Η μορφή του πολέμου δεν είναι στατική, αφού μεταβάλλεται συνεχώς λόγω διαφόρων παραγόντων: νέα δεδομένα στο γεωπολιτικό περιβάλλον, ανάπτυξη καινούργιων τεχνολογιών (π.χ. τεχνητή νοημοσύνη), εμφάνιση μη συμβατικών πεδίων σύγκρουσης (π.χ. κυβερνοχώρος) και αλλαγή κοινωνικών αντιλήψεων (π.χ. αποφυγή ανθρώπινων απωλειών). Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα που αποδεικνύουν τη μεταβλητότητα του πολέμου. Από τις συμβατικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του ιρακινού στρατού το 1991, οι αμερικανικές δυνάμεις κατέληξαν να πολεμούν έπειτα από δέκα χρόνια ισλαμιστές αντάρτες στα βουνά του Αφγανιστάν. Ο ανθρώπινος παράγοντας παίζει πλέον ολοένα και μικρότερο ρόλο, όπως φανερώνει η μαζική χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στους πολέμους της Λιβύης και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μέσα σε ένα περιβάλλον γεωπολιτικής ρευστότητας, όπου ανατρέπονται βεβαιότητες και σταθερές δεκαετιών, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις (Ε.Δ.) βρίσκονται απέναντι σε έναν εμπειροπόλεμο αντίπαλο. Επειτα από δέκα χαμένα χρόνια, η χώρα μας εξοπλίζεται με οπλικά συστήματα προηγμένης γενιάς που θα αλλάξουν τους στρατιωτικούς συσχετισμούς ισχύος στην περιοχή μας. Ο δρόμος όμως για τη μετεξέλιξη των Ε.Δ. σε μια σύγχρονη στρατιωτική δύναμη, ικανή να συντρίψει τον αντίπαλο, είναι μακρύς. Παρά την απαίτηση για διακλαδικότητα, οι τρεις κλάδοι έχουν διαφορετικές ανάγκες και ελλείψεις.
ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ: Ο Στρατός Ξηράς (Σ.Ξ.) διαθέτει ένα σημαντικό αρματικό δυναμικό, αλλά υπολείπεται σε τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, οχήματα μάχης και επιχειρησιακά φορτηγά. Επίσης, επείγει η απόκτηση αντιαρματικών μεγάλου βεληνεκούς, συστημάτων αυτοπροστασίας από επιθέσεις μη επανδρωμένων και νέων πυρομαχικών ακριβείας μεγάλου βεληνεκούς για το πυροβολικό. Ο Σ.Ξ. παραμένει ένας ημιεπαγγελματικός στρατός, όπου η ψαλίδα ανάμεσα στα μόνιμα στελέχη και τους κληρωτούς μεγαλώνει συνεχώς. Η εκπαίδευση των οπλιτών θητείας και των εφέδρων αξιωματικών δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές προκλήσεις. Η εντατικοποίηση της εκπαίδευσης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αύξηση της μαχητικότητας. Τέλος, το πρόγραμμα κατασκευής νέου τυφεκίου πρέπει να συνδυαστεί με την προμήθεια νέων εξαρτύσεων (π.χ. κράνη, αλεξίσφαιρα, διόπτρες) για να βελτιωθεί η επιβιωσιμότητα του στρατιώτη στο σύγχρονο πεδίο μάχης.
ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ: Το Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.) έχει ξεκινήσει το μεγαλύτερο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού στη μεταπολεμική ιστορία του. Η προμήθεια των γαλλικών φρεγατών πρέπει να συνδυαστεί με την κατασκευή ενός σημαντικού αριθμού κορβετών πολλαπλών αποστολών, ελληνικής ή ευρωπαϊκής σχεδίασης. Σε κάθε περίπτωση, οι κύριες μονάδες κρούσης επιφανείας δεν μπορούν να είναι λιγότερες από δώδεκα. Η προμήθεια άλλων δύο υποβρυχίων είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί η ισορροπία στον βυθό. Παράλληλα, κρίνεται ως επιτακτική η δημιουργία ενός δικτυοκεντρικού συστήματος C4ISR και ηλεκτρονικού πολέμου στο Αιγαίο. Το συγκεκριμένο σύστημα θα μπορεί να έχει διττό ρόλο. Πρώτον, θα έχει σημαντική συνεισφορά στην επίγνωση κατάστασης (situational awareness), κυρίως μέσω της παροχής τακτικής εικόνας επιφανείας/αέρος σε πραγματικό χρόνο, μέρα και νύχτα. Δεύτερον, τον έλεγχο του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος στην περιοχή ενδιαφέροντος, μέσω της ανάλυσης των ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών και της εκτέλεσης παρεμβολών. Επιπροσθέτως, ένα τέτοιο σύστημα θα αναβαθμίσει κατακόρυφα τις δυνατότητες έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο.
ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ: Η προμήθεια των 24 Rafale, σε συνδυασμό με τον πολυεπίπεδο εκσυγχρονισμό των F-16, δημιουργούν μια ισχυρή αεροπορία με 200 αεροσκάφη 4ης και 3ης γενιάς. Μια τέτοια δύναμη μπορεί να αντεπεξέλθει με επάρκεια στην αποστολή της, εφόσον υπάρχει υψηλή διαθεσιμότητα. Η προμήθεια ενός μικρού αριθμού αεροσκαφών εναέριου ανεφοδιασμού θα αυξήσει σημαντικά την παραμονή των ελληνικών μαχητικών στον αέρα. Ωστόσο, η μεγάλη πρόκληση θα είναι η απόκτηση και ενσωμάτωση του μαχητικού 5ης γενιάς F-35 που θα προσφέρει ασύγκριτα πλεονεκτήματα στην ελληνική πλευρά.
Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει σε τρεις «διακλαδικούς χώρους»:
Καθώς η ελληνοτουρκική αντιπαράθεση μετατοπίζεται από τον Εβρο και το Ανατολικό Αιγαίο προς το Λιβυκό Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο, πρέπει να γίνει μια επανεξέταση του μοντέλου μάχης των Ε.Δ. Οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει, για παράδειγμα, την έννοια της πολυχωρικής μάχης (multi-domain battle) που συνενώνει τα πεδία ξηράς, θάλασσας, αέρα, κυβερνοχώρου και Διαστήματος. Μια ελληνική εκδοχή θα πρέπει να ενσωματώνει τις γεωγραφικές και άλλες ιδιαιτερότητες της χώρας, ώστε να παραχθεί μια νέα αντίληψη για τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Σε ένα από τα τελευταία του δοκίμια, ο Παναγιώτης Κονδύλης προέβλεψε ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο συγκλονιστικότερος και τραγικότερος της ανθρώπινης Ιστορίας. Πράγματι, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η ανθρωπότητα σύντομα θα βιώσει έναν νέο ψυχρό πόλεμο με άγνωστη κατάληξη. Ο κόσμος μας δεν γίνεται περισσότερο ειρηνικός και ασφαλής. Η σύναψη αμυντικών συμμαχιών είναι μια ορθολογική και κρίσιμη επιλογή για την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος. Οι Ενοπλες Δυνάμεις, όμως, θα παραμείνουν ο απόλυτος εγγυητής της εθνικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας.
Μάνος Καραγιάννης [Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφαλείας στο King’s College London και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας]
ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ: Ο Στρατός Ξηράς (Σ.Ξ.) διαθέτει ένα σημαντικό αρματικό δυναμικό, αλλά υπολείπεται σε τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, οχήματα μάχης και επιχειρησιακά φορτηγά. Επίσης, επείγει η απόκτηση αντιαρματικών μεγάλου βεληνεκούς, συστημάτων αυτοπροστασίας από επιθέσεις μη επανδρωμένων και νέων πυρομαχικών ακριβείας μεγάλου βεληνεκούς για το πυροβολικό. Ο Σ.Ξ. παραμένει ένας ημιεπαγγελματικός στρατός, όπου η ψαλίδα ανάμεσα στα μόνιμα στελέχη και τους κληρωτούς μεγαλώνει συνεχώς. Η εκπαίδευση των οπλιτών θητείας και των εφέδρων αξιωματικών δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές προκλήσεις. Η εντατικοποίηση της εκπαίδευσης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αύξηση της μαχητικότητας. Τέλος, το πρόγραμμα κατασκευής νέου τυφεκίου πρέπει να συνδυαστεί με την προμήθεια νέων εξαρτύσεων (π.χ. κράνη, αλεξίσφαιρα, διόπτρες) για να βελτιωθεί η επιβιωσιμότητα του στρατιώτη στο σύγχρονο πεδίο μάχης.
ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ: Το Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.) έχει ξεκινήσει το μεγαλύτερο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού στη μεταπολεμική ιστορία του. Η προμήθεια των γαλλικών φρεγατών πρέπει να συνδυαστεί με την κατασκευή ενός σημαντικού αριθμού κορβετών πολλαπλών αποστολών, ελληνικής ή ευρωπαϊκής σχεδίασης. Σε κάθε περίπτωση, οι κύριες μονάδες κρούσης επιφανείας δεν μπορούν να είναι λιγότερες από δώδεκα. Η προμήθεια άλλων δύο υποβρυχίων είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί η ισορροπία στον βυθό. Παράλληλα, κρίνεται ως επιτακτική η δημιουργία ενός δικτυοκεντρικού συστήματος C4ISR και ηλεκτρονικού πολέμου στο Αιγαίο. Το συγκεκριμένο σύστημα θα μπορεί να έχει διττό ρόλο. Πρώτον, θα έχει σημαντική συνεισφορά στην επίγνωση κατάστασης (situational awareness), κυρίως μέσω της παροχής τακτικής εικόνας επιφανείας/αέρος σε πραγματικό χρόνο, μέρα και νύχτα. Δεύτερον, τον έλεγχο του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος στην περιοχή ενδιαφέροντος, μέσω της ανάλυσης των ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών και της εκτέλεσης παρεμβολών. Επιπροσθέτως, ένα τέτοιο σύστημα θα αναβαθμίσει κατακόρυφα τις δυνατότητες έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο.
ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ: Η προμήθεια των 24 Rafale, σε συνδυασμό με τον πολυεπίπεδο εκσυγχρονισμό των F-16, δημιουργούν μια ισχυρή αεροπορία με 200 αεροσκάφη 4ης και 3ης γενιάς. Μια τέτοια δύναμη μπορεί να αντεπεξέλθει με επάρκεια στην αποστολή της, εφόσον υπάρχει υψηλή διαθεσιμότητα. Η προμήθεια ενός μικρού αριθμού αεροσκαφών εναέριου ανεφοδιασμού θα αυξήσει σημαντικά την παραμονή των ελληνικών μαχητικών στον αέρα. Ωστόσο, η μεγάλη πρόκληση θα είναι η απόκτηση και ενσωμάτωση του μαχητικού 5ης γενιάς F-35 που θα προσφέρει ασύγκριτα πλεονεκτήματα στην ελληνική πλευρά.
Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει σε τρεις «διακλαδικούς χώρους»:
- Πρώτον, οι Ε.Δ. πρέπει να επενδύσουν περισσότερο στον κυβερνοπόλεμο. Η προσβολή επικοινωνιακών και πληροφοριακών συστημάτων μπορεί να προκαλέσει μεγάλη σύγχυση στον αντίπαλο.
- Δεύτερον, οι Ε.Δ. είναι απαραίτητο να διεξάγουν στρατιωτικές επιχειρήσεις διαχείρισης της πληροφορίας. Ενα από τα πράγματα που μας δίδαξε η «μάχη του Εβρου» είναι ότι η άλλη πλευρά είναι διατεθειμένη να διασπείρει ψευδείς ειδήσεις προκειμένου να υπονομεύσει το κύρος της Ελλάδας.
- Τρίτον, η σύσταση της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου σίγουρα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια ουσιαστική αναβάθμιση των Ειδικών Δυνάμεων. Η εμπειρία άλλων χωρών καταδεικνύει ότι απαραίτητη συνθήκη για την επιχειρησιακή τους αξιοποίηση είναι η αεροκίνηση στην οποία χωλαίνουμε σήμερα.
Καθώς η ελληνοτουρκική αντιπαράθεση μετατοπίζεται από τον Εβρο και το Ανατολικό Αιγαίο προς το Λιβυκό Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο, πρέπει να γίνει μια επανεξέταση του μοντέλου μάχης των Ε.Δ. Οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει, για παράδειγμα, την έννοια της πολυχωρικής μάχης (multi-domain battle) που συνενώνει τα πεδία ξηράς, θάλασσας, αέρα, κυβερνοχώρου και Διαστήματος. Μια ελληνική εκδοχή θα πρέπει να ενσωματώνει τις γεωγραφικές και άλλες ιδιαιτερότητες της χώρας, ώστε να παραχθεί μια νέα αντίληψη για τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Σε ένα από τα τελευταία του δοκίμια, ο Παναγιώτης Κονδύλης προέβλεψε ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο συγκλονιστικότερος και τραγικότερος της ανθρώπινης Ιστορίας. Πράγματι, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η ανθρωπότητα σύντομα θα βιώσει έναν νέο ψυχρό πόλεμο με άγνωστη κατάληξη. Ο κόσμος μας δεν γίνεται περισσότερο ειρηνικός και ασφαλής. Η σύναψη αμυντικών συμμαχιών είναι μια ορθολογική και κρίσιμη επιλογή για την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος. Οι Ενοπλες Δυνάμεις, όμως, θα παραμείνουν ο απόλυτος εγγυητής της εθνικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας.
Μάνος Καραγιάννης [Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφαλείας στο King’s College London και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας]
No comments :
Post a Comment