Ένα πασίγνωστο ρητό, λέει ότι οι στρατηγοί πολεμούν στον προηγούμενο πόλεμο. Επισημαίνει δηλαδή το προφανές, ότι ο πόλεμος ως κοινωνικό φαινόμενο, δεν μπορεί να μετρηθεί και να αναλυθεί πλήρως επιστημονικά, ότι δεν έχουμε τον τρόπο να διεξάγουμε πολεμικά “πειράματα” σε πραγματικές συνθήκες και ως εκ τούτου η μόνη πηγή πραγματικής εμπειρίας, είναι η ιστορία με όλες όμως τις στρεβλώσεις και τους κινδύνους που συνεπάγεται αυτό. Πικρά κερδισμένη γνώση, σκληρά μαθήματα ποτισμένα με αίμα, πολλές φορές δημιουργούν αγκυλώσεις στην σκέψη, προσήλωση σε δόγματα και πρακτικές από καιρό ξεπερασμένες και αδυναμία θέασης, ανάλυσης και αντιμετώπισης νέων καταστάσεων. Πολύ περισσότερο, όταν επί χρόνια έχεις συνηθίσει σε μια περίεργη κατάσταση, κατά την οποίο αντιμετωπίζεις επί χρόνια έναν αντίπαλο εν είδει ενός ιδιότυπου ψυχρού πολέμου με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (θερμά επεισόδια, κλειστές αερομαχίες, ναυτικά επεισόδια, αλληλοκαταδιώξεις πλοιαρίων της ακτοφυλακής κλπ.) Όλα τα παραπάνω αποτελούν απαραίτητες ενέργειες οι οποίες εντάσσονται στο αυτονόητο δικαίωμα μιας χώρας να προασπίζει και να ελέγχει τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε όλο το δικαιούμενο από το διεθνές δίκαιο εύρος των χωρικών της υδάτων και του εναερίου χώρου της. Ωστόσο , υπάρχει ο φόβος να εγκλωβιστούμε στο σύνηθες modusVivendi και να θεωρήσουμε ότι αν –ο μοι γένοιτο- αναγκαστούμε από την αδιαλλαξία και την επιθετικότητα των αντιπάλων μας να πολεμήσουμε , ο πόλεμος θα διεξαχθεί με υπέρμετρα βέβαια αυξημένη ένταση αλλά με τον ίδιο τρόπο, τις ίδιες τακτικές και την ίδια επιχειρησιακή φιλοσοφία. Εδώ έρχεται να μας βοηθήσει, η εποχή της πληροφόρησης και της διάχυσης της γνώσης στη οποία ζούμε αλλά και ο ίδιος ο αντίπαλός μας, ο οποίος δεν κρύβει ούτε τις προθέσεις του αλλά ούτε και τον τρόπο με τις οποίες σκοπεύει να τις επιτύχει.
Θα ξεκινήσουμε με τις προθέσεις της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας και με το πώς αυτή οραματίζεται τον εαυτό της, τις δυνατότητές της και τον ρόλο της στο μέλλον. Σύμφωνα λοιπόν με το επίσημο έγγραφο της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας , [1] το όραμά της για το μέλος μπορεί να συνοψιστεί ως κάτωθι : «Να γίνει ο περιφερειακός ηγέτης και μια ηπειρωτική δύναμη, βασισμένη σε μια ισχυρή εταιρική κουλτούρα, εξειδικευμένο προσωπικό, αυτόνομε επιχειρησιακές δυνατότητες που θα ενισχύονται με την εισαγωγή σε υπηρεσία εθνικών οπλικών συστημάτων, την πληροφοριακή υπεροχή και την υπεροχή τόσο στη λήψη απόφασης όσο και στην δράση στο αεροπορικό, ηλεκτρονικό και διαδικτυακό πεδίο επιχειρήσεων μέχρι την επίτευξη του υπέρτατου Αντικειμενικού Σκοπού στον απαιτούμενο χρόνο και περιβάλλον.»
Το όραμα αυτό σύμφωνα με τα παραπάνω θα βασιστεί στους παρακάτω έξι στρατηγικούς στόχους/ πυλώνες :
- Την εμπέδωση εταιρικής κουλτούρας και το υψηλό επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού.
- Την βελτίωση των αυτόνομων επιχειρησιακών δυνατοτήτων, με την εισαγωγή σε υπηρεσία εθνικών οπλικών συστημάτων.
- Την δυνατότητα διεξαγωγής αποτελεσματικών επιχειρήσεων στον απαιτούμενο χρόνο και χώρο.
- Την μετουσίωση της υπεροχής στην λήψη απόφασης και της πληροφοριακής υπεροχής σε επιχειρησιακή υπεροχή.
- Την παροχή συνεχούς επιχειρησιακής υποστήριξης μέχρι την επίτευξη του τελικού αντικειμενικού σκοπού.
- Την αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της αεροπορικής στρατηγικής σκέψης και την καθιέρωση ουσιαστικά μιας τουρκικής «σχολής» αεροπορικής σκέψης.
Παρότι και οι έξι ανωτέρω πυλώνες χρήζουν προσεκτικής ανάγνωσης και μελέτης, στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε στους πυλώνες τρία και τέσσερα που αφορούν την επιχειρησιακή χρησιμοποίηση της πολεμικής αεροπορίας στο πλαίσιο της κατάκτησης της περιφερειακής ηγεμονίας, καθώς είναι αυτοί οι πυλώνες που θα καθορίσουν το πώς θα πολεμήσει η Τουρκική πολεμική αεροπορία στο μέλλον. Για να το προσδιορίσουμε αυτό θα καταφύγουμε στην ανάλυση των αεροπορικών συνεδρίων που έχουν διεξαχθεί στην Κωνσταντινούπολη από την Τουρκική Αεροπορική Ακαδημία . Μέχρι τώρα έχουν διεξαχθεί τρία συνέδρια ξεκινώντας από το 2013 με τους παρακάτω τίτλους :
2013 : Διεθνές Συνέδριο Αεροδιαστημικής Ισχύος – International Air and Space Power Conference[2]
2014 : Διεθνές Συμπόσιο Ιστορίας του Αεροπορικού Πολέμου – International Symposium on history of air warfare[3]
2015 : Διεθνές Συνέδριο επί της Αεροδιαστημικής Ισχύος – International Conference on Air and Space Power [4]
Όπως βλέπουμε, η Τουρκική Σχολή Πολέμου Αεροπορίας, ξεκίνησε το 2013 με το πρώτο συμπόσιο υπό τον γενικό τίτλο «Διεθνές Συμπόσιο για την αεροπορική και την διαστημική ισχύ», αναθεώρησε το σκεπτικό της εν μέρει το 2014, διοργανώνοντας συνέδριο με τίτλο «Διεθνές Συμπόσιο Ιστορίας του Αεροπορικού Πολέμου» και επανέρχεται στον αρχικό τίτλο του Συμποσίου το 2015. Θεωρούμε ότι η επιστροφή στον αρχικό τίτλο, υποδεικνύει την επιθυμία και την προσπάθεια θεσμοποίησης του συνεδρίου υπό ένα γενικό και χαρακτηριστικό τίτλο, ο οποίος θα χαρακτηρίζει διαχρονικά το συνέδριο ανεξαρτήτως των επιμέρους θεματικών που θα συζητούνται κάθε έτος. Θεωρούμε αυτονόητο ότι η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία επιθυμεί να είναι μια ετήσια εκδήλωση , η οποία θα συγκεντρώνει τα φώτα της δημοσιότητας, τόσο των χωρών της ευρύτερης περιοχής όσο και του ΝΑΤΟ και η οποία θα χρησιμεύει για την ανάδειξη και προβολή των ικανοτήτων και του ρόλου της στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Θα πρέπει εδώ να ομολογήσουμε ότι το επίπεδο των συμποσίων (από πλευράς τουλάχιστον συμμετοχών είναι πράγματι υψηλό και αξιοζήλευτο).
Επί του θέματός μας όμως, πέραν της χρηστικής αξίας του εγχειρήματος για την Τουρκική Πολεμική Αεροπορία και την Τουρκία γενικότερα, για όλους εμάς τους υπόλοιπους, η μελέτη και η αξιολόγηση κάποιων ουσιαστικών παραμέτρων των εν λόγω συμποσίων όπως π.χ. οι ομιλητές ή οι τίτλοι των διαλέξεων, μπορούν να μας δώσουν μια ακριβή εικόνα για το πώς βλέπει στο παρόν τον εαυτό της η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία, πως οραματίζεται τον εαυτό της στο μέλλον, τι ικανότητες σχεδιάζει να αναπτύξει και το κυριότερο πως σκέφτεται να χρησιμοποιήσει αυτές τις ικανότητες για να μπορέσει να αναδειχθεί σε περιφερειακή ηγεμονική δύναμη. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία βλέπει τον εαυτό της ως μια αεροδιαστημική δύναμη. Ο σχεδιασμός του μέλλοντός της συμπεριλαμβάνει και μια τέταρτη χωρική διάσταση, αυτή του διαστήματος. Η φιλοδοξία αυτή υποστηρίζεται από πλήθος διαστημικών προγραμμάτων (κατασκευής δορυφόρων, κέντρων έρευνας κλπ) που βρίσκονται σε εξέλιξη στη γείτονα χώρα με σημαντική μάλιστα συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας.
Όσον αφορά την θεματολογία των συμποσίων αυτή εξελίσσεται αντανακλώντας τις ανησυχίες του διεθνούς περιβάλλοντος, τις εκάστοτε κάθε φορά εξελίξεις και τα κύρια θέματα συζήτησης της αεροπορικής στρατηγικής κάθε χρόνο. Έτσι, στο συμπόσιο του 2013, υπήρχαν τέσσερις μεγάλες θεματικές ενότητες με τους παρακάτω τίτλους :
- Η Αεροδιαστημική Ισχύς σήμερα – Air & Space Power Today
- Η Αεροδιαστημική Ισχύς στις Ειδικές Επιχειρήσεις – Air & Space Power in Special Operations
- Η Μεταμόρφωση της Αεροδιαστημικής Ισχύος δια της διάδρασής της με την τεχνολογία – Transformation of Air & Space Power Through Interaction with Technology
- Η αλλαγή σκέψης στον τρόπο χρήσης της Αεροδιαστημικής Ισχύος – Conceptual Changes in Use of Air &S pace Power.
Το 2014, το συμπόσιο, επικεντρώθηκε στην ιστορική διαδρομή της αεροπορικής σκέψης, καθώς και στην εξέλιξη του αεροπορικού δόγματος ως αποτέλεσμα των πολεμικών εμπειριών και της εξελισσόμενης αεροπορικής τεχνολογίας. Οι θεματικές ενότητες ήταν οι παρακάτω :
- Αεροπορική Ισχύς : Θεωρία και Εφαρμογή – Air Power In Theory And Implementation
- Αεροδιαστημική ισχύς στις πολεμικές επιχειρήσεις κατά τον 20Ο αιώνα – Air And Space Power In 20th-Century Warfare
- Πως η Πολεμική Αεροπορία έγινε ανεξάρτητος κλάδος – How Air Power Has Become An Independent Service
- Η συνεισφορά της έρευνας και της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών καθώς και των δεξαμενών σκέψης στην Αεροδιαστημική Ισχύ – The Contribution Of R&D And Think Tanks To Air And Space Power
- Αεροπορική Ισχύς και κοινωνία – Air Power And Society
Το 2015, το συμπόσιο όπως είπαμε διοργανώθηκε κάτω από τον ίδιο γενικό τίτλο του πρώτου συμποσίου και επικεντρώθηκε πλέον σε επιχειρησιακά θέματα, καθώς η γενικότερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου αποσταθεροποιείται και η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία σίγουρα έχει κυρίαρχο ρόλο στον σχεδιασμό της επόμενης ημέρας στην περιοχή . Οι θεματικές ενότητες ήταν οι παρακάτω :
- Η Αεροδιαστημική Ισχύς στις πρόσφατες συγκρούσεις και κρίσεις – Air and Space power in recent crises and conflicts.
- Η σύγχρονη αεροδιαστημική ισχύς και οι ικανότητες C2 και ISR – C2 and ISR capability for contemporary air and space power.
- Η υποστήριξη στον πόλεμο της αεροδιαστημικής ισχύος – Sustainment of combat air and space power.
- Η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του προσωπικού στην μελλοντική αεροδιαστημική ισχύ – Personnel quality and effectiveness in the future air and space power.
Πέρα όμως από τα θέματα, τα οποία αποτελούν ίσως κοινούς προβληματισμούς για όλες τις πολεμικές αεροπορίες απανταχού της γής, ίσως περισσότερο ενδιαφέροντες είναι οι ομιλητές που έχουν προσκληθεί να μιλήσουν για αυτά. Όπως και σε κάθε άλλο αντικείμενο της ανθρώπινης δραστηριότητας έτσι και επί της αεροπορικής επιχειρησιακής και στρατηγικής σκέψης συγκρούονται διάφορες σχολές σκέψεις με διαφορετικές απόψεις επι του πρακτέου και της δράσης που πρέπει να αναληφθεί κάθε φορά. Στα συμπόσια της Τουρκικής πολεμικής αεροπορίας βλέπουμε να προσκαλείται και να ομιλεί η αφρόκρεμα της αεροπορικής στρατηγικής σκέψης. Συμμετέχουν υψηλόβαθμοι κάθε φορά Νατοϊκοί αξιωματούχοι, οι οποίοι κατέχουν καίριες θέσεις όσον αφορά στην μετεξέλιξη και την αναβάθμιση των ικανοτήτων της συμμαχίας, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι φιλικών προς την Άγκυρα χωρών, η συμμετοχή των οποίων προσφέρει ένα ακόμα έρεισμα ήπιας ισχύος στην γείτονα χώρα. Παράλληλα συμμετέχουν προβεβλημένοι ακαδημαϊκοί, καθηγητές πανεπιστημίων και μέλη σημαντικών δεξαμενών σκέψης, αλλά και εξέχοντες αεροπορικοί στρατηγιστές – στρατιωτικοί που οι θεωρίες τους περί της ορθής χρήσης των αεροπορικών δυνάμεων και τα διδάγματά τους αντλούμενα από προσωπικές εμπειρίες αλλά και την ιστορική μελέτη βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή των αεροπορικών εξελίξεων.
Θα αναφέρουμε μερικούς εκ των πλέον προβεβλημένων, για να κατανοήσουμε την αξία τους .
Dr. Benjamin S. Lambeth – (RAND-USA), Senior Research Associate, Center for Strategic and Budgetary Assessments.
Commodore. Prof.Dr. FransOsinga – Professor Military Operational Art & Sciences, Faculty of Military Sciences, Netherlands Defense Academy
Lt Gen (Ret.) David A. Deptula – USAF Senior Military Scholar, United States Air Force Academy, Dean of the Mitchell Institute for Aerospace Studies, a thought leader and independent consultant on defense, strategy, and ISR, and President, The Deptula Group, LLC.
Col. John Warden, USAF (Ret), Air Power Theorist, CEO Venturist Inc
Prof. Mark Clodfelter (USA), Professor of Military Strategy, National War College, Washington DC.
Col. Dr. Phillip S. Meilinger, USAF (Ret), (USA), Military Historian, Former Dean of the School of Advanced Airpower Studies
Μετά το Βιετνάμ, αναπτύχθηκαν δύο σχολές σκέψης όσον αφορά την συμβατική αεροπορική δύναμη. Η πρώτη, εξέχουσα κυρίως στο στρατό ξηράς, εξέλιξε το δόγμα της συνδυασμένης μάχης στρατού–αεροπορίας (Air Land Battle), μια σύγχρονη μορφή του γερμανικού Blitzkrieg. Η δεύτερη σχολή σκέψης, η οποία δημιουργήθηκε από πιλότους μαχητικών αεροσκαφών, οι οποίο έφεραν το κύριο βάρους του πολέμου του Βιετνάμ, υιοθέτησε μια τελείως διαφορετική προσέγγιση και με βάση τις τεχνολογικές εξελίξεις επανέφερε τη στρατηγική σκέψη στην τακτική αεροπορία. Πίστευαν ότι η πολεμική αεροπορία, ένα φύσει επιθετικό και στρατηγικό όπλο, θα πρέπει αντί να ασχολείται με τις χερσαίες δυνάμεις του αντιπάλου, να στραφεί εναντίον των κέντρων βάρους του και ιδιαίτερα εναντίον της ηγεσίας του. Οι συμμετέχοντες στα συνέδρια της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, αντιπροσωπεύουν την δεύτερη σχολή σκέψης. Η σχολή αυτή, της στρατηγικής παράλυσης του εχθρού από αέρος, συνιστά τη χρησιμοποίηση της αεροπορικής ισχύος στο πλαίσιο μιας στρατηγικής εξαναγκασμού του αντιπάλου, με σκοπό να υποκύψει ο αντίπαλος στις απαιτήσεις μας με όσο το δυνατόν λιγότερο κόστος για τις φίλιες δυνάμεις. Οι υπέρμαχοί της υποστηρίζουν ότι, παρότι μέχρι πρόσφατα κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό λόγω των τεχνολογικών περιορισμών της αεροπορικής ισχύος, η τεχνολογική εξέλιξη του αεροπορικού όπλου, των διαθέσιμων όπλων και της τεχνολογίας της πληροφορίας, έκανε πλέον δυνατή μια τέτοια προσέγγιση. Η στρατηγική παράλυση βασίζεται στην επιτυχία των όπλων ακριβείας και των άλλων τεχνολογικών επιτευγμάτων, όπως η δυνατότητα «αορατότητας–stealth» των μαχητικών αεροσκαφών. Αυτές οι τεχνολογίες είναι απαραίτητες για την ανεμπόδιστη πρόσβαση σε όλο τον εναέριο χώρο του εχθρού και τη διεξαγωγή παραλλήλων επιθέσεων, από την πρώτη κιόλας στιγμή, χωρίς να χρειαστεί να επιτύχουμε πλήρη αεροπορική κυριαρχία.
Οι θεωρητικοί της στρατηγικής παράλυσης, με προεξάρχοντες τους δύο αμερικανούς Σμηνάρχους John Boyd και John Warden, θεωρούν ότι η σύγχρονη τεχνολογία επέτρεψε στο αεροπορικό όπλο την πλήρη εκμετάλλευση της στρατηγικής και επιθετικής του φύσης, με τη διενέργεια μιας στρατηγικής επίθεσης με σκοπό την παράλυση του εχθρού σε στρατηγικό επίπεδο. Στην θεωρία του ο Boyd, τονίζει την πνευματική, ηθική και ψυχολογική πλευρά του πολέμου και υποστηρίζει ότι μπορούμε να παραλύσουμε τον αντίπαλο, λειτουργώντας εντός του κύκλου «ΠΠΑΔ–OODA», (Παρατήρηση, Προσανατολισμός, Απόφαση, Δράση/Observation-Orientation-Decision-Action). Αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε είτε αυξάνοντας το δικό μας ρυθμό δράσης, είτε μειώνοντας αυτόν του αντιπάλου. Τελικός σκοπός είναι ο αποπροσανατολισμός, η σύγχυση, η αποκοπή του αντιπάλου από μια διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα και η αδυναμία του να προσαρμοστεί και να αντιδράσει. Ο Warden αναλύει τον εχθρό συνολικά ως σύστημα, χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο πέντε δακτυλίων, στο κέντρο του οποίου τοποθετεί την ηγεσία, η οποία θεωρεί ότι θα πρέπει να αποτελεί τον κύριο στόχο σε ένα πόλεμο, διότι η εξουδετέρωσή της, θα παραλύσει τις λειτουργίες διοίκησης και ελέγχου. Εάν δεν μπορεί να στοχοποιηθεί η ηγεσία, παράλληλες επιθέσεις στους άλλους δακτυλίους θα επιφέρουν την φυσική παράλυση του συστήματος. Σύμφωνα με τον Warden, το ιδανικό όπλο για τέτοιου είδους πόλεμο είναι η αεροπορία, η οποία μπορεί να εξουδετερώσει παράλληλα τα κέντρα βάρους όλων των δακτυλίων. Ο Warden τονίζει περισσότερο την καταστροφή της υλικής ικανότητας του αντιπάλου να ελέγχει αποτελεσματικά τα κέντρα βάρους του.
Συμπερασματικά η στρατηγική παράλυση ορίζεται ως: «μια στρατιωτική επιλογή με φυσική, πνευματική και ηθική διάσταση, η οποία σκοπεύει να εξαρθρώσει τον αντίπαλο και όχι να τον καταστρέψει. Αναζητά το μέγιστο πολιτικό όφελος με το μικρότερο δυνατό στρατιωτικό κόστος. Σκοπεύει στην ταχεία έκβαση του πολέμου δια μέσου μιας «μάχης μετ’ ελιγμών», η οποία ως στόχο έχει τη φυσική, πνευματική και ηθική ικανότητα του αντιπάλου να συνεχίζει και να κατευθύνει την πολεμική του προσπάθεια .»
Η στρατηγική της παράλυσης του εχθρού, υλοποιήθηκε έστω εν μέρει για πρώτη φορά στον Πρώτο πόλεμο του Κόλπου (Operation Desert Storm 2 August 1990 – 28 February 1991) και έκτοτε αποτέλεσε την κυρίαρχη άποψη για το πώς πρέπει να χρησιμοποιείται η αεροπορική ισχύς σε ένα πόλεμο. Οι κυβερνήσεις Κλίντον ιδιαίτερα τη χρησιμοποιούσαν σαν υποκατάστατο της διπλωματίας σε αυτό που έχει αποκληθεί «διπλωματία των πυραύλων –cruise missile diplomacy». Ενδεικτικά αναφέρουμε την επιχείρηση Desert Fox εναντίον του Ιράκ το Δεκέμβριο του 1998, καθώς και την επιτυχία της επιχείρησης Deliberate Force το 1995, κατά την οποία η αεροπορική ισχύς χρησιμοποιήθηκε για να εξαναγκαστούν οι Σερβοβόσνιοι να αποδεχτούν τη συνθήκη του Dayton. Επίσης ανάλογα διεξήχθησαν και οι παρακάτω επιχειρήσεις OAF – Operation Allied Force 23 March – 10 June 1999 (Κόσοβο), OEF – Operation Enduring Freedom (Αφγανιστάν), OIF – Operation Iraqi Freedom ( Δεύτερος πόλεμος του Κόλπου) Ο νέος αυτός τρόπος διεξαγωγής του πολέμου, χαρακτηρίζεται από :
- Την δημιουργία, ενός ασφαλούς φίλιου αεροπορικού χώρου στα μετόπισθεν, από όπου με ασφάλεια μπορούν να σχεδιάζονται και να εξαπολύονται οι αεροπορικές επιθέσεις.
- Την αδιάλειπτη και εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση όλων των εχθρικών δραστηριοτήτων, με την παράλληλη προστασία των φιλίων επιχειρήσεων απαγορεύοντας στον εχθρό να πράξει το ίδιο.
- Την έναρξη των εχθροπραξιών, σε χρόνο, τρόπο και περιβάλλον της επιλογής μας.
- Την απόκτηση της πρωτοβουλίας διαμέσου μιας μαζικής αεροπορικής και πυραυλικής επίθεσης, προκειμένου να αποκτηθεί η αεροπορική υπεροχή, από τις πρώτες ώρες της σύρραξης.
- Την διατήρηση της επιθετικής πρωτοβουλίας διαμέσου παράλληλων και συνεχών αεροπορικών επιθέσεων, σε όλο το βάθος του πεδίου επιχειρήσεων.
- Την συνέχιση της αεροπορικής εκστρατείας από τις ασφαλείς φίλιες αεροπορικές βάσεις, παράγοντας μεγάλο αριθμό εξόδων σε όλα τα είδη των αεροπορικών αποστολών (ISR- intelligence, surveillance, andreconnaissance [ISR], strike, refueling) με αποτελεσματικότητα και χωρίς παρενοχλήσεις από την εχθρική δραστηριότητα.
Το γεγονός ότι η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία θα χρησιμοποιηθεί σύμφωνα με το δόγμα της στρατηγικής παράλυσης, υποστηρίζεται όχι μόνο από τα συγκεκριμένα συμπόσια, τις διαλέξεις και τις δηλώσεις των τούρκων επιτελών αλλά και από αδιαμφισβήτητα αντικειμενικά δεδομένα όπως :
- Το είδος, την ποιότητα και το εύρος των στρατιωτικών εξοπλισμών. (Αεροσκάφη stealth – πύραυλοι πλεύσεως – βαλλιστικοί πύραυλοι)
- Το είδος, την ποιότητα και την συστηματική ενίσχυση συγκεκριμένων πολεμικών βιομηχανιών και τεχνολογιών απαραίτητων για το είδος των επιχειρήσεων που οραματίζεται η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία.(ASELSAN – ROKETSAN- TAI)
- Την συνεχή προσπάθεια απόκτησης αυτάρκειας σε πολεμικό εξοπλισμό, ώστε αδιατάρακτα και ανεξάρτητα από εξωτερικές παρεμβάσεις και τυχόν εμπάργκο σε πολεμικό υλικό να μπορεί να συντηρήσει ένα υψηλό ρυθμό επιχειρήσεων. (Εθνικό μαχητικό – εθνικοί πύραυλοι πλεύσεως – εθνικοί βαλλιστικοί πύραυλοι – εγχώρια συστήματα ISR – δορυφορικό πρόγραμμα)
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το συγκεκριμένο επιχειρησιακό δόγμα, φαίνεται να ταιριάζει πλήρως και στην ακολουθούμενη μέχρι τώρα υψηλή στρατηγική της Άγκυρας, η οποία κατά παράδοση δημιουργεί και χρησιμοποιεί ελεγχόμενες στρατιωτικές κρίσεις ή/και μεθοριακά επεισόδια στον τόπο και χρόνο της επιλογής της, διατηρώντας πάντα την πρωτοβουλία, ανιχνεύοντας το διεθνές περιβάλλον και χρησιμοποιώντας τις Ένοπλες Δυνάμεις όχι για να πολεμήσει σε έναν ανοικτό πόλεμο αλλά περισσότερο για να απειλήσει, εκφοβίσει και εν τέλει να εξαναγκάσει τους αντιπάλους της να υποκύψουν στην θέλησή της χωρίς να πολεμήσουν. Η τεχνική της νίκης χωρίς μάχη, του εξαναγκασμού και της παράλυσης των αντιπάλων ηγεσιών, είναι κάτι που θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι κατέχει καλά η Τουρκία. Τα παραδείγματα δεν είναι και λίγα, πέραν των συνεχών ελληνοτουρκικών κρίσεων, καθώς και του εν ισχύ casus belli εναντίον της χώρας μας, θα πρέπει να προσθέσουμε και τον επιτυχημένο εξαναγκασμό της Συρίας να εκδιώξει τον ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν, αλλά και το γεγονός ότι ακόμα και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός εξαναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη και να απολογηθεί για το επεισόδιο του MAVI MARMARA.
Παράλληλα, η επιχειρησιακή χρησιμοποίηση της Πολεμικής Αεροπορίας, για να παραλύσει ο αντίπαλος και να υποκύψει στην θέλησή μας, σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία αποδίδει εξαιρετικά, όταν χρησιμοποιείται εναντίον αδυνάμων αντιπάλων, οι οποίοι στερούνται ισχύος, διεθνών συμμαχιών, αλλά και μιας συνεκτικής υψηλής στρατηγικής, η οποία να μπορεί να κατανοεί τους διεθνείς συσχετισμούς δυνάμεως. Είναι αδύνατο να φανταστούμε μια στρατηγική παράλυσης π.χ. να εκτελείται από την πλευρά της Τουρκίας, εναντίον γειτόνων της όπως η Ρωσία, το Ιράν ή η Αίγυπτος, χώρες μεγάλες με βαρύνουσα σημασία, εξαιρετικά ισχυρές και ικανές να ανταπεξέλθουν ακόμα και σε έναν παρατεταμένο πόλεμο. Λογικά, οι μόνες χώρες που μπορούν να αποτελέσουν θύμα της παραπάνω αεροπορικής στρατηγικής, είναι οι μικρές, αδύναμες και με μέτρια σημασία στον διεθνή περίγυρο, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ. Πολλοί θα διαφωνήσουν με την συμπερίληψη του Ισραήλ στις αδύναμες χώρες, ωστόσο μια προσεκτική ανάγνωση των συντελεστών ισχύος μεταξύ των δύο χωρών (έκταση, πληθυσμός, στρατιωτικές δυνάμεις, διεθνές περιβάλλον), μάλλον συνηγορεί με την άποψή μας. Το Ισραήλ για την επιβίωσή του σε ένα εχθρικό περιβάλλον, με γειτονικά κράτη που επιθυμούν την καταστροφή του στηριζόταν ανέκαθεν στην πλήρη, ολόπλευρη και άνευ όρων υποστήριξη των ΗΠΑ. Ωστόσο αυτό φαίνεται να αλλάζει σταδιακά, ήδη εξέχοντες αμερικανοί επιστήμονες των διεθνών σχέσεων έχουν επισημάνει από καιρό την ετεροβαρή αυτή σχέση[5] και έχουν προτείνει την δραστική αλλαγή της. Ιδίως μετά την συμφωνία των ΗΠΑ με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, το Ισραήλ μπορεί να ανακαλύψει ότι η στρατηγική του αξία έχει μειωθεί επικίνδυνα και θα πρέπει να επανακαθορίσει τις συμμαχίες και τις δεσμεύσεις του. Ως εκ τούτου, όχι στο μέλλον αλλά τώρα, για να αντιμετωπιστεί η Τουρκία ως αναθεωρητικό κράτος όχι μόνο στο Αιγαίο αλλά συνολικά στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, τα κράτη που κυρίως απειλούνται από αυτήν θα πρέπει να σκεφτούν για περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων τους.
Κωνσταντίνος Νιζάμης, Senior Analyst στρατιωτικών θεμάτων του ΤΟ.ΡΕ.ΝΕ
[1]http://www.hvkk.tsk.tr/Dokuman/TR/210-2013082315242-vizyon2035.pdf
[2] http://www.hvkk.tsk.tr/EN/HaberDetay.aspx?ID=93&IcerikID=5687
[3] http://www.hvkk.tsk.tr/ISAW/media.html
[4] http://www.hha.hvkk.tsk.tr/ICAP15/semhknd_en.html
[5] http://www.lrb.co.uk/v28/n06/john-mearsheimer/the-israel-lobby
http://www.idis.gr/?p=3518
Θα ξεκινήσουμε με τις προθέσεις της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας και με το πώς αυτή οραματίζεται τον εαυτό της, τις δυνατότητές της και τον ρόλο της στο μέλλον. Σύμφωνα λοιπόν με το επίσημο έγγραφο της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας , [1] το όραμά της για το μέλος μπορεί να συνοψιστεί ως κάτωθι : «Να γίνει ο περιφερειακός ηγέτης και μια ηπειρωτική δύναμη, βασισμένη σε μια ισχυρή εταιρική κουλτούρα, εξειδικευμένο προσωπικό, αυτόνομε επιχειρησιακές δυνατότητες που θα ενισχύονται με την εισαγωγή σε υπηρεσία εθνικών οπλικών συστημάτων, την πληροφοριακή υπεροχή και την υπεροχή τόσο στη λήψη απόφασης όσο και στην δράση στο αεροπορικό, ηλεκτρονικό και διαδικτυακό πεδίο επιχειρήσεων μέχρι την επίτευξη του υπέρτατου Αντικειμενικού Σκοπού στον απαιτούμενο χρόνο και περιβάλλον.»
Το όραμα αυτό σύμφωνα με τα παραπάνω θα βασιστεί στους παρακάτω έξι στρατηγικούς στόχους/ πυλώνες :
- Την εμπέδωση εταιρικής κουλτούρας και το υψηλό επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού.
- Την βελτίωση των αυτόνομων επιχειρησιακών δυνατοτήτων, με την εισαγωγή σε υπηρεσία εθνικών οπλικών συστημάτων.
- Την δυνατότητα διεξαγωγής αποτελεσματικών επιχειρήσεων στον απαιτούμενο χρόνο και χώρο.
- Την μετουσίωση της υπεροχής στην λήψη απόφασης και της πληροφοριακής υπεροχής σε επιχειρησιακή υπεροχή.
- Την παροχή συνεχούς επιχειρησιακής υποστήριξης μέχρι την επίτευξη του τελικού αντικειμενικού σκοπού.
- Την αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της αεροπορικής στρατηγικής σκέψης και την καθιέρωση ουσιαστικά μιας τουρκικής «σχολής» αεροπορικής σκέψης.
Παρότι και οι έξι ανωτέρω πυλώνες χρήζουν προσεκτικής ανάγνωσης και μελέτης, στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε στους πυλώνες τρία και τέσσερα που αφορούν την επιχειρησιακή χρησιμοποίηση της πολεμικής αεροπορίας στο πλαίσιο της κατάκτησης της περιφερειακής ηγεμονίας, καθώς είναι αυτοί οι πυλώνες που θα καθορίσουν το πώς θα πολεμήσει η Τουρκική πολεμική αεροπορία στο μέλλον. Για να το προσδιορίσουμε αυτό θα καταφύγουμε στην ανάλυση των αεροπορικών συνεδρίων που έχουν διεξαχθεί στην Κωνσταντινούπολη από την Τουρκική Αεροπορική Ακαδημία . Μέχρι τώρα έχουν διεξαχθεί τρία συνέδρια ξεκινώντας από το 2013 με τους παρακάτω τίτλους :
2013 : Διεθνές Συνέδριο Αεροδιαστημικής Ισχύος – International Air and Space Power Conference[2]
2014 : Διεθνές Συμπόσιο Ιστορίας του Αεροπορικού Πολέμου – International Symposium on history of air warfare[3]
2015 : Διεθνές Συνέδριο επί της Αεροδιαστημικής Ισχύος – International Conference on Air and Space Power [4]
Όπως βλέπουμε, η Τουρκική Σχολή Πολέμου Αεροπορίας, ξεκίνησε το 2013 με το πρώτο συμπόσιο υπό τον γενικό τίτλο «Διεθνές Συμπόσιο για την αεροπορική και την διαστημική ισχύ», αναθεώρησε το σκεπτικό της εν μέρει το 2014, διοργανώνοντας συνέδριο με τίτλο «Διεθνές Συμπόσιο Ιστορίας του Αεροπορικού Πολέμου» και επανέρχεται στον αρχικό τίτλο του Συμποσίου το 2015. Θεωρούμε ότι η επιστροφή στον αρχικό τίτλο, υποδεικνύει την επιθυμία και την προσπάθεια θεσμοποίησης του συνεδρίου υπό ένα γενικό και χαρακτηριστικό τίτλο, ο οποίος θα χαρακτηρίζει διαχρονικά το συνέδριο ανεξαρτήτως των επιμέρους θεματικών που θα συζητούνται κάθε έτος. Θεωρούμε αυτονόητο ότι η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία επιθυμεί να είναι μια ετήσια εκδήλωση , η οποία θα συγκεντρώνει τα φώτα της δημοσιότητας, τόσο των χωρών της ευρύτερης περιοχής όσο και του ΝΑΤΟ και η οποία θα χρησιμεύει για την ανάδειξη και προβολή των ικανοτήτων και του ρόλου της στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Θα πρέπει εδώ να ομολογήσουμε ότι το επίπεδο των συμποσίων (από πλευράς τουλάχιστον συμμετοχών είναι πράγματι υψηλό και αξιοζήλευτο).
Επί του θέματός μας όμως, πέραν της χρηστικής αξίας του εγχειρήματος για την Τουρκική Πολεμική Αεροπορία και την Τουρκία γενικότερα, για όλους εμάς τους υπόλοιπους, η μελέτη και η αξιολόγηση κάποιων ουσιαστικών παραμέτρων των εν λόγω συμποσίων όπως π.χ. οι ομιλητές ή οι τίτλοι των διαλέξεων, μπορούν να μας δώσουν μια ακριβή εικόνα για το πώς βλέπει στο παρόν τον εαυτό της η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία, πως οραματίζεται τον εαυτό της στο μέλλον, τι ικανότητες σχεδιάζει να αναπτύξει και το κυριότερο πως σκέφτεται να χρησιμοποιήσει αυτές τις ικανότητες για να μπορέσει να αναδειχθεί σε περιφερειακή ηγεμονική δύναμη. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία βλέπει τον εαυτό της ως μια αεροδιαστημική δύναμη. Ο σχεδιασμός του μέλλοντός της συμπεριλαμβάνει και μια τέταρτη χωρική διάσταση, αυτή του διαστήματος. Η φιλοδοξία αυτή υποστηρίζεται από πλήθος διαστημικών προγραμμάτων (κατασκευής δορυφόρων, κέντρων έρευνας κλπ) που βρίσκονται σε εξέλιξη στη γείτονα χώρα με σημαντική μάλιστα συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας.
Όσον αφορά την θεματολογία των συμποσίων αυτή εξελίσσεται αντανακλώντας τις ανησυχίες του διεθνούς περιβάλλοντος, τις εκάστοτε κάθε φορά εξελίξεις και τα κύρια θέματα συζήτησης της αεροπορικής στρατηγικής κάθε χρόνο. Έτσι, στο συμπόσιο του 2013, υπήρχαν τέσσερις μεγάλες θεματικές ενότητες με τους παρακάτω τίτλους :
- Η Αεροδιαστημική Ισχύς σήμερα – Air & Space Power Today
- Η Αεροδιαστημική Ισχύς στις Ειδικές Επιχειρήσεις – Air & Space Power in Special Operations
- Η Μεταμόρφωση της Αεροδιαστημικής Ισχύος δια της διάδρασής της με την τεχνολογία – Transformation of Air & Space Power Through Interaction with Technology
- Η αλλαγή σκέψης στον τρόπο χρήσης της Αεροδιαστημικής Ισχύος – Conceptual Changes in Use of Air &S pace Power.
Το 2014, το συμπόσιο, επικεντρώθηκε στην ιστορική διαδρομή της αεροπορικής σκέψης, καθώς και στην εξέλιξη του αεροπορικού δόγματος ως αποτέλεσμα των πολεμικών εμπειριών και της εξελισσόμενης αεροπορικής τεχνολογίας. Οι θεματικές ενότητες ήταν οι παρακάτω :
- Αεροπορική Ισχύς : Θεωρία και Εφαρμογή – Air Power In Theory And Implementation
- Αεροδιαστημική ισχύς στις πολεμικές επιχειρήσεις κατά τον 20Ο αιώνα – Air And Space Power In 20th-Century Warfare
- Πως η Πολεμική Αεροπορία έγινε ανεξάρτητος κλάδος – How Air Power Has Become An Independent Service
- Η συνεισφορά της έρευνας και της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών καθώς και των δεξαμενών σκέψης στην Αεροδιαστημική Ισχύ – The Contribution Of R&D And Think Tanks To Air And Space Power
- Αεροπορική Ισχύς και κοινωνία – Air Power And Society
Το 2015, το συμπόσιο όπως είπαμε διοργανώθηκε κάτω από τον ίδιο γενικό τίτλο του πρώτου συμποσίου και επικεντρώθηκε πλέον σε επιχειρησιακά θέματα, καθώς η γενικότερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου αποσταθεροποιείται και η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία σίγουρα έχει κυρίαρχο ρόλο στον σχεδιασμό της επόμενης ημέρας στην περιοχή . Οι θεματικές ενότητες ήταν οι παρακάτω :
- Η Αεροδιαστημική Ισχύς στις πρόσφατες συγκρούσεις και κρίσεις – Air and Space power in recent crises and conflicts.
- Η σύγχρονη αεροδιαστημική ισχύς και οι ικανότητες C2 και ISR – C2 and ISR capability for contemporary air and space power.
- Η υποστήριξη στον πόλεμο της αεροδιαστημικής ισχύος – Sustainment of combat air and space power.
- Η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του προσωπικού στην μελλοντική αεροδιαστημική ισχύ – Personnel quality and effectiveness in the future air and space power.
Πέρα όμως από τα θέματα, τα οποία αποτελούν ίσως κοινούς προβληματισμούς για όλες τις πολεμικές αεροπορίες απανταχού της γής, ίσως περισσότερο ενδιαφέροντες είναι οι ομιλητές που έχουν προσκληθεί να μιλήσουν για αυτά. Όπως και σε κάθε άλλο αντικείμενο της ανθρώπινης δραστηριότητας έτσι και επί της αεροπορικής επιχειρησιακής και στρατηγικής σκέψης συγκρούονται διάφορες σχολές σκέψεις με διαφορετικές απόψεις επι του πρακτέου και της δράσης που πρέπει να αναληφθεί κάθε φορά. Στα συμπόσια της Τουρκικής πολεμικής αεροπορίας βλέπουμε να προσκαλείται και να ομιλεί η αφρόκρεμα της αεροπορικής στρατηγικής σκέψης. Συμμετέχουν υψηλόβαθμοι κάθε φορά Νατοϊκοί αξιωματούχοι, οι οποίοι κατέχουν καίριες θέσεις όσον αφορά στην μετεξέλιξη και την αναβάθμιση των ικανοτήτων της συμμαχίας, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι φιλικών προς την Άγκυρα χωρών, η συμμετοχή των οποίων προσφέρει ένα ακόμα έρεισμα ήπιας ισχύος στην γείτονα χώρα. Παράλληλα συμμετέχουν προβεβλημένοι ακαδημαϊκοί, καθηγητές πανεπιστημίων και μέλη σημαντικών δεξαμενών σκέψης, αλλά και εξέχοντες αεροπορικοί στρατηγιστές – στρατιωτικοί που οι θεωρίες τους περί της ορθής χρήσης των αεροπορικών δυνάμεων και τα διδάγματά τους αντλούμενα από προσωπικές εμπειρίες αλλά και την ιστορική μελέτη βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή των αεροπορικών εξελίξεων.
Θα αναφέρουμε μερικούς εκ των πλέον προβεβλημένων, για να κατανοήσουμε την αξία τους .
Dr. Benjamin S. Lambeth – (RAND-USA), Senior Research Associate, Center for Strategic and Budgetary Assessments.
Commodore. Prof.Dr. FransOsinga – Professor Military Operational Art & Sciences, Faculty of Military Sciences, Netherlands Defense Academy
Lt Gen (Ret.) David A. Deptula – USAF Senior Military Scholar, United States Air Force Academy, Dean of the Mitchell Institute for Aerospace Studies, a thought leader and independent consultant on defense, strategy, and ISR, and President, The Deptula Group, LLC.
Col. John Warden, USAF (Ret), Air Power Theorist, CEO Venturist Inc
Prof. Mark Clodfelter (USA), Professor of Military Strategy, National War College, Washington DC.
Col. Dr. Phillip S. Meilinger, USAF (Ret), (USA), Military Historian, Former Dean of the School of Advanced Airpower Studies
Μετά το Βιετνάμ, αναπτύχθηκαν δύο σχολές σκέψης όσον αφορά την συμβατική αεροπορική δύναμη. Η πρώτη, εξέχουσα κυρίως στο στρατό ξηράς, εξέλιξε το δόγμα της συνδυασμένης μάχης στρατού–αεροπορίας (Air Land Battle), μια σύγχρονη μορφή του γερμανικού Blitzkrieg. Η δεύτερη σχολή σκέψης, η οποία δημιουργήθηκε από πιλότους μαχητικών αεροσκαφών, οι οποίο έφεραν το κύριο βάρους του πολέμου του Βιετνάμ, υιοθέτησε μια τελείως διαφορετική προσέγγιση και με βάση τις τεχνολογικές εξελίξεις επανέφερε τη στρατηγική σκέψη στην τακτική αεροπορία. Πίστευαν ότι η πολεμική αεροπορία, ένα φύσει επιθετικό και στρατηγικό όπλο, θα πρέπει αντί να ασχολείται με τις χερσαίες δυνάμεις του αντιπάλου, να στραφεί εναντίον των κέντρων βάρους του και ιδιαίτερα εναντίον της ηγεσίας του. Οι συμμετέχοντες στα συνέδρια της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, αντιπροσωπεύουν την δεύτερη σχολή σκέψης. Η σχολή αυτή, της στρατηγικής παράλυσης του εχθρού από αέρος, συνιστά τη χρησιμοποίηση της αεροπορικής ισχύος στο πλαίσιο μιας στρατηγικής εξαναγκασμού του αντιπάλου, με σκοπό να υποκύψει ο αντίπαλος στις απαιτήσεις μας με όσο το δυνατόν λιγότερο κόστος για τις φίλιες δυνάμεις. Οι υπέρμαχοί της υποστηρίζουν ότι, παρότι μέχρι πρόσφατα κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό λόγω των τεχνολογικών περιορισμών της αεροπορικής ισχύος, η τεχνολογική εξέλιξη του αεροπορικού όπλου, των διαθέσιμων όπλων και της τεχνολογίας της πληροφορίας, έκανε πλέον δυνατή μια τέτοια προσέγγιση. Η στρατηγική παράλυση βασίζεται στην επιτυχία των όπλων ακριβείας και των άλλων τεχνολογικών επιτευγμάτων, όπως η δυνατότητα «αορατότητας–stealth» των μαχητικών αεροσκαφών. Αυτές οι τεχνολογίες είναι απαραίτητες για την ανεμπόδιστη πρόσβαση σε όλο τον εναέριο χώρο του εχθρού και τη διεξαγωγή παραλλήλων επιθέσεων, από την πρώτη κιόλας στιγμή, χωρίς να χρειαστεί να επιτύχουμε πλήρη αεροπορική κυριαρχία.
Οι θεωρητικοί της στρατηγικής παράλυσης, με προεξάρχοντες τους δύο αμερικανούς Σμηνάρχους John Boyd και John Warden, θεωρούν ότι η σύγχρονη τεχνολογία επέτρεψε στο αεροπορικό όπλο την πλήρη εκμετάλλευση της στρατηγικής και επιθετικής του φύσης, με τη διενέργεια μιας στρατηγικής επίθεσης με σκοπό την παράλυση του εχθρού σε στρατηγικό επίπεδο. Στην θεωρία του ο Boyd, τονίζει την πνευματική, ηθική και ψυχολογική πλευρά του πολέμου και υποστηρίζει ότι μπορούμε να παραλύσουμε τον αντίπαλο, λειτουργώντας εντός του κύκλου «ΠΠΑΔ–OODA», (Παρατήρηση, Προσανατολισμός, Απόφαση, Δράση/Observation-Orientation-Decision-Action). Αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε είτε αυξάνοντας το δικό μας ρυθμό δράσης, είτε μειώνοντας αυτόν του αντιπάλου. Τελικός σκοπός είναι ο αποπροσανατολισμός, η σύγχυση, η αποκοπή του αντιπάλου από μια διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα και η αδυναμία του να προσαρμοστεί και να αντιδράσει. Ο Warden αναλύει τον εχθρό συνολικά ως σύστημα, χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο πέντε δακτυλίων, στο κέντρο του οποίου τοποθετεί την ηγεσία, η οποία θεωρεί ότι θα πρέπει να αποτελεί τον κύριο στόχο σε ένα πόλεμο, διότι η εξουδετέρωσή της, θα παραλύσει τις λειτουργίες διοίκησης και ελέγχου. Εάν δεν μπορεί να στοχοποιηθεί η ηγεσία, παράλληλες επιθέσεις στους άλλους δακτυλίους θα επιφέρουν την φυσική παράλυση του συστήματος. Σύμφωνα με τον Warden, το ιδανικό όπλο για τέτοιου είδους πόλεμο είναι η αεροπορία, η οποία μπορεί να εξουδετερώσει παράλληλα τα κέντρα βάρους όλων των δακτυλίων. Ο Warden τονίζει περισσότερο την καταστροφή της υλικής ικανότητας του αντιπάλου να ελέγχει αποτελεσματικά τα κέντρα βάρους του.
Συμπερασματικά η στρατηγική παράλυση ορίζεται ως: «μια στρατιωτική επιλογή με φυσική, πνευματική και ηθική διάσταση, η οποία σκοπεύει να εξαρθρώσει τον αντίπαλο και όχι να τον καταστρέψει. Αναζητά το μέγιστο πολιτικό όφελος με το μικρότερο δυνατό στρατιωτικό κόστος. Σκοπεύει στην ταχεία έκβαση του πολέμου δια μέσου μιας «μάχης μετ’ ελιγμών», η οποία ως στόχο έχει τη φυσική, πνευματική και ηθική ικανότητα του αντιπάλου να συνεχίζει και να κατευθύνει την πολεμική του προσπάθεια .»
Η στρατηγική της παράλυσης του εχθρού, υλοποιήθηκε έστω εν μέρει για πρώτη φορά στον Πρώτο πόλεμο του Κόλπου (Operation Desert Storm 2 August 1990 – 28 February 1991) και έκτοτε αποτέλεσε την κυρίαρχη άποψη για το πώς πρέπει να χρησιμοποιείται η αεροπορική ισχύς σε ένα πόλεμο. Οι κυβερνήσεις Κλίντον ιδιαίτερα τη χρησιμοποιούσαν σαν υποκατάστατο της διπλωματίας σε αυτό που έχει αποκληθεί «διπλωματία των πυραύλων –cruise missile diplomacy». Ενδεικτικά αναφέρουμε την επιχείρηση Desert Fox εναντίον του Ιράκ το Δεκέμβριο του 1998, καθώς και την επιτυχία της επιχείρησης Deliberate Force το 1995, κατά την οποία η αεροπορική ισχύς χρησιμοποιήθηκε για να εξαναγκαστούν οι Σερβοβόσνιοι να αποδεχτούν τη συνθήκη του Dayton. Επίσης ανάλογα διεξήχθησαν και οι παρακάτω επιχειρήσεις OAF – Operation Allied Force 23 March – 10 June 1999 (Κόσοβο), OEF – Operation Enduring Freedom (Αφγανιστάν), OIF – Operation Iraqi Freedom ( Δεύτερος πόλεμος του Κόλπου) Ο νέος αυτός τρόπος διεξαγωγής του πολέμου, χαρακτηρίζεται από :
- Την δημιουργία, ενός ασφαλούς φίλιου αεροπορικού χώρου στα μετόπισθεν, από όπου με ασφάλεια μπορούν να σχεδιάζονται και να εξαπολύονται οι αεροπορικές επιθέσεις.
- Την αδιάλειπτη και εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση όλων των εχθρικών δραστηριοτήτων, με την παράλληλη προστασία των φιλίων επιχειρήσεων απαγορεύοντας στον εχθρό να πράξει το ίδιο.
- Την έναρξη των εχθροπραξιών, σε χρόνο, τρόπο και περιβάλλον της επιλογής μας.
- Την απόκτηση της πρωτοβουλίας διαμέσου μιας μαζικής αεροπορικής και πυραυλικής επίθεσης, προκειμένου να αποκτηθεί η αεροπορική υπεροχή, από τις πρώτες ώρες της σύρραξης.
- Την διατήρηση της επιθετικής πρωτοβουλίας διαμέσου παράλληλων και συνεχών αεροπορικών επιθέσεων, σε όλο το βάθος του πεδίου επιχειρήσεων.
- Την συνέχιση της αεροπορικής εκστρατείας από τις ασφαλείς φίλιες αεροπορικές βάσεις, παράγοντας μεγάλο αριθμό εξόδων σε όλα τα είδη των αεροπορικών αποστολών (ISR- intelligence, surveillance, andreconnaissance [ISR], strike, refueling) με αποτελεσματικότητα και χωρίς παρενοχλήσεις από την εχθρική δραστηριότητα.
Το γεγονός ότι η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία θα χρησιμοποιηθεί σύμφωνα με το δόγμα της στρατηγικής παράλυσης, υποστηρίζεται όχι μόνο από τα συγκεκριμένα συμπόσια, τις διαλέξεις και τις δηλώσεις των τούρκων επιτελών αλλά και από αδιαμφισβήτητα αντικειμενικά δεδομένα όπως :
- Το είδος, την ποιότητα και το εύρος των στρατιωτικών εξοπλισμών. (Αεροσκάφη stealth – πύραυλοι πλεύσεως – βαλλιστικοί πύραυλοι)
- Το είδος, την ποιότητα και την συστηματική ενίσχυση συγκεκριμένων πολεμικών βιομηχανιών και τεχνολογιών απαραίτητων για το είδος των επιχειρήσεων που οραματίζεται η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία.(ASELSAN – ROKETSAN- TAI)
- Την συνεχή προσπάθεια απόκτησης αυτάρκειας σε πολεμικό εξοπλισμό, ώστε αδιατάρακτα και ανεξάρτητα από εξωτερικές παρεμβάσεις και τυχόν εμπάργκο σε πολεμικό υλικό να μπορεί να συντηρήσει ένα υψηλό ρυθμό επιχειρήσεων. (Εθνικό μαχητικό – εθνικοί πύραυλοι πλεύσεως – εθνικοί βαλλιστικοί πύραυλοι – εγχώρια συστήματα ISR – δορυφορικό πρόγραμμα)
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το συγκεκριμένο επιχειρησιακό δόγμα, φαίνεται να ταιριάζει πλήρως και στην ακολουθούμενη μέχρι τώρα υψηλή στρατηγική της Άγκυρας, η οποία κατά παράδοση δημιουργεί και χρησιμοποιεί ελεγχόμενες στρατιωτικές κρίσεις ή/και μεθοριακά επεισόδια στον τόπο και χρόνο της επιλογής της, διατηρώντας πάντα την πρωτοβουλία, ανιχνεύοντας το διεθνές περιβάλλον και χρησιμοποιώντας τις Ένοπλες Δυνάμεις όχι για να πολεμήσει σε έναν ανοικτό πόλεμο αλλά περισσότερο για να απειλήσει, εκφοβίσει και εν τέλει να εξαναγκάσει τους αντιπάλους της να υποκύψουν στην θέλησή της χωρίς να πολεμήσουν. Η τεχνική της νίκης χωρίς μάχη, του εξαναγκασμού και της παράλυσης των αντιπάλων ηγεσιών, είναι κάτι που θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι κατέχει καλά η Τουρκία. Τα παραδείγματα δεν είναι και λίγα, πέραν των συνεχών ελληνοτουρκικών κρίσεων, καθώς και του εν ισχύ casus belli εναντίον της χώρας μας, θα πρέπει να προσθέσουμε και τον επιτυχημένο εξαναγκασμό της Συρίας να εκδιώξει τον ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν, αλλά και το γεγονός ότι ακόμα και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός εξαναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη και να απολογηθεί για το επεισόδιο του MAVI MARMARA.
Παράλληλα, η επιχειρησιακή χρησιμοποίηση της Πολεμικής Αεροπορίας, για να παραλύσει ο αντίπαλος και να υποκύψει στην θέλησή μας, σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία αποδίδει εξαιρετικά, όταν χρησιμοποιείται εναντίον αδυνάμων αντιπάλων, οι οποίοι στερούνται ισχύος, διεθνών συμμαχιών, αλλά και μιας συνεκτικής υψηλής στρατηγικής, η οποία να μπορεί να κατανοεί τους διεθνείς συσχετισμούς δυνάμεως. Είναι αδύνατο να φανταστούμε μια στρατηγική παράλυσης π.χ. να εκτελείται από την πλευρά της Τουρκίας, εναντίον γειτόνων της όπως η Ρωσία, το Ιράν ή η Αίγυπτος, χώρες μεγάλες με βαρύνουσα σημασία, εξαιρετικά ισχυρές και ικανές να ανταπεξέλθουν ακόμα και σε έναν παρατεταμένο πόλεμο. Λογικά, οι μόνες χώρες που μπορούν να αποτελέσουν θύμα της παραπάνω αεροπορικής στρατηγικής, είναι οι μικρές, αδύναμες και με μέτρια σημασία στον διεθνή περίγυρο, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ. Πολλοί θα διαφωνήσουν με την συμπερίληψη του Ισραήλ στις αδύναμες χώρες, ωστόσο μια προσεκτική ανάγνωση των συντελεστών ισχύος μεταξύ των δύο χωρών (έκταση, πληθυσμός, στρατιωτικές δυνάμεις, διεθνές περιβάλλον), μάλλον συνηγορεί με την άποψή μας. Το Ισραήλ για την επιβίωσή του σε ένα εχθρικό περιβάλλον, με γειτονικά κράτη που επιθυμούν την καταστροφή του στηριζόταν ανέκαθεν στην πλήρη, ολόπλευρη και άνευ όρων υποστήριξη των ΗΠΑ. Ωστόσο αυτό φαίνεται να αλλάζει σταδιακά, ήδη εξέχοντες αμερικανοί επιστήμονες των διεθνών σχέσεων έχουν επισημάνει από καιρό την ετεροβαρή αυτή σχέση[5] και έχουν προτείνει την δραστική αλλαγή της. Ιδίως μετά την συμφωνία των ΗΠΑ με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, το Ισραήλ μπορεί να ανακαλύψει ότι η στρατηγική του αξία έχει μειωθεί επικίνδυνα και θα πρέπει να επανακαθορίσει τις συμμαχίες και τις δεσμεύσεις του. Ως εκ τούτου, όχι στο μέλλον αλλά τώρα, για να αντιμετωπιστεί η Τουρκία ως αναθεωρητικό κράτος όχι μόνο στο Αιγαίο αλλά συνολικά στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, τα κράτη που κυρίως απειλούνται από αυτήν θα πρέπει να σκεφτούν για περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων τους.
Κωνσταντίνος Νιζάμης, Senior Analyst στρατιωτικών θεμάτων του ΤΟ.ΡΕ.ΝΕ
[1]http://www.hvkk.tsk.tr/Dokuman/TR/210-2013082315242-vizyon2035.pdf
[2] http://www.hvkk.tsk.tr/EN/HaberDetay.aspx?ID=93&IcerikID=5687
[3] http://www.hvkk.tsk.tr/ISAW/media.html
[4] http://www.hha.hvkk.tsk.tr/ICAP15/semhknd_en.html
[5] http://www.lrb.co.uk/v28/n06/john-mearsheimer/the-israel-lobby
http://www.idis.gr/?p=3518
No comments :
Post a Comment