Τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου ΜΝΚΧΞΠΟΕ σε αγγεία της Μήλου της 3ης χιλιετίας π.Χ
Το 1992 η Εφορία Σπηλαιολογίας με επικεφαλή τον κ. Αδαμάντιο Σάμψων, ξεκίνησε ανασκαφές στο σπήλαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλοννήσου, ένα πολύ εντυπωσιακό σπήλαιο με ωραίο διάκοσμο, το οποίο επιφανειακά παρουσίαζε ευρήματα από το τέλος της 7ης χιλιετίας και κάποια νεώτερα της ρωμαϊκής περιόδου. Οι ανασκαφές έδειξαν ότι στην περιοχή υπήρξε κατοίκηση από τη μεσολιθική εποχή που χρονολογείται από την 9η χιλιετία, συγκεκριμένα από 8500-6700 π.Χ. Σημαντικό εύρημα είναι το κεραμικό όστρακο, ένα κομμάτι αγγείου της εποχής του 5.000 π.Χ. περίπου, το οποίο έχει επάνω εγχάρακτα σύμβολα. Οι επιστήμονες απέκλεισαν το ενδεχόμενο να είναι διακοσμητικά στοιχεία, διότι ο τρόπος που γίνεται η διακόσμηση είναι γνωστός. Την περίοδο αυτή η διακόσμηση είναι γεωμετρική και έχει κανονικότητα. Τα εγχάρακτα σύμβολα που φέρει θυμίζουν αυτά της ξύλινης πινακίδας που βρέθηκε στο Δισπηλιό της Καστοριάς (5.260 π.Χ.). Μάλιστα πρόσφατα στην ίδια περιοχή βρέθηκε και ένα εγχάρακτο όστρακο, το οποίο φέρει τα ίδια σύμβολα. Στην ίδια περίοδο ανήκουν επίσης και ορισμένα εγχάρακτα σύμβολα - γράμματα πάνω σε πηλό από την Βουλγαρία και την Ρουμανία.
Στην υπό εξέταση εποχή βρέθηκαν παρόμοια εγχάρακτα σύμβολα - γράμματα στην Μακεδονία, στο Αιγαίο, στη Βουλγαρία, στην Ρουμανία και πιθανόν και σε άλλους χώρους στα Βαλκάνια. Στους μεταγενέστερους χρόνους οι γραφές της Γραμμικής Α ή Β έχουν εντοπιστεί σε περιορισμένους χώρους. Η Γραμμική Β συναντάται κυρίως στον Μυκηναϊκό κόσμο και η Γραμμική Α στην Κρήτη. Σε προϊστορικές ανασκαφές μέχρι τώρα βρέθηκαν νεολιθικά όστρακα αγγείων με εγχάρακτα σύμβολα, που μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες τα ονόμασαν "σύμβολα κεραμέων", τα οποία μπορεί να έχουν σχέση με την προαναφερθείσα γραφή. Ο κ. Σάμψων σημείωσε πως πρέπει να επανεξεταστούν υπό το φως των νέων ευρημάτων. Από το 5000 που έρχονται στην επιφάνεια όστρακα με σύμβολα, μέχρι την Γραμμική γραφή Α' και Β' - δηλαδή γύρω στο 1500 π.Χ- μεσολαβεί ένα μεγάλο κενό γύρω στα 3500 χρόνια. Στην πραγματικότητα δεν πρέπει να είναι τόσο μεγάλο το κενό, διότι υπάρχουν επίσης "σύμβολα κεραμέων" στην Πρωτοελλαδική εποχή (3η χιλιετία) και στην Μεσσοελλαδική (2η χιλιετία). Πολύ πρόσφατα μάλιστα βρέθηκε στην Μήλο ένα τεράστιο σύνολο αγγείων από τάφο της πρωτοκυκλαδικής περιόδου (3η χιλιετία). Πολλά από αυτά είχαν επάνω σύμβολα - γράμματα που μοιάζουν καταπληκτικά με Ελληνικά γράμματα : ΜΝΧΚΞΠΟΕ.
Σύμφωνα με τον κ. Σάμψων, καλό είναι να μην πιστεύουμε ότι η γραφή στους προϊστορικούς χρόνους, είναι κτήμα όλων των ανθρώπων. Οπως έχει διαπιστωθεί, στην Μυκηναϊκή η Γραμμική Β' αποτελούσε μία λογιστική γραφή των ανακτόρων. O πολιτισμός σε νησιά του Αιγαίου από την μεσολιθική εποχή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι Έλληνες ήταν αυτόχθονες και δεν προήλθαν από φύλα που ήρθαν από τον Βορρά ή την Ανατολή. Ο προϊστοριολόγος Δ. Θεοχάρης είχε υποστηρίξει και αυτός την αυτόχθονη εξέλιξη (γεγονός που απέδειξε ο παλαιοανθρωπολόγος Α. Πουλιανός με τα ευρήματά του). Υπάρχουν βεβαίως θεωρίες που υποστηρίζουν, ότι στους απώτατους προϊστορικούς χρόνους υπήρξαν μετακινήσεις φυλών από την Αφρική ή την Ασία προς την Ευρώπη, αυτό όμως δεν αποκλείει την πιθανότητα να υπήρχε αυτόχθων πληθυσμός καθώς υπάρχουν πλήθος παλαιοντολογικών ευρημάτων. Ακόμη όμως και αν ήρθαν κάποιοι είτε από τον Βορρά είτε από τον Νότο, θα ήταν ελάχιστοι και δεν θα επηρέασαν τον αυτόχθονα πληθυσμό. Ίσως τα νέα επιτεύγματα της νεολιθικής περιόδου να ήρθαν από την Ανατολή με επαφές ή να προήλθαν από παράλληλη εξέλιξη.
Η αρχαιολογική σκαπάνη στα Γιούρα της Αλοννήσου έφερε στο φως πρωτότυπα, πλούσια και σπάνια ευρήματα. Εκεί εμφανίζεται ένας καινούριος πολιτισμός από το 9.000 π.Χ., ο αρχαιότερος στο Αιγαίο σύμφωνα με τις έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Η χρονολόγηση των ευρημάτων έδειξε, ότι έχουμε μία συνεχή κατοίκηση 5.000 ετών, από το 9.000 εως το 4.000 π.Χ.
Διαπιστώνουμε ότι από την μεσολιθική ήδη περίοδο στο Αιγαίο κατοικούν άνθρωποι, που ασχολούνται μάλιστα ιδιαίτερα με την θάλασσα. Είναι μία φάση, κατά την οποία ο άνθρωπος εκτός από κυνηγός είναι και ψαράς. Έχουν βρεθεί τεράστιοι όγκοι ψαριών μέσα στο σπήλαιο και περίπου 60 αγκίστρια, ευρήματα σπάνια, καθώς μέχρι σήμερα στον Ελλαδικό χώρο έχουν βρεθεί ελάχιστα και πολύ νεώτερης εποχής. Ήδη, δηλαδή από την 9η χιλιετία, ο άνθρωπος είναι ένας "επαγγελματίας" ψαράς και βασίζει την διατροφή του κατά ένα μεγάλο μέρος στην θάλασσα. Ανάλογα τέτοια ευρήματα δεν υπάρχουν πουθενά μέχρι σήμερα στην Μεσόγειο. Eνδεικτικό της ανάπτυξης του ανθρώπου της εποχής εκείνης είναι και το γεγονός ότι βρέθηκαν σπόνδυλοι ψαριών που υπολογίζεται ότι ζύγιζαν 100 με 200 κιλά. Τόσο μεγάλα ψάρια δεν αλιεύονται εύκολα από την ακτή. Πρέπει λοιπόν οι άνθρωποι της εποχής να διέθεταν αξιόλογα σκάφη και να ήταν έμπειροι ναυτικοί, αφού, ως γνωστόν, το Αιγαίο είναι δύσκολη θάλασσα και απαιτεί επιδεξιότητα. Επιπλέον ο οψιδιανός της Μήλου, που βρίσκεται στα Γιούρα, δείχνει την ύπαρξη ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο.
Εκτός από τα μεσολιθικά, τα οποία πηγαίνουν την προϊστορία 3.000 χρόνια πίσω, αφού είναι τα πιο παλιά που έχουν βρεθεί στον χώρο αυτό, βρέθηκαν λείψανα κατοίκησης της νεολιθικής περιόδου από το 6500 μέχρι το 4500 π.Χ. Σημαντικά είναι τα ευρήματα της Μέσης Νεολιθικής (5800 - 5300 π.Χ.). Σ' αυτή την φάση έχουμε καταπληκτικά αγγεία με διακόσμηση, η οποία μιμείται σχέδια της υφαντικής ή της κεντητικής τέχνης εκείνης της εποχής και θεωρείται μοναδική μέχρι σήμερα. Δεν έχουν βρεθεί πουθενά αλλού εκτός από τα Γιούρα και ένα νησάκι δίπλα, την Κυρά Παναγιά. Η μεσολιθική περίοδος στον ελλαδικό χώρο είναι πολύ καινούρια. Ενώ μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε μία-δύο θέσεις της εποχής αυτής, τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν συνεχώς. Πραγματικά η μεσολιθική εποχή αρχίζει να φωτίζεται και δείχνει, παρ' ότι είναι τόσο πρώιμη, να είναι πολύ ανεπτυγμένη πολιτιστικά. Αυτό φαίνεται από τα Γιούρα αλλά και μία πρόσφατη έρευνα στην Κύθνο, όπου ανακαλύφθηκε υπαίθριος χώρος κατοίκησης και ένα νεκροταφείο της μεσολιθικής περιόδου. Οι άνθρωποι δείχνουν να έχουν καθορισμένους τρόπους ταφής και επιδεικνύουν σεβασμό στους νεκρούς. Φαίνεται ότι επρόκειτο για οργανωμένη κοινωνία με κάποιες αρχές.
Μέχρι πρόσφατα υπήρχε μία θεωρία, ότι μετά την παλαιολιθική εποχή η Ελλάδα ήταν έρημη και την κατοίκησαν άνθρωποι που ήρθαν δια θαλάσσης από την Μέση Ανατολή. Αυτό είναι πάρα πολύ ακραίο και παρόμοιες θεωρίες είναι πολύ επικίνδυνες, γιατί μπορεί να υποκρύπτουν και πολιτικές σκοπιμότητες. Οι ανασκαφές που γίνονται τελευταία δείχνουν ότι μετά το τέλος της Παλαιολιθικής ακολουθεί άμεση εξέλιξη προς την Μεσολιθική.
Hellas on the Web
* Το άρθρο βασίστηκε σε συνέντευξη που έδωσε ο κ. Σάμψων στο περιοδικό Δαυλός.
Στην υπό εξέταση εποχή βρέθηκαν παρόμοια εγχάρακτα σύμβολα - γράμματα στην Μακεδονία, στο Αιγαίο, στη Βουλγαρία, στην Ρουμανία και πιθανόν και σε άλλους χώρους στα Βαλκάνια. Στους μεταγενέστερους χρόνους οι γραφές της Γραμμικής Α ή Β έχουν εντοπιστεί σε περιορισμένους χώρους. Η Γραμμική Β συναντάται κυρίως στον Μυκηναϊκό κόσμο και η Γραμμική Α στην Κρήτη. Σε προϊστορικές ανασκαφές μέχρι τώρα βρέθηκαν νεολιθικά όστρακα αγγείων με εγχάρακτα σύμβολα, που μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες τα ονόμασαν "σύμβολα κεραμέων", τα οποία μπορεί να έχουν σχέση με την προαναφερθείσα γραφή. Ο κ. Σάμψων σημείωσε πως πρέπει να επανεξεταστούν υπό το φως των νέων ευρημάτων. Από το 5000 που έρχονται στην επιφάνεια όστρακα με σύμβολα, μέχρι την Γραμμική γραφή Α' και Β' - δηλαδή γύρω στο 1500 π.Χ- μεσολαβεί ένα μεγάλο κενό γύρω στα 3500 χρόνια. Στην πραγματικότητα δεν πρέπει να είναι τόσο μεγάλο το κενό, διότι υπάρχουν επίσης "σύμβολα κεραμέων" στην Πρωτοελλαδική εποχή (3η χιλιετία) και στην Μεσσοελλαδική (2η χιλιετία). Πολύ πρόσφατα μάλιστα βρέθηκε στην Μήλο ένα τεράστιο σύνολο αγγείων από τάφο της πρωτοκυκλαδικής περιόδου (3η χιλιετία). Πολλά από αυτά είχαν επάνω σύμβολα - γράμματα που μοιάζουν καταπληκτικά με Ελληνικά γράμματα : ΜΝΧΚΞΠΟΕ.
Σύμφωνα με τον κ. Σάμψων, καλό είναι να μην πιστεύουμε ότι η γραφή στους προϊστορικούς χρόνους, είναι κτήμα όλων των ανθρώπων. Οπως έχει διαπιστωθεί, στην Μυκηναϊκή η Γραμμική Β' αποτελούσε μία λογιστική γραφή των ανακτόρων. O πολιτισμός σε νησιά του Αιγαίου από την μεσολιθική εποχή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι Έλληνες ήταν αυτόχθονες και δεν προήλθαν από φύλα που ήρθαν από τον Βορρά ή την Ανατολή. Ο προϊστοριολόγος Δ. Θεοχάρης είχε υποστηρίξει και αυτός την αυτόχθονη εξέλιξη (γεγονός που απέδειξε ο παλαιοανθρωπολόγος Α. Πουλιανός με τα ευρήματά του). Υπάρχουν βεβαίως θεωρίες που υποστηρίζουν, ότι στους απώτατους προϊστορικούς χρόνους υπήρξαν μετακινήσεις φυλών από την Αφρική ή την Ασία προς την Ευρώπη, αυτό όμως δεν αποκλείει την πιθανότητα να υπήρχε αυτόχθων πληθυσμός καθώς υπάρχουν πλήθος παλαιοντολογικών ευρημάτων. Ακόμη όμως και αν ήρθαν κάποιοι είτε από τον Βορρά είτε από τον Νότο, θα ήταν ελάχιστοι και δεν θα επηρέασαν τον αυτόχθονα πληθυσμό. Ίσως τα νέα επιτεύγματα της νεολιθικής περιόδου να ήρθαν από την Ανατολή με επαφές ή να προήλθαν από παράλληλη εξέλιξη.
Η αρχαιολογική σκαπάνη στα Γιούρα της Αλοννήσου έφερε στο φως πρωτότυπα, πλούσια και σπάνια ευρήματα. Εκεί εμφανίζεται ένας καινούριος πολιτισμός από το 9.000 π.Χ., ο αρχαιότερος στο Αιγαίο σύμφωνα με τις έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Η χρονολόγηση των ευρημάτων έδειξε, ότι έχουμε μία συνεχή κατοίκηση 5.000 ετών, από το 9.000 εως το 4.000 π.Χ.
Διαπιστώνουμε ότι από την μεσολιθική ήδη περίοδο στο Αιγαίο κατοικούν άνθρωποι, που ασχολούνται μάλιστα ιδιαίτερα με την θάλασσα. Είναι μία φάση, κατά την οποία ο άνθρωπος εκτός από κυνηγός είναι και ψαράς. Έχουν βρεθεί τεράστιοι όγκοι ψαριών μέσα στο σπήλαιο και περίπου 60 αγκίστρια, ευρήματα σπάνια, καθώς μέχρι σήμερα στον Ελλαδικό χώρο έχουν βρεθεί ελάχιστα και πολύ νεώτερης εποχής. Ήδη, δηλαδή από την 9η χιλιετία, ο άνθρωπος είναι ένας "επαγγελματίας" ψαράς και βασίζει την διατροφή του κατά ένα μεγάλο μέρος στην θάλασσα. Ανάλογα τέτοια ευρήματα δεν υπάρχουν πουθενά μέχρι σήμερα στην Μεσόγειο. Eνδεικτικό της ανάπτυξης του ανθρώπου της εποχής εκείνης είναι και το γεγονός ότι βρέθηκαν σπόνδυλοι ψαριών που υπολογίζεται ότι ζύγιζαν 100 με 200 κιλά. Τόσο μεγάλα ψάρια δεν αλιεύονται εύκολα από την ακτή. Πρέπει λοιπόν οι άνθρωποι της εποχής να διέθεταν αξιόλογα σκάφη και να ήταν έμπειροι ναυτικοί, αφού, ως γνωστόν, το Αιγαίο είναι δύσκολη θάλασσα και απαιτεί επιδεξιότητα. Επιπλέον ο οψιδιανός της Μήλου, που βρίσκεται στα Γιούρα, δείχνει την ύπαρξη ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο.
Εκτός από τα μεσολιθικά, τα οποία πηγαίνουν την προϊστορία 3.000 χρόνια πίσω, αφού είναι τα πιο παλιά που έχουν βρεθεί στον χώρο αυτό, βρέθηκαν λείψανα κατοίκησης της νεολιθικής περιόδου από το 6500 μέχρι το 4500 π.Χ. Σημαντικά είναι τα ευρήματα της Μέσης Νεολιθικής (5800 - 5300 π.Χ.). Σ' αυτή την φάση έχουμε καταπληκτικά αγγεία με διακόσμηση, η οποία μιμείται σχέδια της υφαντικής ή της κεντητικής τέχνης εκείνης της εποχής και θεωρείται μοναδική μέχρι σήμερα. Δεν έχουν βρεθεί πουθενά αλλού εκτός από τα Γιούρα και ένα νησάκι δίπλα, την Κυρά Παναγιά. Η μεσολιθική περίοδος στον ελλαδικό χώρο είναι πολύ καινούρια. Ενώ μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε μία-δύο θέσεις της εποχής αυτής, τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν συνεχώς. Πραγματικά η μεσολιθική εποχή αρχίζει να φωτίζεται και δείχνει, παρ' ότι είναι τόσο πρώιμη, να είναι πολύ ανεπτυγμένη πολιτιστικά. Αυτό φαίνεται από τα Γιούρα αλλά και μία πρόσφατη έρευνα στην Κύθνο, όπου ανακαλύφθηκε υπαίθριος χώρος κατοίκησης και ένα νεκροταφείο της μεσολιθικής περιόδου. Οι άνθρωποι δείχνουν να έχουν καθορισμένους τρόπους ταφής και επιδεικνύουν σεβασμό στους νεκρούς. Φαίνεται ότι επρόκειτο για οργανωμένη κοινωνία με κάποιες αρχές.
Μέχρι πρόσφατα υπήρχε μία θεωρία, ότι μετά την παλαιολιθική εποχή η Ελλάδα ήταν έρημη και την κατοίκησαν άνθρωποι που ήρθαν δια θαλάσσης από την Μέση Ανατολή. Αυτό είναι πάρα πολύ ακραίο και παρόμοιες θεωρίες είναι πολύ επικίνδυνες, γιατί μπορεί να υποκρύπτουν και πολιτικές σκοπιμότητες. Οι ανασκαφές που γίνονται τελευταία δείχνουν ότι μετά το τέλος της Παλαιολιθικής ακολουθεί άμεση εξέλιξη προς την Μεσολιθική.
Hellas on the Web
* Το άρθρο βασίστηκε σε συνέντευξη που έδωσε ο κ. Σάμψων στο περιοδικό Δαυλός.
ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ χρόνια τώρα να αποδεικνύουμε οτι δεν είμαστε ελέφαντες !
ReplyDeleteO ΟΜΗΡΟΣ πως έγραψε τα έπη ;