10/04/2013

Η «ομολογία» Νταβούτογλου και η ελληνική προετοιμασία - Η Τουρκία απαιτεί και απειλεί με κλιμάκωση

Η τάση του Τούρκου ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου να εκμεταλλευθεί τις ατυχείς οικονομικές συγκυρίες της Ελλάδος και της Κύπρου δεν είναι απλώς μία ευκαιριακή προσπάθεια της Αγκυρας. Τα νεοοθωμανικά και άλλα οράματα του Νταβούτογλου αναλύονται εκτενώς στο ογκώδες βιβλίο του με τίτλο «Στρατηγικό βάθος - Η διεθνής θέση της Τουρκίας», το οποίο εξέδωσε στην Ελλάδα ο εκδοτικός οίκος Ποιότητα. Η μετάφραση είναι του πανεπιστημιακού Ν. Ραπτόπουλου και η επιστημονική επιμέλεια του αείμνηστου τουρκολόγου καθηγητή Νεοκλή Σαρρή. Θυμίζω, λοιπόν: Στις σελίδες 440-485 (αλλά και σε άλλα σημεία) ο συγγραφεύς αναφέρεται ειδικότερα στα Βαλκάνια και μιλά ξεκάθαρα για την ανάγκη της Τουρκίας να περικυκλώσει την περιοχή χρησιμοποιώντας τις μουσουλμανικές χώρες και μειονότητες. Το μουσουλμανικό τόξο που πρέπει να τεθεί στην υπηρεσία του νεοοθωμανισμού περιγράφεται αυτολεξεί στη σελίδα 477 ως εξής: «Η ζώνη που εξικνείται βορειοδυτικά και μέσω του άξονα Μπίχατς - Κεντρική Βοσνία - Ανατολική Βοσνία - Σαντζάκ (σ.σ.: Νοτίου Σερβίας) - Κόσοβο - Αλβανία Μακεδονία Κίρτζαλι (σ.σ.: Βουλγαρίας) - Δυτική Θράκη καταλήγει στην Ανατολική Θράκη, έχει από τη σκοπιά της Τουρκίας τον χαρακτήρα ζωτικής αρτηρίας για τη βαλκανική γεωπολιτική και τον γεωπολιτισμό της». Ενώ σε πολλά σημεία παραδέχεται ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα τουρκικά συμφέροντα είναι η δημιουργία ενός σερβοελληνικού συνασπισμού (σελ. 365) και ομολογεί ότι «ένας ενδεχόμενος σερβοελληνοβουλγαρικός συνασπισμός θα έχει ως συνέπεια την αύξηση των πιέσεων επί της στρατηγικής ζώνης, ζωτικής αρτηρίας της Τουρκίας στην περιοχή, στη διάλυση της Μακεδονίας (σ.σ.: έτσι ονομάζει την ΠΓΔΜ) και στην κατάρρευση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Βοσνία και την Αλβανία» (σελ. 481-482). Ομως η ευρύτερη ανάλυση των απόψεών του δείχνει ότι πιστεύει ακράδαντα στον ρόλο των ισχυρών ενόπλων δυνάμεων και της αμυντικής βιομηχανίας. Για την περίπτωση της Βοσνίας γράφει (σελ. 364-365) κάτι πολύ διδακτικό και για όσους συζητούν τον αφοπλισμό της Κύπρου: «Το σημαντικότερο στοιχείο που θα διασφαλίσει την ύπαρξη της Βοσνίας είναι... η έμπρακτη επιβεβαίωση της εν λόγω βούλησης διά της στρατιωτικής ισχύος. Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας Ιστορίας κανένα έθνος δεν κατόρθωσε να εγγυηθεί την ανεξαρτησία του με τη συγκατάβαση και κηδεμονία άλλου έθνους»! 

Ο νεοοθωμανισμός στα Βαλκάνια θεμελιώνεται στις εξής κυρίαρχες απόψεις του Νταβούτογλου:

1) Πρέπει η Τουρκία ή οι σύμμαχοί της να ελέγχουν τους άξονες των συγκοινωνιών και των ποτάμιων μεταφορών.
2) Η οθωμανική κληρονομιά πρέπει να προβληθεί ως ιστορική ρίζα των βαλκανικών λαών και κυρίως των Αλβανών και Βοσνιομουσουλμάνων.
3) Η Αλβανία θα παίξει τον ρόλο της συμμάχου, μέσω της οποίας η Τουρκία θα βρει διέξοδο προς την Αδριατική.
4) Ο θρησκευτικός παράγοντας είναι απαραίτητο εργαλείο στρατηγικής σκέψης και διαμόρφωσης συμμαχιών.
Κατά τον Νταβούτογλου οι Γερμανοί επηρεάζουν τους καθολικούς Σλοβένους, Κροάτες και Ούγγρους, η ορθόδοξη Ρωσία επηρεάζει τους Σέρβους και προσεγγίζει Ελληνες, Βουλγάρους και Ρουμάνους, οι ΗΠΑ αναγκαστικά θα στηριχθούν στους Αλβανούς και Βοσνίους που είναι μουσουλμάνοι. Αρα ο νεοοθωμανισμός συμπίπτει -έστω πρόσκαιρα- με τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή.
5) Οι μουσουλμανικές μειονότητες ανά τα Βαλκάνια πρέπει να αξιοποιηθούν ως εφαλτήρια προωθήσεως των τουρκικών συμφερόντων. Γράφει χαρακτηριστικά στη σελίδα 482: «Η Τουρκία [...] οφείλει να δώσει βάρος σε πολιτικές που περικυκλώνουν την περιοχή στο σύνολό της... Μπορεί να προταθεί επίσης μία συνεργασία για την εξασφάλιση των πολιτισμικών και εκπαιδευτικών δικαιωμάτων των εθνικών κοινοτήτων, που διαθέτουν διαφορετικές κουλτούρες στους κόλπους των βαλκανικών κρατών. Μία τέτοια συμφωνία μπορεί να διαμορφώσει ένα κατάλληλο έδαφος κυρίως για το Κόσοβο και τη Δυτική Θράκη». (Σημειώνω με ανησυχία τη σύνδεση Κοσόβου και ελληνικής Θράκης στο φάσμα των νεοοθωμανικών επιδιώξεων.)

Ο Νταβούτογλου μας έχει εγκαίρως προειδοποιήσει! Καλούμαστε να μην αδιαφορήσουμε και να προετοιμαζόμαστε αμυντικά, διπλωματικά και ψυχολογικά.

Κ.Χολέβας (Πολιτικός Επιστήμων)
http://www.dimokratianews.gr/

Η οικονομική κρίση του ευρωπαϊκού Νότου, η ανολοκλήρωτη «Αραβική Ανοιξη» που ακροβατεί μεταξύ ενός ιδιόμορφου φιλελευθερισμού και ενός βαθέος συντηρητισμού, η ασταθής κατάσταση στη Συρία και το ενδεχόμενο «εξαγωγής» της κρίσης στη γειτονιά της (ειδικότερα στον Λίβανο), όπως επίσης και η αγωνία για το τι θα γεννήσει η επόμενη μέρα, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και ο αντίκτυπος πιθανής επίθεσης από πλευράς Ισραήλ, η επιλογή της Τουρκίας να παγιώσει τη θέση της ως η ηγέτιδα δύναμη των απανταχού Μουσουλμάνων, καθώς και τα πρόσφατα ευρήματα υδρογονανθράκων συνθέτουν το νέο γεωπολιτικό σκηνικό της περιοχής. Η πρόσφατη πρωτοβουλία των ΗΠΑ να αναθερμάνουν τις σχέσεις Αγκυρας - Τελ Αβίβ εξυπηρετεί έναν διττό στόχο. Από τη μία να κλείσουν όσο το δυνατόν περισσότερες από τις εστίες έντασης που αποτρέπουν τη δημιουργία ενός κοινού μετώπου έναντι των σοβαρών απειλών (Συρία, Ιράν), από την άλλη να «απελευθερωθούν» οι ίδιες ώστε να στρέψουν την προσοχή τους στα επιτακτικά εσωτερικά θέματα και στον Ειρηνικό, με στόχο την ανάσχεση της κινεζικής ισχύος. Θεωρεί, συνεπώς, η Ουάσιγκτον πως ένας εκ των βασικών πυλώνων σταθερότητας πρέπει να είναι αυτός του Ισραήλ και της Τουρκίας. Ωστόσο, δεν μπορεί να καθορίσει τον βαθμό και την ταχύτητα εμβάθυνσης των σχέσεων.

Η Τουρκία, από την πλευρά της, εκτιμώντας πως η συγνώμη Νετανιάχου επιβεβαιώνει την περιφερειακή της ισχύ και έχοντας ενθαρρυνθεί από την υποχώρηση της Κύπρου, σπεύδει να υιοθετήσει μια αμετροεπή ατζέντα, βάσει της οποίας το συμφέρον των κείμενων κρατών περνάει μέσα από την «αναγκαστική» συνεννόηση με αυτήν. Αμφισβητεί de facto τα κυριαρχικά δικαιώματα της Αθήνας μέσω πολεμικών πλοίων, αεροσκαφών, εσχάτως και ωκεανογραφικών που διέρχονται του Αιγαίου, επιχειρεί να αναβαθμίσει το status των Κατεχομένων, επιθυμεί να καταστεί συγκυρίαρχος των κυπριακών κοιτασμάτων και κόμβος μεταφοράς ενέργειας προς την Ευρωπαϊκή Ηπειρο.  Παρά την εκπεφρασμένη πρόθεση Ερντογάν για εξεύρεση αμοιβαία επωφελών λύσεων στα Ελληνοτουρκικά (καζάν-καζάν), μόλις έναν μήνα μετά, δυσκολευόμαστε να εντοπίσουμε έστω ψήγματα αισιοδοξίας. Αντιθέτως, το χάσμα διευρύνεται από τη στιγμή που η Αγκυρα προτάσσει τον δρόμο της σχετικής ομαλοποίησης αποκλειστικά με τους δικούς της όρους, ειδάλλως αφήνει να επικρέμαται η απειλή κλιμάκωσης των ενεργειών της σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου. Εκφοβίζοντας με κυρώσεις εταιρείες που σχετίζονται με την εκμετάλλευση των κυπριακών κοιτασμάτων (ήδη προχώρησε στον αποκλεισμό της ιταλικής ENI από συμβόλαια εντός Τουρκίας) και δημιουργώντας τεχνητά συνθήκες αποσταθεροποίησης, προσπαθεί πάση θυσία να αποτρέψει τη συμμετοχή επενδυτών, εφόσον η μη συναίνεση της Αγκυρας αυξάνει το ρίσκο της επένδυσης. Με αυτόν τον τρόπο θέλει να αποκτήσει, έστω και έμμεσο, λόγο στη διαχείριση των κυπριακών αποθεμάτων, αλλά και να αποτρέψει την έκδοση ομολόγων έναντι μελλοντικών κερδών, αφού ως διαδικασία θα νομιμοποιήσει τη δυνατότητα της Λευκωσίας να αξιοποιήσει κατά μόνας τον ορυκτό της πλούτο.

Δημιουργείται, συνεπώς, ένα ασφυκτικό πλαίσιο, εντός του οποίου τα διπλωματικά κανάλια μάλλον θα περιοριστούν σε συμφωνίες γύρω από θέματα χαμηλής πολιτικής, ατέρμονες διαβουλεύσεις χαμηλόβαθμων αξιωματούχων, σε κάποιες περιπτώσεις και στην ανταλλαγή διαβημάτων (για εσωτερική κατανάλωση και αποσυμπίεση της κατάστασης), ενώ θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για τη συστηματικοποίηση της διαδικασίας αναζήτησης ουσιαστικών τρόπων διευθέτησης χρόνιων προβλημάτων. Με τη γεμάτη αυτοπεποίθηση Τουρκία, όμως, να βλέπει την κυπριακή κρίση ως ευκαιρία επίσπευσης εξελίξεων, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να ενιαιοποιήσει σε σημαντικό βαθμό τις θέσεις της με τις αντίστοιχες κυπριακές, ακόμη και αν αυτό δεν οδηγήσει στην επιθυμητή εξομάλυνση των σχέσεων με την παρ-ορμητική γείτονα χώρα. Το χάσμα διευρύνεται από τη στιγμή που η Αγκυρα προτάσσει τον δρόμο της ομαλοποίησης αποκλειστικά με τους δικούς της όρους, ειδάλλως αφήνει να επικρέμαται η απειλή κλιμάκωσης των ενεργειών της σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου

Δρ Κωνσταντίνος Φίλης (Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο) 

No comments :

Post a Comment