Γενικά, θεωρούνταν ως μια «παγωμένη» διένεξη, το Ναγκόρνο Καραμπάχ έγινε αρκετά «θερμό», με ένα σταθερό κύκλο συγκρούσεων να αφήνει νεκρούς και από τις δύο πλευρές. Στο πλαίσιο μιας ήδη εύθραυστης ισορροπίας δυνάμεων και μιας κλιμακούμενης κούρσας εξοπλισμών, οι πρόσφατες επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν απειλούν να προκαλέσουν ένα νέο ξέσπασμα των εχθροπραξιών ή έναν γενικό πόλεμο. Οι προεδρικές εκλογές τον Ιούλιο του 2012 στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ή Αρτσάχ όπως το αποκαλούν οι κάτοικοί του, προκάλεσαν το αυξημένο ενδιαφέρον των διεθνών παρατηρητών. Στην δήλωση της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη), μαζί με τα παραδοσιακά χωρία της μη αναγνώρισης της Δημοκρατίας του Ναγκόρνο Καραμπάχ ως ανεξάρτητο κράτος, κρατήθηκε ως σημείωση ότι «αναγνωρίζουν την ανάγκη στις ντε-φάκτο αρχές του Ναγκόρνο Καραμπάχ να προσπαθήσουν να οργανώσουν μια δημοκρατική δημόσια ζωή των ανθρώπων τους, μέσω αυτής της διαδικασίας.»
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι λίγες μέρες αργότερα, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του Αζερμπαϊτζάν Αλί Χασανόβ μίλησε για την επίλυση του θέματος Καραμπάχ με στρατιωτικά μέσα. Από την αρχή του καλοκαιριού έχει σημειωθεί μια απότομη αύξηση των εντάσεων στα σύνορα της Αρμενίας και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ με το Αζερμπαϊτζάν. Αρκεί να αναφερθεί ότι το 2011 μόνο, σε σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία του 2006 των περιπτώσεων παραβιάσεων της κατάπαυσης του πυρός από την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν, έχει αυξηθεί περίπου 20 φορές. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι τα αποτελέσματα για το 2012 θα είναι πολύ πιο θλιβερά. Από την αρχή του έτους, σύμφωνα με τις αρμενικές αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν, πάνω από 11 χιλιάδες φορές παραβίασε την γραμμή κατάπαυση πυρός στη γραμμή επαφής με την Αρμενία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Περισσότεροι από 2 χιλιάδες φορές έχουν χρησιμοποιηθεί όπλα ελεύθερου σκοπευτή, περίπου 300 φορές βαριά όπλα. Δεν είναι μυστικό ότι τα τελευταία χρόνια το Μπακού έχει προχωρήσει σε πολύ μεγάλης κλίμακας αγορές διαφόρων τύπων όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού, κυρίως επιθετικού, όπως αεροσκάφη, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ελικόπτερα. Αρχίζοντας από το 2005, ο όγκος της οικονομίας του Αζερμπαϊτζάν αυξήθηκε κατά τέσσερις φορές, από 12 σε 52 δισεκατομμύρια δολάρια το 2011, με το ΑΕΠ να αυξάνεται συμφωνα με το ΔΝΤ για το 2012 κατά 3%. Τα έσοδα του Αζερμπαϊτζάν για το 2012 αναμένονται σε περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια - ο όγκος της οικονομίας του ανέρχεται στο 75% του ΑΕΠ ολόκληρου του Βόρειου Καύκασου.
Ο διεθνής ρόλος του Αζερμπαϊτζάν ως χώρα παραγωγός και διαμετακόμισης ενεργειακών, πόρων, χρησιμοποιήθηκε από το Μπακού για να ασκήσει στην αναμέτρησή του με την Αρμενία πολιτική πίεση στα γειτονικά κράτη και στις χώρες της Δύσης από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 - χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Η συγκεκριμένη τακτική είχε μια πολύ περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Το Μπακού, σε μια προσπάθεια να προσελκύσει την προσοχή των διεθνών μεσολαβητών υπέρ της θέσης του Αζερμπαϊτζάν, κλιμακώνει την ένταση με την Αρμενία. Η περαιτέρω απροθυμία των διεθνών παικτών να ασκήσουν πίεση στην αρμενική πλευρά για να αποδεχθεί την θέση του Αζερμπαϊτζάν, αναπόφευκτα θα οδηγήσει την κλιμάκωση σε μια ένοπλη αντιπαράθεση. Η αύξηση του στρατιωτικού προϋπολογισμού του Αζερμπαϊτζάν είναι ιδιαίτερα αισθητή τα τελευταία δύο χρόνια. Αν για την περίοδο 2008-2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν περίπου 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια βάση, στον αμυντικό προϋπολογισμό του 2011 εγκρίθηκαν 2,8 δισ. δολάρια, για το 2012 περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Παρά το γεγονός ότι τα ποσά αυτό είναι πιθανό να περιλαμβάνουν και τις χρημαροδοτήσεις της ανάπτυξης μιας εγχώριας αμυντικής βιομηχανικής βάσης, τα χρήματα για την αγορά όπλων είναι πολλά. Το Αζερμπαϊτζάν αγοράζει νέα όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό, κατάλληλο για να εισβάλει με παραδοσιακά μέσα στην οχύρωση της αμυντικής γραμμής της αρμενικής πλευράς - τεθωρακισμένα οχήματα, πυροβόλα και μηχανοκίνητες μονάδες πεζικού. Επίσης, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον εκσυγχρονισμό των διαθέσιμων μέσων.
Παρά τις προσπάθειες του Αρμενικού λόμπι στο Κογκρέσο, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ως σύνολο, έχουν κάνει πολλά για τη βελτίωση της αμυντικής υποδομής του Αζερμπαϊτζάν, υπό την ευθύνη των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων και της Ευρωπαϊκής Διοίκησης. Ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν εξοπλίζεται και προετοιμάζεται με τα Δυτικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένων των κοινών ασκήσεων στο έδαφος τρίτων χωρών. Χαρακτηριστική η περίπτωση που το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξετάζει το ενδεχόμενο να επιτρέψει την πώληση εξοπλισμού επιτήρησης για τα ελικόπτερα Mi-24 του Αζερμπαϊτζάν, με τους υποστηρικτές να αναφέρουν την προμήθεια αναγκαία για την προστασία από το Ιράν και τους επικριτές να έχουν αντιρρήσεις επειδή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον των αρμενικών δυνάμεων στη διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Και αν η προσφορά ορισμένων τύπων αμερικανικών όπλων στην περιοχή μπορεί να προκαλέσει κάποιες επιπλοκές στο Λόφο του Καπιτωλίου, το Ισραήλ αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας αυτού του είδους τις αποστολές - όπως στην περίπτωση της Γεωργίας. Το 2011, με τη βοήθεια του Ισραήλ, κοντά στο Μπακού κατασκευάστηκε ένα εργοστάσιο παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Έχει ήδη ξεκινήσει η παραγωγή των μη επανδρωμένων UAV Orbiter (εμβέλεια - έως 50 χλμ., το κόστος - περίπου 600 χιλιάδες δολάρια), και βρίσκεται στην διαδικασία ολοκλήρωσης των προετοιμασιών της παραγωγής του Aerostar (εμβέλεια - έως 200 χλμ., το κόστος - 2 εκατομμύρια δολάρια). Τα Orbiter, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, είναι να αναλάβουν τον έλεγχο στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας στην επίμαχη περιοχή για το πετρέλαιο με το Ιράν και το Τουρκμενιστάν, καθώς και στα χερσαία σύνορα με το Καραμπάχ και το Ιράν. Τα UAV έχουν ενταχθεί σε επιχειρησιακές λειτουργίες, όπως αποκάλυψε τον Σεπτέμβριο του 2011 μια αρμενική κατάρριψη ενός αζέρικου UAV στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Το φιλόδοξο πρόγραμμα της στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ, έτυχε επίσημα πριν από λίγο καιρό ευρείας δημοσιότητας. Στην λίστα των όπλων που προορίζονται για πώληση στο Αζερμπαϊτζάν, ως μέρος μιας σημαντικής συναλλαγής ύψους 1,6 δισ. δολαρίων, πολλά προορίζονται για χρήση σε πόλεμο εναντίον του Ναγκόρνο Καραμπάχ και της Αρμενίας. Σημαντικοί εταίροι του Αζερμπαϊτζάν στον εκσυγχρονισμό του στρατιωτικού εξοπλισμού του είναι η Τουρκία και η Ουκρανία. Κατά την τελευταία δεκαετία, το Κίεβο έγινε ένας σημαντικός εταίρος του Μπακού στην προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού. Παρά την πτωτική τάση, σύμφωνα με το Μητρώο Συμβατικών Όπλων του ΟΗΕ, για τα έτη 2001-2011 η Ουκρανία εξήγαγε βαρύ εξοπλισμό στο Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένων αεροσκαφών, πυραυλικών συστημάτων και φορητών όπλων. Ειδικότερα, έχει πουλήσει 28 αεροσκάφη (12 εκπαιδευτικά/επίθεσης L-39, 16 μαχητικά MiG-29), και 12 ελικόπτερα επίθεσης Mi-24R. Επίσης, για την ανάπτυξη στα σύνορα με το Καραμπάχ αγοράστηκαν 48 κύρια άρματα μάχης Τ-72, 157 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού (150 BTR-70, 3 BTR-3U, 4 BTS-5B), ορισμένα BMP-1, 70 αυτοκινούμενα οβιδοβόλα (16 2S3, 54 2S1), τακτικά πυραυλικά συγκροτήματα και άλλα είδη όπλων. Ρωσικές εταιρείες αμυντικού υλικού παρέχουν επίσης όπλα και εξοπλισμό στο Αζερμπαϊτζάν, όπως ελικόπτερα επίθεσης: Συνολικά 24 Mi-35 θα παραλάβει το Μπακού, σύμφωνα με μια συμφωνία που υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2010 μεταξύ του ρωσικού κρατικού εξαγωγέα όπλων «Rosoboronexport» και την αντίστοιχης υπηρεσίας του Αζερμπαϊτζάν.
Όσον αφορά την Τουρκία, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών, η στρατιωτική βοήθεια προς το Αζερμπαϊτζάν υπολογίζεται άνω των 200 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η Άγκυρα και το Μπακού υπέγραψαν μια συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας. Σύμφωνα με αυτά που έχουν γνωστοποιηθεί για την στρατιωτική συνεργασία, είναι αρκετά ασαφείς συγκεκριμένες δεσμεύσεις από την τουρκική πλευρά σε περίπτωση εχθροπραξιών στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Τουρκία και πολλές άλλες χώρες, οργανωτικά και τεχνικά, βοηθούν το Μπακού για να δημιουργήσει τη δική του αμυντική βιομηχανία. Ειδικότερα αναφέρεται το ζήτημα της παραγωγής των πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων (MLRS) 107 χιλιοστών και 122 χιλιοστών, και των ρουκετών τους, με τη βοήθεια των τουρκικών επιχειρήσεων. Έχουν ξεκινήσει οι εργασίες για την αναβάθμιση των υφιστάμενων βαρέων αρμάτων μάχης Τ-72 στο Αζερμπαϊτζάν, με την βοήθεια από εμπειρογνώμονες του Ισραήλ και της Τουρκίας. Ο εκσυγχρονισμός των ουκρανικής προέλευσης Mi-24 γίνεται τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων από διάφορες χώρες. Με τη βοήθεια ειδικών από το Ισραήλ έχει ξεκινήσει η παραγωγή ενός βαρύ ΤΟΜΑ στην βάση του T-54/55 του Αζερμπαϊτζάν. Με τη βοήθεια της ισραηλινής εταιρίας Elbit, στο Αζερμπαϊτζάν κατασκευάστηκε ένα εργοστάσιο για τη συναρμολόγηση των UAV. Το Αζερμπαϊτζάν παράγει τα δικά του πυρομαχικά για τα όπλα μικρού διαμετρήματος και όλμους - αλλά και ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα, όπως τα «Matador» και «Marauder» - με βάση στοιχεία από τη Νότια Αφρική.
Φυσικά, η Αρμενία δεν παραμένει αδιάφορη στην κούρσα των εξοπλισμών που ξεκίνησε ο ανατολικός της γείτονας. Ο ετήσιος στρατιωτικός προϋπολογισμός κατά τα τελευταία έτη είναι περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια. Σε ένα πλαίσιο με πιο περιορισμένους οικονομικούς και δημογραφικούς πόρους, η προτεραιότητα της ηγεσίας των Αρμενίων είναι η όσο το δυνζτόν αποτελεσματικότερη δαπάνη των διαθέσιμων πόρων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου παράγοντα. Στις αρχές του 1990, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η Αρμενία έχουν καταφέρει όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να νικήσουν στην αναμέτρηση με το Αζερμπαϊτζάν. Σε γενικές γραμμές, η έμφαση των Αρμενίων είναι στην ενεργητική άμυνα, συμπεριλαμβανομένης για την περίπτωση επίθεσης του εχθρού, της ικανότητας της πρόκλησης της μέγιστης ζημιάς στις επικοινωνιακές και βιομηχανικές υποδομές στο Αζερμπαϊτζάν. Προτεραιότητα του Ερεβάν η αύξηση του αριθμού των συμβάσεων της προμήθειας νέων όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού. Το μερίδιο των δαπανών που συνδέονται με τον αμυντικό προϋπολογισμό της Αρμενίας είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με το Αζερμπαϊτζάν, λόγω του μεγέθους της στρατιωτικής συνεργασίας της Αρμενίας με την Ρωσία και λόγω της συμμετοχής της στον ΟΣΣΑ. Στο δυναμικό της αρμενικής πλευράς είναι πολλαπλοί εκτοξευτές πυραύλων WM-80 κινεζικής προέλευσης, καθώς και επιχειρησιακά τακτικά πυραυλικά συγκροτήματα 9K72 Elbrus. Πριν από λίγο καιρό υπήρχαν πληροφορίες για την εμφάνιση του μεγάλου διαμετρήματος 9A52-4 Tornado (BM-30 Smerch). Το 2011 αναφέρεται η αγορά 11 συστημάτων στη Μολδαβία, και στην στρατιωτική παρέλαση για τον εορτασμό της 20ης Επετείου της Ανεξαρτησίας στις 21 Σεπτεμβρίου, επιδείχτηκαν τακτικά πυραυλικά συγκροτήματα 9K79-1 (SS-21 Scarab). Η στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία αποκαλύπτει στην πραγματικότητα ότι η Αρμενία ξοδεύει για την άμυνά της πολλά περισσότερα χρήματα από αυτά που παρουσιάζονται στα επίσημα στοιχεία. Ο στρατιωτικός εμπειρογνώμονας Σεργκέι Μινασιάν δίνει ένα καλό παράδειγμα: «Η ρωσική πλευρά μετέφερε στον αρμενικό στρατό οκτώ τάγματα των αντιεροπορικών συγκροτημάτων S-300 σε διαφορετικές εκδόσεις. Η τιμή αγοράς των εν λόγω συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας μπορεί να υπερβαίνει κατά πολύ τον επίσημο ετήσιο στρατιωτικό προϋπολογισμό της Αρμενίας. Όμως, λόγω του γεγονότος ότι οι παραδόσεις αυτές διέπονται από συμφωνίες για στρατιωτικοτεχνική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών στο πλαίσιο του ΟΣΣΑ (Οργανισμός Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας), δεν αντανακλώνται στα στοιχεία που παρέχονται από τη Ρωσία και την Αρμενία στο διεθνές μητρώο των όπλων, και συχνά δεν καλύπτονται από δημόσιες πηγές.»
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αμυντικών προσπαθειών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι η αυξημένη προσοχή στην ενίσχυση των οχυρώσεων κατά μήκος των ανατολικών συνόρων. Η παρουσία των ισχυρών συστημάτων αεράμυνας που έχουν αναπτυχθεί στην Αρμενία και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, αναιρεί ουσιαστικά την ανωτερότητα του Αζερμπαϊτζάν στον αέρα. Τα τακτικά πυραυλικά συστήματα της Αρμενίας εξισορροπούν τους τεθωρακισμένους σχηματισμούς των Αζέρων. Σύμφωνα με τον Αρμένιο στρατηγό Νοράντ Ντερκριγκοριάν, πρώην διοικητής των σοβιετικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν, προϊστάμενος του πρώην υπουργού άμυνας της Σοβιετικής Ένωσης Γκρατσόφ, και ιδρυτής του στρατού του Καραμπάχ, για να καταληφθεί το Καραμπάχ -η σημερινή έκτασή του οποίου είναι γύρω στα 12.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα- απαιτείται μισό εκατομμύριο στρατός. Τα σύγχρονα στρατιωτικά όπλα και άρματα μάχης είναι επιρρεπή σε συνεχείς φθορές και βλάβες και για την επισκευή και συντήρησή τους απαιτείται υψηλού επιπέδου εκπαίδευση. Η κατάσταση αυτή είναι ένα καλό παράδειγμα της ασύμμετρης φύσης της στρατιωτικής ισορροπίας των δύο μερών, την οποία γνωρίζουμε από άλλες ιστορικές και γεωπολιτικές συνθήκες. Για παράδειγμα, στην εποχή της αντιπαράθεσης του Συμφώνου της Βαρσοβίας και του ΝΑΤΟ, η πρώτη πλευρά διέθετε μια συντριπτική υπεροχή στα τεθωρακισμένα. Με τη σειρά τους, τα στρατεύματα των χωρών του ΝΑΤΟ είχαν διαθέσιμα πολύ περισσότερα αντιαρματικά όπλα και μαχητικά αεροσκάφη. Και τώρα σε περιφερειακό χαρακτήρα, είναι ορατή η ασύμμετρη φύση της στρατιωτικής ισορροπίας. Ορισμένοι Αμερικανοί εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι αυτό αποτελεί ένα δυναμικό παράγοντα αποσταθεροποίησης: «Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει στρατιωτική ισορροπία, αλλά εν αντιθέσει, υπάρχει μία ασυμμετρία μεταξύ των αμυντικών ικανοτήτων των Αρμενίων και της δύναμης που συσσωρεύουν οι Αζέροι. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα ενός νέου πολέμου, ο οποίος θα είναι ριζικά διαφορετικός από τον πρώτο και πολύ πιο καταστροφικός. Και οι δύο πλευρές έχουν πολύ μεγαλύτερη δύναμη πυρός. Οι παράμετροι μιας νέας σύγκρουσης θα εξαπλωθούν πολύ πέρα από το Καραμπάχ,» λέει ο Αμερικανός αναλυτής Γουέιν Μέρρυ, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Σε γενικές γραμμές, η αρμενική πολιτική συγκράτησης του Αζερμπαϊτζάν, χρησιμοποιεί όλα τα δυνατά μέσα στο πλαίσιο του τρέχοντος «στάτους κβο», αναφέρει ο Άντριου Αρεσιέβ στην ρωσική «Ανεξάρτητη Στρατιωτική Επιθεώρηση»:
- Η διατήρηση της στρατιωτικής ισορροπίας προβλέπει την εφαρμογή του εγκεκριμένου κρατικού προγράμματος του 2010 για την προμήθεια όπλων και στρατιωτικού υλικού για την περίοδο 2011-2015. Πριν από λίγο καιρό, εμπειρογνωμόνες και πολιτικοί κύκλοι στην Αρμενία και τις γειτονικές χώρες, επέστησαν την προσοχή στην παρατήρηση του Προέδρου της Αρμενίας Σερζ Σαργκσιάν κατά τη διάρκεια ομιλίας του στην έδρα του ΝΑΤΟ: «Σήμερα, ο αρμενικός στρατός δαθέτει τέτοια όπλα, που ονειρεύονται χώρες δέκα έως είκοσι φορές μεγαλύτερες από την Αρμενία.»
- Περαιτέρω ανάπτυξη των υφιστάμενων μορφών της στρατιωτικής συνεργασίας με την Ρωσία. Η συμμετοχή της Αρμενίας στην Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CIS) δίνει το δικαίωμα αγοράς εξοπλισμού με ρωσικές εγχώριες τιμές. Η ρωσική στρατιωτική βάση στο Γκιουμρί ως ένας σημαντικός σταθεροποιητικός παράγοντας στην περιοχή.
- Η βελτίωση της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης στη χώρα, με προτεραιότητα την ανάπτυξη των παραμεθόριων περιοχών, καθώς και τη γενική βελτίωση του ηθικού. Γενικότερα, μιλάμε για την πιο αποτελεσματική χρήση των παραγόντων που επέτρεψαν την Αρμενία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, παρά τους πολύ πιο περιορισμένους πόρους, να διεξάγουν επιτυχείς πολεμικές επιχειρήσεις στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
- Μεγαλύτερη χρήση της Αρμενικής Διασποράς. Χαρακτηριστική η γεωργιανή περίπτωση: Στην προεκλογική εκστρατεία στη Γεωργία, οι σχέσεις με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν αυξήσει τη σημασία τους. Η εξωτερική πολιτική προς την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα προβληματική για την Τιφλίδα. Η γεωργιανή κυβέρνηση επιδιώκει στην εξωτερική γραμμή της μια «ευρωατλαντική» πολιτική, ενώ παραμελεί κυρίως τη σχέση με τους άμεσους γείτονές της. Ωστόσο, οι εκλογές αποκαλύπτουν της επιρροή της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στην κυβέρνηση της Γεωργίας, που απορρέουν από τις δύο αντίστοιχες εθνικές μειονότητες, επικεντρωμένες κυρίως σε δύο νότιες επαρχίες. Η κυβέρνηση στην Τιφλίδα βλέπει το οικονομικό μέλλον της χώρας στενά συνδεδεμένο με αυτό του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας: Η κατασκευή και ανάπτυξη της περιφερειακής σιδηροδρομικής γραμμής Μπακού-Τιφλίδα-Καρς, ο αγωγός πετρελαίου Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν, ο αγωγός φυσικού αερίου Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ, η παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη Μπακού-Τιφλίδα-Καρς, Southern Gas Coridor.
Κατά τη διαδικασία της μεταρρύθμισης των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, ολοκληρώθηκε η διαδικασία του εκσυγχρονισμού και της μετάβασης προς μια δομή ταξιαρχίας της 102ης ρωσικής στρατιωτικής βάσης στην Αρμενία. Το πλεόνασμα των όπλων δωρήθηκε στην Αρμενία. Από το 2010 λειτουργεί στην Αρμενία ένα κέντρο διοίκησης αεράμυνας από κοινού με την Ρωσία, ενω έχει ενταθεί η ρωσική βοήθεια στην επισκευή αεροσκαφών και ελικοπτέρων, όπως και στην ανάπτυξη ενός αρμενικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος. Τον Απρίλιο του 2012 υπεγράφη μια άλλη συμφωνία, που προβλέπει την οργάνωση ενός κέντρου εκσυγχρονισμού, συντήρησης και επισκευής τεθωρακισμένων οχημάτων. Υπάρχουν και άλλα παρόμοια παραδείγματα. Παράλληλα, το Ερεβάν έχει λάβει περαιτέρω μέτρα για τη διαφοροποίηση της πολιτικοστρατιωτικής και στρατιωτικοτεχνικής συνεργασίας, όπως μια σειρά από προγράμματα ανταλλαγής και στρατιωτικής εκπαίδευσης με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Σχετικά νέο κεφάλιο στην αρμενική πολιτική της ασφάλειας είναι η στρατιωτική συνεργασία του Ερεβάν με την Τεχεράνη, η οποία αποτελεί μια ασύμμετρη απάντηση στην ενίσχυση της στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας του Μπακού με το Τελ Αβίβ. Το 2009, ο Αρμένιος Υπουργός Άμυνας επισκέφθηκε επίσημα την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Ο ιρανικός παράγοντας είναι για τα δύο αρμενικά κράτη ιδιαίτερης σημασίας λόγω των κινήσεων του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με μια οικονομική και πολιτική συμμαχία με τη Γεωργία, η οποία θα καθορίσει τη συμπεριφορά της Τιφλίδας σε περίπτωση σύγκρουσης στο Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί με το κλείδωμα της γεωργιανής πλευράς να διακόψει σε περίοδο πολέμου τις ρωσικές παραδόσεις στην Αρμενία, συμπεριλαμβανομένων αυτών της μη στρατιωτικής φύσεως.
Βέβαια, η Τεχεράνη έχει έννομο συμφέρον στη διατήρηση της στρατιωτικής ισορροπίας και τη διατήρηση του «στάτους κβο» στην εμπόλεμη ζώνη. Η πιθανή στρατιωτική δράση εναντίον του Ιράν θα μπορούσε να γεννήσει τον πειρασμό στο Μπακού να επιτεθεί στο Καραμπάχ. Σε καθημερινή βάση, τα Δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης διαρρέουν όλων των ειδών σενάρια σχετικά με το Ιράν. Σε περίπτωση στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν, ο εναέριος χώρος, οι στρατηγικές επικοινωνίες και μεγάλα έργα υποδομής, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με το Ιράν, θα αποτελέσουν την αμυντική προτεραιότητα των αρμενικών αρχών. Σύμφωνα με τις κρατικές αρχές της Αρμενίας, ένας κατάλογος προμήθειας βασικών προϊόντων διάρκειας τριών μηνών, έχει ολοκληρωθεί - φάρμακα, τρόφιμα, καύσιμα και λιπαντικά. Η Αρμενία συσωρρεύει τα απαραίτητα μέσα για την αντιμετώπιση μιας πολεμικής πρόκλησης, συμπεριλαμβανομένων επαρκών ποσοτήτων καυσίμων και στρατιωτικής υλικοτεχνικής υποστήριξης. Πρόσφατα, το βρετανικό αναλυτικό κέντρο «Oxford Analytica» πρότεινε στο Αζερμπαϊτζάν να αυξήσει τον όγκο αγοράς όπλων, προκειμένου να επιτευχθεί μια επιχειρησιακή ετοιμότητα το 2014 με την προοπτική της έναρξης ενός πολέμου - εάν μέχρι τότε δεν θα καταγραφεί πρόοδος στις διαπραγματεύσεις με την Αρμενία. Ωστόσο, η ψευδαίσθηση του «εύκολου περιπάτου» μπορεί να αντικατασταθεί από την πικρή απογοήτευση. Η συναισθηματική αίσθηση εν αναμονή της επικείμενης -δήθεν- νίκης επί της Νότιας Οσετίας πριν από τέσσερα χρόνια, έπαιξε ένα σκληρό παιχνίδι με τη γεωργιανή ηγεσία. Η κλιμάκωση των εντάσεων για το Ναγκόρνο Καραμπάχ στο πλαίσιο της αυξανόμενης κούρσας εξοπλισμών και της συνεχιζόμενης εχθρικής προπαγάνδας μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στη σύγκρουση των γειτονικών κρατών και την πλήρη καταστροφή του συστήματος ασφαλείας στο Νότιο Καύκασο. Από την άποψη αυτή, καταστροφική είναι μια κατάσταση οποιουδήποτε από τα πιθανά σενάρια για μια στρατιωτική σύγκρουση για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, στο οποίο θα υπάρξει νικητής. H επόμενη πολεμική σύγκρουση - θεωρείται δεδομένη.
http://www.fox2magazine.net/
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι λίγες μέρες αργότερα, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του Αζερμπαϊτζάν Αλί Χασανόβ μίλησε για την επίλυση του θέματος Καραμπάχ με στρατιωτικά μέσα. Από την αρχή του καλοκαιριού έχει σημειωθεί μια απότομη αύξηση των εντάσεων στα σύνορα της Αρμενίας και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ με το Αζερμπαϊτζάν. Αρκεί να αναφερθεί ότι το 2011 μόνο, σε σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία του 2006 των περιπτώσεων παραβιάσεων της κατάπαυσης του πυρός από την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν, έχει αυξηθεί περίπου 20 φορές. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι τα αποτελέσματα για το 2012 θα είναι πολύ πιο θλιβερά. Από την αρχή του έτους, σύμφωνα με τις αρμενικές αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν, πάνω από 11 χιλιάδες φορές παραβίασε την γραμμή κατάπαυση πυρός στη γραμμή επαφής με την Αρμενία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Περισσότεροι από 2 χιλιάδες φορές έχουν χρησιμοποιηθεί όπλα ελεύθερου σκοπευτή, περίπου 300 φορές βαριά όπλα. Δεν είναι μυστικό ότι τα τελευταία χρόνια το Μπακού έχει προχωρήσει σε πολύ μεγάλης κλίμακας αγορές διαφόρων τύπων όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού, κυρίως επιθετικού, όπως αεροσκάφη, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ελικόπτερα. Αρχίζοντας από το 2005, ο όγκος της οικονομίας του Αζερμπαϊτζάν αυξήθηκε κατά τέσσερις φορές, από 12 σε 52 δισεκατομμύρια δολάρια το 2011, με το ΑΕΠ να αυξάνεται συμφωνα με το ΔΝΤ για το 2012 κατά 3%. Τα έσοδα του Αζερμπαϊτζάν για το 2012 αναμένονται σε περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια - ο όγκος της οικονομίας του ανέρχεται στο 75% του ΑΕΠ ολόκληρου του Βόρειου Καύκασου.
Ο διεθνής ρόλος του Αζερμπαϊτζάν ως χώρα παραγωγός και διαμετακόμισης ενεργειακών, πόρων, χρησιμοποιήθηκε από το Μπακού για να ασκήσει στην αναμέτρησή του με την Αρμενία πολιτική πίεση στα γειτονικά κράτη και στις χώρες της Δύσης από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 - χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Η συγκεκριμένη τακτική είχε μια πολύ περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Το Μπακού, σε μια προσπάθεια να προσελκύσει την προσοχή των διεθνών μεσολαβητών υπέρ της θέσης του Αζερμπαϊτζάν, κλιμακώνει την ένταση με την Αρμενία. Η περαιτέρω απροθυμία των διεθνών παικτών να ασκήσουν πίεση στην αρμενική πλευρά για να αποδεχθεί την θέση του Αζερμπαϊτζάν, αναπόφευκτα θα οδηγήσει την κλιμάκωση σε μια ένοπλη αντιπαράθεση. Η αύξηση του στρατιωτικού προϋπολογισμού του Αζερμπαϊτζάν είναι ιδιαίτερα αισθητή τα τελευταία δύο χρόνια. Αν για την περίοδο 2008-2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν περίπου 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια βάση, στον αμυντικό προϋπολογισμό του 2011 εγκρίθηκαν 2,8 δισ. δολάρια, για το 2012 περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Παρά το γεγονός ότι τα ποσά αυτό είναι πιθανό να περιλαμβάνουν και τις χρημαροδοτήσεις της ανάπτυξης μιας εγχώριας αμυντικής βιομηχανικής βάσης, τα χρήματα για την αγορά όπλων είναι πολλά. Το Αζερμπαϊτζάν αγοράζει νέα όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό, κατάλληλο για να εισβάλει με παραδοσιακά μέσα στην οχύρωση της αμυντικής γραμμής της αρμενικής πλευράς - τεθωρακισμένα οχήματα, πυροβόλα και μηχανοκίνητες μονάδες πεζικού. Επίσης, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον εκσυγχρονισμό των διαθέσιμων μέσων.
Παρά τις προσπάθειες του Αρμενικού λόμπι στο Κογκρέσο, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ως σύνολο, έχουν κάνει πολλά για τη βελτίωση της αμυντικής υποδομής του Αζερμπαϊτζάν, υπό την ευθύνη των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων και της Ευρωπαϊκής Διοίκησης. Ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν εξοπλίζεται και προετοιμάζεται με τα Δυτικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένων των κοινών ασκήσεων στο έδαφος τρίτων χωρών. Χαρακτηριστική η περίπτωση που το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξετάζει το ενδεχόμενο να επιτρέψει την πώληση εξοπλισμού επιτήρησης για τα ελικόπτερα Mi-24 του Αζερμπαϊτζάν, με τους υποστηρικτές να αναφέρουν την προμήθεια αναγκαία για την προστασία από το Ιράν και τους επικριτές να έχουν αντιρρήσεις επειδή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον των αρμενικών δυνάμεων στη διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Και αν η προσφορά ορισμένων τύπων αμερικανικών όπλων στην περιοχή μπορεί να προκαλέσει κάποιες επιπλοκές στο Λόφο του Καπιτωλίου, το Ισραήλ αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας αυτού του είδους τις αποστολές - όπως στην περίπτωση της Γεωργίας. Το 2011, με τη βοήθεια του Ισραήλ, κοντά στο Μπακού κατασκευάστηκε ένα εργοστάσιο παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Έχει ήδη ξεκινήσει η παραγωγή των μη επανδρωμένων UAV Orbiter (εμβέλεια - έως 50 χλμ., το κόστος - περίπου 600 χιλιάδες δολάρια), και βρίσκεται στην διαδικασία ολοκλήρωσης των προετοιμασιών της παραγωγής του Aerostar (εμβέλεια - έως 200 χλμ., το κόστος - 2 εκατομμύρια δολάρια). Τα Orbiter, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, είναι να αναλάβουν τον έλεγχο στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας στην επίμαχη περιοχή για το πετρέλαιο με το Ιράν και το Τουρκμενιστάν, καθώς και στα χερσαία σύνορα με το Καραμπάχ και το Ιράν. Τα UAV έχουν ενταχθεί σε επιχειρησιακές λειτουργίες, όπως αποκάλυψε τον Σεπτέμβριο του 2011 μια αρμενική κατάρριψη ενός αζέρικου UAV στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Το φιλόδοξο πρόγραμμα της στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ, έτυχε επίσημα πριν από λίγο καιρό ευρείας δημοσιότητας. Στην λίστα των όπλων που προορίζονται για πώληση στο Αζερμπαϊτζάν, ως μέρος μιας σημαντικής συναλλαγής ύψους 1,6 δισ. δολαρίων, πολλά προορίζονται για χρήση σε πόλεμο εναντίον του Ναγκόρνο Καραμπάχ και της Αρμενίας. Σημαντικοί εταίροι του Αζερμπαϊτζάν στον εκσυγχρονισμό του στρατιωτικού εξοπλισμού του είναι η Τουρκία και η Ουκρανία. Κατά την τελευταία δεκαετία, το Κίεβο έγινε ένας σημαντικός εταίρος του Μπακού στην προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού. Παρά την πτωτική τάση, σύμφωνα με το Μητρώο Συμβατικών Όπλων του ΟΗΕ, για τα έτη 2001-2011 η Ουκρανία εξήγαγε βαρύ εξοπλισμό στο Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένων αεροσκαφών, πυραυλικών συστημάτων και φορητών όπλων. Ειδικότερα, έχει πουλήσει 28 αεροσκάφη (12 εκπαιδευτικά/επίθεσης L-39, 16 μαχητικά MiG-29), και 12 ελικόπτερα επίθεσης Mi-24R. Επίσης, για την ανάπτυξη στα σύνορα με το Καραμπάχ αγοράστηκαν 48 κύρια άρματα μάχης Τ-72, 157 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού (150 BTR-70, 3 BTR-3U, 4 BTS-5B), ορισμένα BMP-1, 70 αυτοκινούμενα οβιδοβόλα (16 2S3, 54 2S1), τακτικά πυραυλικά συγκροτήματα και άλλα είδη όπλων. Ρωσικές εταιρείες αμυντικού υλικού παρέχουν επίσης όπλα και εξοπλισμό στο Αζερμπαϊτζάν, όπως ελικόπτερα επίθεσης: Συνολικά 24 Mi-35 θα παραλάβει το Μπακού, σύμφωνα με μια συμφωνία που υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2010 μεταξύ του ρωσικού κρατικού εξαγωγέα όπλων «Rosoboronexport» και την αντίστοιχης υπηρεσίας του Αζερμπαϊτζάν.
Όσον αφορά την Τουρκία, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών, η στρατιωτική βοήθεια προς το Αζερμπαϊτζάν υπολογίζεται άνω των 200 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η Άγκυρα και το Μπακού υπέγραψαν μια συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας. Σύμφωνα με αυτά που έχουν γνωστοποιηθεί για την στρατιωτική συνεργασία, είναι αρκετά ασαφείς συγκεκριμένες δεσμεύσεις από την τουρκική πλευρά σε περίπτωση εχθροπραξιών στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Τουρκία και πολλές άλλες χώρες, οργανωτικά και τεχνικά, βοηθούν το Μπακού για να δημιουργήσει τη δική του αμυντική βιομηχανία. Ειδικότερα αναφέρεται το ζήτημα της παραγωγής των πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων (MLRS) 107 χιλιοστών και 122 χιλιοστών, και των ρουκετών τους, με τη βοήθεια των τουρκικών επιχειρήσεων. Έχουν ξεκινήσει οι εργασίες για την αναβάθμιση των υφιστάμενων βαρέων αρμάτων μάχης Τ-72 στο Αζερμπαϊτζάν, με την βοήθεια από εμπειρογνώμονες του Ισραήλ και της Τουρκίας. Ο εκσυγχρονισμός των ουκρανικής προέλευσης Mi-24 γίνεται τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων από διάφορες χώρες. Με τη βοήθεια ειδικών από το Ισραήλ έχει ξεκινήσει η παραγωγή ενός βαρύ ΤΟΜΑ στην βάση του T-54/55 του Αζερμπαϊτζάν. Με τη βοήθεια της ισραηλινής εταιρίας Elbit, στο Αζερμπαϊτζάν κατασκευάστηκε ένα εργοστάσιο για τη συναρμολόγηση των UAV. Το Αζερμπαϊτζάν παράγει τα δικά του πυρομαχικά για τα όπλα μικρού διαμετρήματος και όλμους - αλλά και ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα, όπως τα «Matador» και «Marauder» - με βάση στοιχεία από τη Νότια Αφρική.
Φυσικά, η Αρμενία δεν παραμένει αδιάφορη στην κούρσα των εξοπλισμών που ξεκίνησε ο ανατολικός της γείτονας. Ο ετήσιος στρατιωτικός προϋπολογισμός κατά τα τελευταία έτη είναι περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια. Σε ένα πλαίσιο με πιο περιορισμένους οικονομικούς και δημογραφικούς πόρους, η προτεραιότητα της ηγεσίας των Αρμενίων είναι η όσο το δυνζτόν αποτελεσματικότερη δαπάνη των διαθέσιμων πόρων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου παράγοντα. Στις αρχές του 1990, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η Αρμενία έχουν καταφέρει όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να νικήσουν στην αναμέτρηση με το Αζερμπαϊτζάν. Σε γενικές γραμμές, η έμφαση των Αρμενίων είναι στην ενεργητική άμυνα, συμπεριλαμβανομένης για την περίπτωση επίθεσης του εχθρού, της ικανότητας της πρόκλησης της μέγιστης ζημιάς στις επικοινωνιακές και βιομηχανικές υποδομές στο Αζερμπαϊτζάν. Προτεραιότητα του Ερεβάν η αύξηση του αριθμού των συμβάσεων της προμήθειας νέων όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού. Το μερίδιο των δαπανών που συνδέονται με τον αμυντικό προϋπολογισμό της Αρμενίας είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με το Αζερμπαϊτζάν, λόγω του μεγέθους της στρατιωτικής συνεργασίας της Αρμενίας με την Ρωσία και λόγω της συμμετοχής της στον ΟΣΣΑ. Στο δυναμικό της αρμενικής πλευράς είναι πολλαπλοί εκτοξευτές πυραύλων WM-80 κινεζικής προέλευσης, καθώς και επιχειρησιακά τακτικά πυραυλικά συγκροτήματα 9K72 Elbrus. Πριν από λίγο καιρό υπήρχαν πληροφορίες για την εμφάνιση του μεγάλου διαμετρήματος 9A52-4 Tornado (BM-30 Smerch). Το 2011 αναφέρεται η αγορά 11 συστημάτων στη Μολδαβία, και στην στρατιωτική παρέλαση για τον εορτασμό της 20ης Επετείου της Ανεξαρτησίας στις 21 Σεπτεμβρίου, επιδείχτηκαν τακτικά πυραυλικά συγκροτήματα 9K79-1 (SS-21 Scarab). Η στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία αποκαλύπτει στην πραγματικότητα ότι η Αρμενία ξοδεύει για την άμυνά της πολλά περισσότερα χρήματα από αυτά που παρουσιάζονται στα επίσημα στοιχεία. Ο στρατιωτικός εμπειρογνώμονας Σεργκέι Μινασιάν δίνει ένα καλό παράδειγμα: «Η ρωσική πλευρά μετέφερε στον αρμενικό στρατό οκτώ τάγματα των αντιεροπορικών συγκροτημάτων S-300 σε διαφορετικές εκδόσεις. Η τιμή αγοράς των εν λόγω συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας μπορεί να υπερβαίνει κατά πολύ τον επίσημο ετήσιο στρατιωτικό προϋπολογισμό της Αρμενίας. Όμως, λόγω του γεγονότος ότι οι παραδόσεις αυτές διέπονται από συμφωνίες για στρατιωτικοτεχνική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών στο πλαίσιο του ΟΣΣΑ (Οργανισμός Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας), δεν αντανακλώνται στα στοιχεία που παρέχονται από τη Ρωσία και την Αρμενία στο διεθνές μητρώο των όπλων, και συχνά δεν καλύπτονται από δημόσιες πηγές.»
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αμυντικών προσπαθειών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι η αυξημένη προσοχή στην ενίσχυση των οχυρώσεων κατά μήκος των ανατολικών συνόρων. Η παρουσία των ισχυρών συστημάτων αεράμυνας που έχουν αναπτυχθεί στην Αρμενία και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, αναιρεί ουσιαστικά την ανωτερότητα του Αζερμπαϊτζάν στον αέρα. Τα τακτικά πυραυλικά συστήματα της Αρμενίας εξισορροπούν τους τεθωρακισμένους σχηματισμούς των Αζέρων. Σύμφωνα με τον Αρμένιο στρατηγό Νοράντ Ντερκριγκοριάν, πρώην διοικητής των σοβιετικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν, προϊστάμενος του πρώην υπουργού άμυνας της Σοβιετικής Ένωσης Γκρατσόφ, και ιδρυτής του στρατού του Καραμπάχ, για να καταληφθεί το Καραμπάχ -η σημερινή έκτασή του οποίου είναι γύρω στα 12.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα- απαιτείται μισό εκατομμύριο στρατός. Τα σύγχρονα στρατιωτικά όπλα και άρματα μάχης είναι επιρρεπή σε συνεχείς φθορές και βλάβες και για την επισκευή και συντήρησή τους απαιτείται υψηλού επιπέδου εκπαίδευση. Η κατάσταση αυτή είναι ένα καλό παράδειγμα της ασύμμετρης φύσης της στρατιωτικής ισορροπίας των δύο μερών, την οποία γνωρίζουμε από άλλες ιστορικές και γεωπολιτικές συνθήκες. Για παράδειγμα, στην εποχή της αντιπαράθεσης του Συμφώνου της Βαρσοβίας και του ΝΑΤΟ, η πρώτη πλευρά διέθετε μια συντριπτική υπεροχή στα τεθωρακισμένα. Με τη σειρά τους, τα στρατεύματα των χωρών του ΝΑΤΟ είχαν διαθέσιμα πολύ περισσότερα αντιαρματικά όπλα και μαχητικά αεροσκάφη. Και τώρα σε περιφερειακό χαρακτήρα, είναι ορατή η ασύμμετρη φύση της στρατιωτικής ισορροπίας. Ορισμένοι Αμερικανοί εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι αυτό αποτελεί ένα δυναμικό παράγοντα αποσταθεροποίησης: «Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει στρατιωτική ισορροπία, αλλά εν αντιθέσει, υπάρχει μία ασυμμετρία μεταξύ των αμυντικών ικανοτήτων των Αρμενίων και της δύναμης που συσσωρεύουν οι Αζέροι. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα ενός νέου πολέμου, ο οποίος θα είναι ριζικά διαφορετικός από τον πρώτο και πολύ πιο καταστροφικός. Και οι δύο πλευρές έχουν πολύ μεγαλύτερη δύναμη πυρός. Οι παράμετροι μιας νέας σύγκρουσης θα εξαπλωθούν πολύ πέρα από το Καραμπάχ,» λέει ο Αμερικανός αναλυτής Γουέιν Μέρρυ, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Σε γενικές γραμμές, η αρμενική πολιτική συγκράτησης του Αζερμπαϊτζάν, χρησιμοποιεί όλα τα δυνατά μέσα στο πλαίσιο του τρέχοντος «στάτους κβο», αναφέρει ο Άντριου Αρεσιέβ στην ρωσική «Ανεξάρτητη Στρατιωτική Επιθεώρηση»:
- Η διατήρηση της στρατιωτικής ισορροπίας προβλέπει την εφαρμογή του εγκεκριμένου κρατικού προγράμματος του 2010 για την προμήθεια όπλων και στρατιωτικού υλικού για την περίοδο 2011-2015. Πριν από λίγο καιρό, εμπειρογνωμόνες και πολιτικοί κύκλοι στην Αρμενία και τις γειτονικές χώρες, επέστησαν την προσοχή στην παρατήρηση του Προέδρου της Αρμενίας Σερζ Σαργκσιάν κατά τη διάρκεια ομιλίας του στην έδρα του ΝΑΤΟ: «Σήμερα, ο αρμενικός στρατός δαθέτει τέτοια όπλα, που ονειρεύονται χώρες δέκα έως είκοσι φορές μεγαλύτερες από την Αρμενία.»
- Περαιτέρω ανάπτυξη των υφιστάμενων μορφών της στρατιωτικής συνεργασίας με την Ρωσία. Η συμμετοχή της Αρμενίας στην Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CIS) δίνει το δικαίωμα αγοράς εξοπλισμού με ρωσικές εγχώριες τιμές. Η ρωσική στρατιωτική βάση στο Γκιουμρί ως ένας σημαντικός σταθεροποιητικός παράγοντας στην περιοχή.
- Η βελτίωση της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης στη χώρα, με προτεραιότητα την ανάπτυξη των παραμεθόριων περιοχών, καθώς και τη γενική βελτίωση του ηθικού. Γενικότερα, μιλάμε για την πιο αποτελεσματική χρήση των παραγόντων που επέτρεψαν την Αρμενία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, παρά τους πολύ πιο περιορισμένους πόρους, να διεξάγουν επιτυχείς πολεμικές επιχειρήσεις στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
- Μεγαλύτερη χρήση της Αρμενικής Διασποράς. Χαρακτηριστική η γεωργιανή περίπτωση: Στην προεκλογική εκστρατεία στη Γεωργία, οι σχέσεις με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν αυξήσει τη σημασία τους. Η εξωτερική πολιτική προς την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα προβληματική για την Τιφλίδα. Η γεωργιανή κυβέρνηση επιδιώκει στην εξωτερική γραμμή της μια «ευρωατλαντική» πολιτική, ενώ παραμελεί κυρίως τη σχέση με τους άμεσους γείτονές της. Ωστόσο, οι εκλογές αποκαλύπτουν της επιρροή της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στην κυβέρνηση της Γεωργίας, που απορρέουν από τις δύο αντίστοιχες εθνικές μειονότητες, επικεντρωμένες κυρίως σε δύο νότιες επαρχίες. Η κυβέρνηση στην Τιφλίδα βλέπει το οικονομικό μέλλον της χώρας στενά συνδεδεμένο με αυτό του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας: Η κατασκευή και ανάπτυξη της περιφερειακής σιδηροδρομικής γραμμής Μπακού-Τιφλίδα-Καρς, ο αγωγός πετρελαίου Μπακού-Τιφλίδα-Τζεϊχάν, ο αγωγός φυσικού αερίου Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ, η παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη Μπακού-Τιφλίδα-Καρς, Southern Gas Coridor.
Κατά τη διαδικασία της μεταρρύθμισης των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, ολοκληρώθηκε η διαδικασία του εκσυγχρονισμού και της μετάβασης προς μια δομή ταξιαρχίας της 102ης ρωσικής στρατιωτικής βάσης στην Αρμενία. Το πλεόνασμα των όπλων δωρήθηκε στην Αρμενία. Από το 2010 λειτουργεί στην Αρμενία ένα κέντρο διοίκησης αεράμυνας από κοινού με την Ρωσία, ενω έχει ενταθεί η ρωσική βοήθεια στην επισκευή αεροσκαφών και ελικοπτέρων, όπως και στην ανάπτυξη ενός αρμενικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος. Τον Απρίλιο του 2012 υπεγράφη μια άλλη συμφωνία, που προβλέπει την οργάνωση ενός κέντρου εκσυγχρονισμού, συντήρησης και επισκευής τεθωρακισμένων οχημάτων. Υπάρχουν και άλλα παρόμοια παραδείγματα. Παράλληλα, το Ερεβάν έχει λάβει περαιτέρω μέτρα για τη διαφοροποίηση της πολιτικοστρατιωτικής και στρατιωτικοτεχνικής συνεργασίας, όπως μια σειρά από προγράμματα ανταλλαγής και στρατιωτικής εκπαίδευσης με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Σχετικά νέο κεφάλιο στην αρμενική πολιτική της ασφάλειας είναι η στρατιωτική συνεργασία του Ερεβάν με την Τεχεράνη, η οποία αποτελεί μια ασύμμετρη απάντηση στην ενίσχυση της στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας του Μπακού με το Τελ Αβίβ. Το 2009, ο Αρμένιος Υπουργός Άμυνας επισκέφθηκε επίσημα την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Ο ιρανικός παράγοντας είναι για τα δύο αρμενικά κράτη ιδιαίτερης σημασίας λόγω των κινήσεων του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με μια οικονομική και πολιτική συμμαχία με τη Γεωργία, η οποία θα καθορίσει τη συμπεριφορά της Τιφλίδας σε περίπτωση σύγκρουσης στο Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί με το κλείδωμα της γεωργιανής πλευράς να διακόψει σε περίοδο πολέμου τις ρωσικές παραδόσεις στην Αρμενία, συμπεριλαμβανομένων αυτών της μη στρατιωτικής φύσεως.
Βέβαια, η Τεχεράνη έχει έννομο συμφέρον στη διατήρηση της στρατιωτικής ισορροπίας και τη διατήρηση του «στάτους κβο» στην εμπόλεμη ζώνη. Η πιθανή στρατιωτική δράση εναντίον του Ιράν θα μπορούσε να γεννήσει τον πειρασμό στο Μπακού να επιτεθεί στο Καραμπάχ. Σε καθημερινή βάση, τα Δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης διαρρέουν όλων των ειδών σενάρια σχετικά με το Ιράν. Σε περίπτωση στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν, ο εναέριος χώρος, οι στρατηγικές επικοινωνίες και μεγάλα έργα υποδομής, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με το Ιράν, θα αποτελέσουν την αμυντική προτεραιότητα των αρμενικών αρχών. Σύμφωνα με τις κρατικές αρχές της Αρμενίας, ένας κατάλογος προμήθειας βασικών προϊόντων διάρκειας τριών μηνών, έχει ολοκληρωθεί - φάρμακα, τρόφιμα, καύσιμα και λιπαντικά. Η Αρμενία συσωρρεύει τα απαραίτητα μέσα για την αντιμετώπιση μιας πολεμικής πρόκλησης, συμπεριλαμβανομένων επαρκών ποσοτήτων καυσίμων και στρατιωτικής υλικοτεχνικής υποστήριξης. Πρόσφατα, το βρετανικό αναλυτικό κέντρο «Oxford Analytica» πρότεινε στο Αζερμπαϊτζάν να αυξήσει τον όγκο αγοράς όπλων, προκειμένου να επιτευχθεί μια επιχειρησιακή ετοιμότητα το 2014 με την προοπτική της έναρξης ενός πολέμου - εάν μέχρι τότε δεν θα καταγραφεί πρόοδος στις διαπραγματεύσεις με την Αρμενία. Ωστόσο, η ψευδαίσθηση του «εύκολου περιπάτου» μπορεί να αντικατασταθεί από την πικρή απογοήτευση. Η συναισθηματική αίσθηση εν αναμονή της επικείμενης -δήθεν- νίκης επί της Νότιας Οσετίας πριν από τέσσερα χρόνια, έπαιξε ένα σκληρό παιχνίδι με τη γεωργιανή ηγεσία. Η κλιμάκωση των εντάσεων για το Ναγκόρνο Καραμπάχ στο πλαίσιο της αυξανόμενης κούρσας εξοπλισμών και της συνεχιζόμενης εχθρικής προπαγάνδας μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στη σύγκρουση των γειτονικών κρατών και την πλήρη καταστροφή του συστήματος ασφαλείας στο Νότιο Καύκασο. Από την άποψη αυτή, καταστροφική είναι μια κατάσταση οποιουδήποτε από τα πιθανά σενάρια για μια στρατιωτική σύγκρουση για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, στο οποίο θα υπάρξει νικητής. H επόμενη πολεμική σύγκρουση - θεωρείται δεδομένη.
http://www.fox2magazine.net/
No comments :
Post a Comment