Καθοριστικής σημασίας για την υπεράσπιση των ενεργειακών συμφερόντων της χώρας κρίνεται ότι αποτελεί η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να προσχωρήσει σε ρηματική διακοίνωση με την οποία προσδιορίζει τα όρια της υφαλοκρηπίδας της σε όλη την περιοχή της Αν. Μεσογείου. Ουσιαστικά πρόκειται για πλήρη ανατροπή σε σχέση με την πολιτική πλήρους απραξίας που ακολουθήθηκε τα τελευταία 15 χρόνια καθώς η Ελλάδα πλέον αποφασίζει έμπρακτα να υλοποιήσει δόγμα εξασφάλισης της Ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και κατ επέκταση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου που περιλαμβάνονται σε Ανατολικό Αιγαίο και στην ΝΑ Μεσόγειο. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών «η ενέργεια αυτή διασφαλίζει τις ελληνικές θέσεις για την προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, σύμφωνα πάντοτε με το εθιμικό και συμβατικό Δίκαιο της Θάλασσας και ειδικότερα την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982).
Σημειώνεται ότι η εξασφάλιση εθνικής ΑΟΖ είναι πρωταρχικής σημασίας για να διασφαλιστούν τα «οικόπεδα» ενδιαφέροντος από την Ελλάδα καθώς η μέχρι σήμερα κωλυσιεργία λειτουργούσε εις βάρος του Εθνικού συμφέροντος, ωφελώντας εναλλακτικούς διεκδικητές –δηλαδή την Τουρκία- η οποία έχει «στοχοποιήσει» εδώ και πολλά χρόνια της εξασφάλιση της κυριότητας της. Η ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας δημιουργεί πρακτικά ένα «νομικό προηγούμενο» που κατατίθεται σε επίσημο διεθνή οργανισμό. Με τον τρόπο αυτό οποιαδήποτε διεκδίκηση συγκυριαρχίας κοιτασμάτων σε οικόπεδα της ΑΟΖ που διεκδικούσε η Τουρκία, ουσιαστικά έρχονται εκ των υστέρων με ότι αυτό συνεπάγεται από νομικής πλευράς. Ιστορικά ανάλογο παράδειγμα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου είναι αυτό της Μάλτας, η οποία εξασφάλισε κοιτάσματα με τον ίδιο τρόπο όταν αντιμετώπισε ζήτημα συγκυριαρχίας κοιτασμάτων σε οικόπεδα της ΑΟΖ που διεκδικούσε η Λιβύη επί καθεστώτος Καντάφι στο Κόλπο της Σύρτης. Ακόμη πιο πρόσφατο - και άμεσο γεωγραφικά- είναι το παράδειγμα της Κύπρου η οποία αν και δεχόταν της απειλές της Άγκυρας προχώρησε σε θέσπιση ΑΟΖ (και μάλιστα προ ένταξης της στην ΕΕ) θέτοντας τις βάσεις για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων με ανάθεση ερευνών σε ξένες εταιρίες.
Σημειώνεται ότι η εξασφάλιση εθνικής ΑΟΖ είναι πρωταρχικής σημασίας για να διασφαλιστούν τα «οικόπεδα» ενδιαφέροντος από την Ελλάδα καθώς η μέχρι σήμερα κωλυσιεργία λειτουργούσε εις βάρος του Εθνικού συμφέροντος, ωφελώντας εναλλακτικούς διεκδικητές –δηλαδή την Τουρκία- η οποία έχει «στοχοποιήσει» εδώ και πολλά χρόνια της εξασφάλιση της κυριότητας της. Η ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας δημιουργεί πρακτικά ένα «νομικό προηγούμενο» που κατατίθεται σε επίσημο διεθνή οργανισμό. Με τον τρόπο αυτό οποιαδήποτε διεκδίκηση συγκυριαρχίας κοιτασμάτων σε οικόπεδα της ΑΟΖ που διεκδικούσε η Τουρκία, ουσιαστικά έρχονται εκ των υστέρων με ότι αυτό συνεπάγεται από νομικής πλευράς. Ιστορικά ανάλογο παράδειγμα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου είναι αυτό της Μάλτας, η οποία εξασφάλισε κοιτάσματα με τον ίδιο τρόπο όταν αντιμετώπισε ζήτημα συγκυριαρχίας κοιτασμάτων σε οικόπεδα της ΑΟΖ που διεκδικούσε η Λιβύη επί καθεστώτος Καντάφι στο Κόλπο της Σύρτης. Ακόμη πιο πρόσφατο - και άμεσο γεωγραφικά- είναι το παράδειγμα της Κύπρου η οποία αν και δεχόταν της απειλές της Άγκυρας προχώρησε σε θέσπιση ΑΟΖ (και μάλιστα προ ένταξης της στην ΕΕ) θέτοντας τις βάσεις για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων με ανάθεση ερευνών σε ξένες εταιρίες.
Κάτι ανάλογο εκτιμάται ότι θα επαναληφθεί και τώρα με τη χώρα μας η οποία προσδιορίζει σαφώς τα όρια της υφαλοκρηπίδας της σε όλη την περιοχή της Αν. Μεσογείου, με την Άγκυρα να είναι βέβαιο ότι θα αποπειραθεί να εκβιάσει, απειλώντας ακόμη και με πολεμική αναμέτρηση σε περίπτωση που νιώσει ότι «χάνει το παιχνίδι». Και για να υπάρχει μια αίσθηση του τι διακυβεύεται την περίοδο αυτή, θα αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι μόνο τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κύπρου, αποτελούν μερικά από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα του είδους στο πλανήτη. Εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 1 τρισ κυβικά μ. αερίου που είναι αρκετά για να καλύψουν εξαγωγές στην Ευρώπη αλλά και τις ελληνικές ανάγκες για τα επόμενα 200 χρόνια! Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα ζήτημα εθνικού συμφέροντος, με καθοριστικές προεκτάσεις στην οικονομία αλλά και την Εθνική Ασφάλεια. Προεκτάσεις πολύ μεγαλύτερες από αυτές που μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε με τα στενά δεδομένα που είχαμε συνηθίσει να σταθμίζουμε τα γεγονότα μέχρι σήμερα στην Ελλάδα. Και η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας αποτελεί το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Έτσι λοιπόν είναι απολύτως αναμενόμενη η εκδήλωση μιας «σπασμωδικής» αντίδρασης από πλευράς Τουρκίας, η οποία άλλωστε έχει συνηθίσει να εκβιάζει με στρατιωτική απάντηση σε όλα τα θέματα που αφορούν ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, με ευθεία αμφισβήτηση ΕΕΧ, FIR, χωρικών υδάτων και υφαλοκρηπίδας. Όμως σε θέματα που αφορούν την αγορά ενέργειας, εμπλέκονται τα συμφέροντα όχι μόνο μιας γειτονικής χώρας - όπως η Ελλάδα- αλλά πολύ μεγαλύτερα από αυτά που είναι σε θέση να εκβιάσει η Τουρκία.
Με αυτά ως δεδομένα η Τουρκία - είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο - θα επιχειρήσει με κάθε τρόπο να αμφισβητήσει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Γι αυτό το λόγο η ελληνική πλευρά πρέπει να είναι σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσει όλα τα ενδεχόμενα, τόσο σε διπλωματικό όσο και στρατιωτικό επίπεδο καθώς απαιτείται δυναμική παρουσία για την πλήρη διασφάλιση της θαλάσσιας περιοχής και σε επόμενη φάση, των ίδιων των εγκαταστάσεων εξόρυξης που θα δημιουργηθούν, σε συνεργασία με ξένες εταιρίες προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο δολιοφθοράς από στρατιωτικές η τρομοκρατικές ενέργειες. Εκεί ακριβώς αποσκοπεί το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης στη Γαλλία για παραχώρηση με χρονομίσθωση δύο φρεγατών FREMM με ικανότητα αεράμυνας περιοχής αλλά και τεσσάρων αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας (ΑΦΝΣ) τύπου Br.1150 Atlantic Atlantique 2, τα οποία θα καλύψουν τα σημερινά υφιστάμενα κενά σε επιχειρησιακές ικανότητες που απαιτείται να διαθέτουν οι ΕΔ για την επιτήρηση της ΑΟΖ. Συγκεκριμένα οι φρεγάτες FREMM συνεπικουρούμενες από υφιστάμενες μονάδες επιφανείας του Στόλου, εκτιμάται ότι θα καλύπτουν ένα τομέα από Κρήτη μέχρι το Καστελλόριζο και από νήσο Στρογγύλη μέχρι και τη Μεγαλόνησο, εκτελώντας περιπολίες σε συνεργασία με τα ΑΦΝΣ, δύο εκ των οποίων θα πετάνε ανά πάσα στιγμή για επιτήρηση και εντοπισμό στόχων. Μάλιστα σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του defencenet.gr η πρώτη FREMM ενδέχεται να παραδοθεί στο ΠΝ αρκετά νωρίτερα από τις αρχικές εκτιμήσεις.
Παράλληλα δε το σύνολο των Ένοπλων Δυνάμεων της χώρας βρίσκεται σε αυξημένη επιφυλακή ήδη από εχθές καθώς υπάρχει έντονη ανησυχία στα επιτελεία για πρόκληση σοβαρού επεισοδίου από την πλευρά της Άγκυρας. Έτσι κυριότερα μονάδες του Στόλου αλλά Μοίρες μαχητικών της ΠΑ έχουν αυξήσει τα επίπεδα ετοιμότητας δεδομένων των γνωστών προθέσεων των Τούρκων και «δια χειλέων» Αχμέτ Ντβούτογλου να αποφύγει η Ελλάδα μονομερείς ενέργειες αναφορικά με την ΑΟΖ. Για το λόγο αυτό οι Ένοπλες Δυνάμεις, προσανατολίζονται ήδη προκειμένου να προσφέρουν την απαραίτητη ασφάλεια με βάση τα νέα στρατηγικά δεδομένα που απορρέουν από την επέκταση των Εθνικών συμφερόντων, σε περιοχές πέρα από αυτές που είχαν συνηθίσει να επιχειρούν μέχρι σήμερα. Η Τουρκία ενδεχομένως θα αντιδράσει αλλά μετά τη σημερινή εξέλιξη ο χρόνος μετράει εις βάρος της. Υπενθυμίζεται ότι το ΕΛΛΙΝΥ που είναι ο μεγαλύτερος και εγκυρότερος επιστημονικός μας φορέας, που περιλαμβάνει σχεδόν όλους τους Έλληνες επιστήμονες που ασχολήθηκαν με την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων τα τελευταία 37 χρόνια στην Ελλάδα, είχε προειδοποιήσει επανειλημμένως για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη καθυστέρηση ανακήρυξης ΑΟΖ σε ότι αφορά την ασφάλεια των κοιτασμάτων. Με επιστολή-βόμβα, στην κυβέρνηση Παπαδήμου οι ειδικοί τόνιζαν ότι "νοτιοανατολικά της Κρήτης, όπου βρίσκονται τεράστια κοιτάσματα για τα οποία έχουν εκφράσει συγκεκριμένο ενδιαφέρον μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες και οι οποίες είναι εντός της δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ , δεν μπορούν να αξιοποιηθούν, αφού βρίσκονται εκτός των ορίων που το ΥΠΕΚΑ έχει ορίσει". Στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένονται καθοριστικές εξελίξεις που θα επηρεάσουν τη πορεία εθνικών ζωτικών συμφερόντων ενώ όπως διαφαίνεται η ελληνική κυβέρνηση έχει σταθμίσει όλα τα ενδεχόμενα και σε συνεργασία με τις άμεσα εμπλεκόμενους ενδιαφερόμενους (Κύπρο και Ισραήλ) θα προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες για την ενεργειακή εκμετάλλευση της ΑΟΖ.
Τα βασικά σημεία της ρηματικής διακοίνωσης είναι τα εξής:
1. Η Ελλάδα τονίζει ότι «όλα τα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένης της Ρόδου και του νησιωτικού συμπλέγματος του Καστελορίζου απολαμβάνουν, πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης τους, θαλάσσιες ζώνες όπως κάθε άλλη εδαφική περιοχή». Αυτό θεμελιώνεται στο άρθρο 121(2) της Σύμβασης του 1982 και στη διεθνή νομολογία.
2. Επομένως, ο ισχυρισμός της Τουρκίας ότι οι περιοχές που καθορίζονται στις αποφάσεις του υπουργικού συμβουλίου που δημοσιεύθηκαν στις 27 Απριλίου 2012 «βρίσκονται πλήρως εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας» είναι «απολύτως αστήρικτες».
3. Η χώρα μας «ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα ab initio και ipso facto για την εξερεύνηση στην υφαλοκρηπίδα και για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Αυτά τα δικαιώματα δεν θίγονται από μονομερείς πράξεις και δράσεις της Τουρκίας, όπως η χορήγηση αδειών στην ΤΡΑΟ, η οποία αντιβαίνει στο Διεθνές Δίκαιο και κατά συνέπεια δεν φέρουν νομικές συνέπειες».
4. Τέλος, υπογραμμίζεται ότι «τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας καθορίζονται σαφώς από το Άρθρο 2(1) του νόμου 2289/1995, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον νόμο 4001/2011».
Όπως προβλέπει ο τελευταίος στο Άρθρο 156(1), «ως "υποθαλάσσιες περιοχές" νοούνται ο βυθός και το υπέδαφος των εσωτερικών υδάτων, της αιγιαλίτιδας ζώνης, της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ' ης κηρυχθεί) μέχρι την απόσταση των 200 ν.μ από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης. Ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ' ης κηρυχθεί) είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσο ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης». Στο θέμα δε των εξωτερικών ορίων υπάρχει ήδη μια προεργασία από την εποχή που υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ήταν ο κ. Γ. Μανιάτης. Με τον νόμο 4001/2011, που τροποποίησε τον παλαιότερο νόμο του 1995 για «Αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις» και συγκεκριμένα βάσει του άρθρου 156(1), ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας ή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αφ' ης κηρυχθεί, είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης από τις οποίες μετρείται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης, δηλαδή των χωρικών υδάτων.
Κλειδί για οριοθέτηση ελληνικής ΑΟΖ είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται και, κατά συνέπεια, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής με την κυπριακή ΑΟΖ. Οι δύο αυτές παρεμβάλλονται μεταξύ τουρκικής και αιγυπτιακής, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι κανόνες οριοθέτησης τόσο της ΑΟΖ όσο και της υφαλοκρηπίδας είναι ίδιοι, αλλά τα κράτη που προσφεύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης επικαλούνται την ΑΟΖ. H οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ χωρών που έχουν παρακείμενες ακτές γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου (άρθρο 74, παρ. 1) και πρωτίστως χρησιμοποιείται η αρχή της «μέσης γραμμής».
Η Ελλάδα δεν έχει οριοθετήσει ΑΟΖ με καμία γειτονική χώρα και αυτό αποτελεί αρνητική παράμετρο (η συμφωνία με την Αλβανία ακυρώθηκε). Το πρώτο βήμα θα ήταν με την Κύπρο, μετά με την Αίγυπτο και τη Λιβύη και ακολούθως με την Ιταλία, με την οποία ήδη υπάρχει οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Το Καστελόριζο αποτελεί για την Τουρκία «αγκάθι στο μάτι» και γι΄ αυτό αρνείται ότι έχει υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ. Σε περίπτωση προσφυγής στη Χάγη με την Τουρκία, τα επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς είναι νομικώς πανίσχυρα, όμως το δικαστήριο αυτό συνυπολογίζει και συνεκτιμά πολιτικούς παράγοντες αλλά και την αναλογικότητα. Το θέμα δεν είναι αν θα προσδώσει ή όχι ΑΟΖ στο Καστελόριζο, αλλά τι επήρεια θα επιδικάσει, με αποτέλεσμα να μη συνενωθεί η ελληνική με την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό που "πληρώνει" η Ελλάδα είναι η κωλυσιεργία των κυβερνήσεων σε βαθμό κακουργήματος τις προηγούμενες δεκαετίες, οι οποίες προτιμούσαν να έχουν την "ησυχία" τους σε περιόδους "παχιών αγελάδων" κάτι που τότε το ήθελαν και οι...πολίτες (υπ'ευθύνη τους).
"Τα δικά μου, δικά μου, και τα δικά σου δικά μου" είναι η τακτική που χρησιμοποιεί διαχρονικά η Τουρκία. Όπου την βολεύει μνημονεύει και κάνει χρήση του Δικαίου της Θάλασσας, ενώ στην περίπτωση του Αιγαίου έχει "εφεύρει" δικούς της νόμους και κανόνες, προκειμένου να "εξαφανίσει" την ΑΟΖ των νησιών μας (ιδίως το Καστελόριζο και την Στρογγύλη). Η Τουρκία, αν και δεν υπέγραψε ούτε επικύρωσε τη Σύμβαση του 1982, υιοθέτησε περί το τέλος του 1986 ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και ήρθε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μέσης γραμμής. Αργότερα άρχισε συνομιλίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για το ίδιο θέμα και ήρθε σε παρόμοια συμφωνία που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Έτσι, ενώ η Τουρκία έχει προχωρήσει σε συνεργασία με παρευξείνια κράτη στην οριοθέτηση της ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα – μιας "κλειστής ή ημίκλειστης θάλασσας", όπως και η Μεσόγειος – αρνείται να πράξει το ίδιο και στη Μεσόγειο, τη στιγμή που η ίδια δημιούργησε προηγούμενο στη Μαύρη Θάλασσα. Αντιθέτως, στη Μεσόγειο προωθεί την αντίληψη ότι η Κύπρος αποτελείται από δύο κράτη και η αποκαλούμενη "νότιος" Κύπρος έχει μια περιορισμένη ΑΟΖ. Επιπλέον, αρνείται να αναγνωρίσει δικαιώματα ΑΟΖ στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα και ειδικά στο Καστελόριζο και τη Στρογγύλη, γιατί θα στερηθεί τα θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο και επιπλέον παρεμποδίζει ενδεχόμενα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας – Κύπρου.
1. Η Ελλάδα τονίζει ότι «όλα τα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένης της Ρόδου και του νησιωτικού συμπλέγματος του Καστελορίζου απολαμβάνουν, πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης τους, θαλάσσιες ζώνες όπως κάθε άλλη εδαφική περιοχή». Αυτό θεμελιώνεται στο άρθρο 121(2) της Σύμβασης του 1982 και στη διεθνή νομολογία.
2. Επομένως, ο ισχυρισμός της Τουρκίας ότι οι περιοχές που καθορίζονται στις αποφάσεις του υπουργικού συμβουλίου που δημοσιεύθηκαν στις 27 Απριλίου 2012 «βρίσκονται πλήρως εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας» είναι «απολύτως αστήρικτες».
3. Η χώρα μας «ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα ab initio και ipso facto για την εξερεύνηση στην υφαλοκρηπίδα και για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Αυτά τα δικαιώματα δεν θίγονται από μονομερείς πράξεις και δράσεις της Τουρκίας, όπως η χορήγηση αδειών στην ΤΡΑΟ, η οποία αντιβαίνει στο Διεθνές Δίκαιο και κατά συνέπεια δεν φέρουν νομικές συνέπειες».
4. Τέλος, υπογραμμίζεται ότι «τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας καθορίζονται σαφώς από το Άρθρο 2(1) του νόμου 2289/1995, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον νόμο 4001/2011».
Όπως προβλέπει ο τελευταίος στο Άρθρο 156(1), «ως "υποθαλάσσιες περιοχές" νοούνται ο βυθός και το υπέδαφος των εσωτερικών υδάτων, της αιγιαλίτιδας ζώνης, της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ' ης κηρυχθεί) μέχρι την απόσταση των 200 ν.μ από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης. Ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ' ης κηρυχθεί) είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσο ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης». Στο θέμα δε των εξωτερικών ορίων υπάρχει ήδη μια προεργασία από την εποχή που υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ήταν ο κ. Γ. Μανιάτης. Με τον νόμο 4001/2011, που τροποποίησε τον παλαιότερο νόμο του 1995 για «Αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις» και συγκεκριμένα βάσει του άρθρου 156(1), ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας ή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αφ' ης κηρυχθεί, είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης από τις οποίες μετρείται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης, δηλαδή των χωρικών υδάτων.
Κλειδί για οριοθέτηση ελληνικής ΑΟΖ είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται και, κατά συνέπεια, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής με την κυπριακή ΑΟΖ. Οι δύο αυτές παρεμβάλλονται μεταξύ τουρκικής και αιγυπτιακής, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι κανόνες οριοθέτησης τόσο της ΑΟΖ όσο και της υφαλοκρηπίδας είναι ίδιοι, αλλά τα κράτη που προσφεύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης επικαλούνται την ΑΟΖ. H οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ χωρών που έχουν παρακείμενες ακτές γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου (άρθρο 74, παρ. 1) και πρωτίστως χρησιμοποιείται η αρχή της «μέσης γραμμής».
Η Ελλάδα δεν έχει οριοθετήσει ΑΟΖ με καμία γειτονική χώρα και αυτό αποτελεί αρνητική παράμετρο (η συμφωνία με την Αλβανία ακυρώθηκε). Το πρώτο βήμα θα ήταν με την Κύπρο, μετά με την Αίγυπτο και τη Λιβύη και ακολούθως με την Ιταλία, με την οποία ήδη υπάρχει οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Το Καστελόριζο αποτελεί για την Τουρκία «αγκάθι στο μάτι» και γι΄ αυτό αρνείται ότι έχει υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ. Σε περίπτωση προσφυγής στη Χάγη με την Τουρκία, τα επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς είναι νομικώς πανίσχυρα, όμως το δικαστήριο αυτό συνυπολογίζει και συνεκτιμά πολιτικούς παράγοντες αλλά και την αναλογικότητα. Το θέμα δεν είναι αν θα προσδώσει ή όχι ΑΟΖ στο Καστελόριζο, αλλά τι επήρεια θα επιδικάσει, με αποτέλεσμα να μη συνενωθεί η ελληνική με την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό που "πληρώνει" η Ελλάδα είναι η κωλυσιεργία των κυβερνήσεων σε βαθμό κακουργήματος τις προηγούμενες δεκαετίες, οι οποίες προτιμούσαν να έχουν την "ησυχία" τους σε περιόδους "παχιών αγελάδων" κάτι που τότε το ήθελαν και οι...πολίτες (υπ'ευθύνη τους).
"Τα δικά μου, δικά μου, και τα δικά σου δικά μου" είναι η τακτική που χρησιμοποιεί διαχρονικά η Τουρκία. Όπου την βολεύει μνημονεύει και κάνει χρήση του Δικαίου της Θάλασσας, ενώ στην περίπτωση του Αιγαίου έχει "εφεύρει" δικούς της νόμους και κανόνες, προκειμένου να "εξαφανίσει" την ΑΟΖ των νησιών μας (ιδίως το Καστελόριζο και την Στρογγύλη). Η Τουρκία, αν και δεν υπέγραψε ούτε επικύρωσε τη Σύμβαση του 1982, υιοθέτησε περί το τέλος του 1986 ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και ήρθε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μέσης γραμμής. Αργότερα άρχισε συνομιλίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για το ίδιο θέμα και ήρθε σε παρόμοια συμφωνία που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Έτσι, ενώ η Τουρκία έχει προχωρήσει σε συνεργασία με παρευξείνια κράτη στην οριοθέτηση της ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα – μιας "κλειστής ή ημίκλειστης θάλασσας", όπως και η Μεσόγειος – αρνείται να πράξει το ίδιο και στη Μεσόγειο, τη στιγμή που η ίδια δημιούργησε προηγούμενο στη Μαύρη Θάλασσα. Αντιθέτως, στη Μεσόγειο προωθεί την αντίληψη ότι η Κύπρος αποτελείται από δύο κράτη και η αποκαλούμενη "νότιος" Κύπρος έχει μια περιορισμένη ΑΟΖ. Επιπλέον, αρνείται να αναγνωρίσει δικαιώματα ΑΟΖ στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα και ειδικά στο Καστελόριζο και τη Στρογγύλη, γιατί θα στερηθεί τα θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο και επιπλέον παρεμποδίζει ενδεχόμενα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας – Κύπρου.
Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr
No comments :
Post a Comment