Περί της υπαιθριστικής τοπιογραφίας

Έργα του Λουκά Σταύρου

Ταπεινή μου άποψη είναι πως το έργο της υπαιθριστικής τοπιογραφίας πρέπει να αρχίσει και να τελειώσει έξω στη φύση και να μην χρειαστεί να προστεθεί έστω και η ελάχιστη πινελιά στο εργαστήριο. Μόνο τότε το έργο, δικαιούται να ονομάζεται υπαιθριστικό. Διότι στο εργαστήριο η σχέση ανάμεσα στον ζωγράφο και το έργο, εφόσον απουσιάζει το μοντέλο που στη προκειμένη περίπτωση είναι το πραγματικό τοπίο, είναι σχέση διακοσμητικού υποκειμενικού μονολόγου που αναδεικνύει στοιχεία υποκειμενικότητας εις βάρος πάντοτε της αντικειμενικής αισθητής πραγματικότητας. Η δημιουργία του έργου έξω στη φύση, μέσα στους χρόνους του φωτός, άρα με την παρεμβολή του παράγοντα της ταχύτητος της γραφής, αναδεικνύει σχέση ποιητική ανάμεσα στο υποκείμενο, που είναι ο διανοητικός κόσμος του ζωγράφου και στο αντικείμενο που είναι το ορόμενο τοπίο.

Επί τούτου έχω να πω πως η υπαιθριστική τοπιογραφία όπως την ορίζω , έχει να ωφεληθεί πολλά από την προσωκρατική φιλοσοφία περί των τεσσάρων στοιχείων, του πυρός, του ύδατος, του αέρος και της γης. Χωρίς την κατανόηση της σχέσης αυτών των στοιχείων κατά την ώρα της δημιουργίας του έργου , δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί η ατμοσφαιρικότητα, που είναι η πεμπτουσία της υπαιθριστικής τοπιογραφίας. Η φύση είναι ο μεγάλος δάσκαλος του ζωγράφου και ως εκ τούτου και οι φυσικοί προσωκρατικοί φιλόσοφοι ως ερευνητές της φύσης μπορούν με το λόγο τους να ενισχύσουν την ζωγραφική προσπάθεια μας. Ο ζωγράφος που μένει κλειστός στο εργαστήριο του και αρνείται να βγει έξω στη φύση και να δουλέψει επί τόπου, αδυνατεί να κατανοήσει την ουσία του χρώματος και να κοινωνήσει της χρωικής μουσικής που διατρέχει το ορατό γίγνεσθαι και φαίνεσθαι. Αυτός ο ζωγράφος παράγει ένα τρισβάρβαρο χρωικό αποτέλεσμα που διαδηλώνει την πλήρη αποξένωση του από την ομορφιά της φύσης που μας περιέχει.

Τούτη την αποξενωτική κατάσταση και τον εγκλεισμό της ψυχής σε ένα τρισβάρβαρο χρωικό δεσμωτήριο επέβαλε ο βυζαντινισμός στην αισθητική συνείδηση των Ελλήνων. Το χρώμα στη βυζαντινή ζωγραφική προκαλεί κατάθλιψη. Αυτή τη τρισβάρβαρη ζωγραφική επαγγέλλονται και οι λεγόμενοι σύγχρονοι ζωγράφοι που προσπαθούν να παράξουν “αρμονίες” μέσα από τον νοσηρό εγκέφαλο τους , θέλω να πω μέσα από την απομόνωση τους απο την περιέχουσα φύση. Αν θέλουμε με λίγα λόγια, να διασώσουμε το χρώμα στη τέχνη και στη ζωή μας, πρέπει οι ζωγράφοι να επιστρέψουν στη φύση και στη χρωική μουσική της. Από εκεί θα αντλήσουν τις χρωικές αρμονίες που θα μεταφέρουν στο εργαστήριο για να παράξουν τις συνθέσεις τους. Από αυτή την εξόρμηση στη φύση θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί και η ζωγραφική των ναών. Θα έμπαινε επιτέλους ο ήλιος στη ζωή μας , στις εκκλησιές και στα σπίτια μας, μέσα από μια ζωγραφική που θα εδράζεται στην χρωική τάξη της φύσης.

Λουκάς Σταύρου