο που πήρε από την τράπεζα η οποία εν τω μεταξύ του πήρε μέχρι και το βρακί που φοράει. Αγαπημένε μου αναγνώστη. Παραμέρισε τις όποιες ιδεολογικές και πολιτικές σου προτιμήσεις. Σε ικετεύω να το κάνεις ώστε με τη μεγαλύτερη δυνατή νηφαλιότητα να αντιληφθείς πως η κατάσταση με τα δάνεια δεν πάει άλλο; Δεν χρειάζονται κόμματα και χρώματα. Αρκεί η ΑΝΘΡΩΠΙΑ. Πόσες αυτοκτονίες πρέπει να μετρήσουμε ακόμα; Εκατοντάδες χιλιάδες συνάνθρωποί μας βρίσκονται λόγω δανείων σε τραγική κατάσταση. Χάνουν τα σπίτια τους. Χάνουν τα υπάρχοντά τους. Χάνουν το βιός τους και είναι ήδη κουρέλια. Ίσως το χειρότερο δεν έχουν αύριο. Δεν έχουν στον ήλιο μοίρα.

Οι γονείς μου έζησαν τη χούντα του Μεταξά, τον μεγάλο πόλεμο, τον ακόμα οδυνηρότερο εμφύλιο και τη χούντα των Συντ/χών. Μικρός τους θυμάμαι μια ζωή να εύχονται να μην ζήσουμε πείνα και κατοχή. Ευτυχώς έφυγαν πριν δουν να ζούμε και πείνα και κατοχή. Δεν είναι κατοχή από ξένη χώρα. Ούτε είναι αόρατος ο εχθρός. Είναι η τραπεζική φεουδαρχική κατοχή των εκατοντάδων χιλιάδων (recourse) δανείων. Η ανθρωπιστική κρίση δεν θα έρθει. Είναι ήδη εδώ. Είναι παρούσα και προσθέτει θύματα με γεωμετρική πρόοδο. Εκατοντάδες χιλιάδες συνάνθρωποί μας ΔΕΝ ζητάνε πλέον να μην τους πάρει η τράπεζα το ακίνητό τους. Ας το πάρει, λένε. Αλλά να με απελευθερώσουν από τα φεουδαρχικά δεσμά. Ας με αφήσουν να ξεκινήσω από το ΜΗΔΕΝ και όχι από το μείον (τις μείον 150.000 του Γιάννης στο παράδειγμα). Πώς να ξεκινήσεις τη ζωή σου από την αρχή όταν ήδη έχεις χάσει σπίτι, δουλειά τα πάντα και χρωστάς κι από πάνω; Κάτι πήγαν να κάνουν με ένα νόμο (για πρώτη κατοικία) αλλά τελικά προέκυψε ένα κουτσό, στραβό και ακρωτηριασμένο κατασκεύασμα. Κι αυτοί που έχουν ένα και μοναδικό υποθηκευμένο ακίνητο αλλά αυτό δεν είναι πρώτη κατοικία; Τι κάνουν αυτοί; Κόβουν φλέβες ή αυτοκτονούν; Κι αυτοί που είναι μικροβιοτέχνες, μικροεπαγγελματίες όλοι αυτοί οι εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες; Αυτοκτονούν κι αυτοί;

Απευθύνω έκκληση σε Σαμαρά, Βενιζέλο και Κουβέλη που στηρίζουν την κυβέρνηση. Στους Βουλευτές ΟΛΩΝ των κομμάτων. Στον Αλέξη Τσίπρα αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στο Διστομίτη φίλο και συγχωριανό βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννη Σταθά που συμβαίνει να είναι και ο μοναδικός βιομηχανικός εργάτης στο κοινοβούλιο. Αλλάξτε τα δεδομένα. Όχι αύριο. Σήμερα. Καμιά ένωση δανειοληπτών, κανένα ΕΚΠΟΙΖΩ δεν μπορούν να κάνουν τίποτα έξω από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο. Αλλάξτε το σήμερα κιόλας.

Οι προτάσεις που ακολουθούν, παρατίθενται ενδεικτικά και χρήζουν επεξεργασίας).

(1) ΟΛΑ τα δάνεια μετατρέπονται σε non recourse.

(2) Για ΟΛΟΥΣ τους δανειολήπτες με υποθήκη ακινήτου (οποιουδήποτε και όχι κατ’ ανάγκην πρώτη κατοικία):
(2α) Αν το ακίνητο αυτό είναι το ΜΟΝΑΔΙΚΟ ακίνητο, τότε οποιοδήποτε χρέος δανείου οποιουδήποτε είδους (επαγγελματικό, κατοικίας, επισκευαστικό κλπ) πάνω από το 70% (ενδεικτικό το 70) της ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ πραγματικής αξίας του ακινήτου ΔΙΑΓΡΑΦΕΤΑΙ.
(2β) Ταυτόχρονα ο δανειολήπτης αποδέχεται οποιοδήποτε έλεγχο και άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών του ενώ δηλώνει υπεύθυνα πως δεν έχει κινητές αξίες εντός ή εκτός Ελλάδος (ομόλογα, μετοχές, futures, κλπ).
(2γ) Ψευδής δήλωση θα συνεπάγεται άμεση δήμευση αυτών και απώλεια του ως άνω ευεργετήματος.
(2δ) Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν έχει εργασία (συνειδητά δεν γράφω άνεργος), παγώνει η εξυπηρέτηση του δανείου όπως διευθετήθηκε στο (2α) χωρίς να προστίθενται τόκοι.
(2ε) Το επιτόκιο για το κουρεμένο δάνειο καθορίζεται κοινό για ΟΛΟΥΣ σε επιτόκιο ΕΚΤ + 4% (το 4 ενδεικτικό).

(3) Καμία έξωση ενοικιαστή δεν εκτελείται λόγω μη καταβολής ενοικίου με τις παρακάτω προϋποθέσεις.
(3α) Ο ενοικιαστής δεν έχει άλλη κατοικία στην πόλη διαμονής του και δεν εισπράττει ο ίδιος ενοίκιο από μίσθωμα σε όλη την επικράτεια μέχρι και του ποσού που δεν υπερβαίνει το 35% του μισθώματος που ο ίδιος καταβάλει.
(3β) Ο ιδιοκτήτης του μισθώματος έχει συνολικά ΚΑΘΑΡΑ εισοδήματα που υπερβαίνουν τις 18.000. Σε αντίθετη περίπτωση επιδοτείται (αναλογικά) από το κράτος για το μίσθωμα.

(4) Όλα τα μισθώματα (κατοικιών, επαγγελματικής στέγης κλπ) μειώνονται κατά 25% αναδρομικά από 1/1/12 (Βλέπε σημείωση [2) Όσα έχουν ήδη μείωση μικρότερη προσαρμόζονται μέχρι το 25%

Ομολογώ πως δεν περιμένω πολλά (για να μην πω τίποτα) από τη νέα Βουλή. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι όλοι εμείς μπορούμε να περιορίσουμε την ανθρωπιστική κρίση από τις εκτεθείσες αιτίες. Γι’ αυτό απευθύνομαι στην ΑΝΘΡΩΠΙΑ σου και σε εκλιπαρώ. Διέδωσε αυτό το άρθρο. Δώσε φωτοτυπίες σε όλους τους φίλους και γνωστούς σου που δεν έχουν και πολύ σχέση με το internet. Κοινοποίησε το όπου μπορείς. Ας μαζευτούμε όσοι μπορούμε. Δεν είναι ανάγκη να έχουμε δάνειο για να δράσουμε και να πιέσουμε, με κάθε πρόσφορο τρόπο, προκειμένου η τραπεζική φεουδαρχική κατοχή επιτέλους να τερματιστεί. Μπορούμε και το ξέρετε όλοι σας. Μην περιμένουμε τους «φεουδάρχες» να κτυπήσουν την πόρτα συγγενών και φίλων. Μην περιμένουμε να πληροφορηθούμε πως ο Γιάννης αυτοκτόνησε. Σας ικετεύω να δράσουμε τώρα. Σήμερα. Πολλοί μαζί θα βρούμε τον τρόπο. Θέτω στη διάθεσή σας το email μου και το σπουδαιότερο, όλο μου το είναι για κάθε δράση που θα συμφωνηθεί.

Κλείνοντας θέλω να μοιραστώ μαζί σας μια στροφή από ένα ποίημα του αγαπημένου φίλου μου Φώντα Λάδη (Από την συλλογή «Γράμματα από την Γερμανία» μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη). Η εικόνα είναι από μια συλλεκτική έκδοση (που μου έχει χαρίσει) με τα χειρόγραφα του Μίκη. «Βγήκ’ η ζωή μας στο σφυρί, σ’ Αμερική κι Ευρώπη, άνθρωποι μας γεννήσανε και μας πουλάν ανθρώποι».

Χρήστος Γιαννίμπας (yanibas@on.gr)

[1] Το άρθρο αυτό (και την ηλεκτρονική διεύθυνση ανάρτησής του) θα κοινοποιήσω με email, Fax και συστημένη επιστολή σε όλους τους Βουλευτές. Ελπίζω κάποιοι να ακούσουν.

[2] Η πολυκατοικία που μένω έχει 5 διαμερίσματα με 5 ενοικιαστές και ανήκει στην Εκκλησία. Ύστερα από 3 χρόνια κρίσης με τσεκούρωμα μισθών συντάξεων 40% και ταυτόχρονη αύξηση ειδών διατροφής 18% δέησε ο Κύριος και από 1/6/12 ελάττωσαν (και στους 5) το μίσθωμα κατά 10%. Σεβαστοί Πατέρες είμαι σίγουρος πως μετά απ’ αυτή την «θεάρεστη» μείωση, έχετε σίγουρα «πρώτο τραπέζι πίστα» στον παράδεισο. Συγχώρεσε με Θεέ μου.

Ν.Ν