Τουρκία έτοιμη για F-16 Block 70… και θα βάλει πλώρη για τα F-35A/B με την Αθήνα παρατηρητή;

Η κατάσταση που τείνει να διαμορφωθεί είναι ολίγον παρανοϊκή, παρόλο που ουδείς εχέφρων θα τη χαρακτήριζε και απροσδόκητη. Εντός ωρών, ο δυτικός κόσμος χώνεψε την επανεκλογή Ερντογάν, διαγράφοντας παράλληλα με συνοπτικές διαδικασίες τη στάση του κατά την προεκλογική περίοδο και πλέον εμφανίζεται έτοιμος να ξεκινήσει τα μεγάλα παζάρια με την Τουρκία. Η Ελλάδα επιλέγει μια κάπως ιδιότυπη εκδοχή του όρου «όαση σταθερότητας», αποφεύγοντας να βάλει οποιονδήποτε «αστερίσκο» στη διαπραγμάτευση για την είσοδο Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Μια στάση που έχει επιπτώσεις… Έχοντας ως χώρα «τσακωθεί» με την έννοια της διαπραγμάτευσης, η Ελλάδα δείχνει να έχει πάρει οριστικές αποφάσεις για εξοπλισμούς και για θέματα εξωτερικής πολιτικής, με την τακτική συγκυρία κρίνει μονάχα την τελική μεθόδευση προώθησης. Ωσάν να μην αντιλαμβάνεται τον δυναμικό χαρακτήρα των εξελίξεων κι ότι όλες οι χώρες μέσα από τις συμμαχικές διαδικασίες προωθούν τα εθνικά τους συμφέροντα. Όπως έχει αναφερθεί και στο παρελθόν, εθνικό και συμμαχικό συμφέρον δεν ταυτίζονται εξ ορισμού, η δε προστασία του πρώτου είναι προϋπόθεση εξυπηρέτησης του δεύτερου. Όλοι είναι λοιπόν έτοιμοι να ξαναρχίσουν το μεγάλο ανατολίτικης προέλευσης παζάρι με την Άγκυρα, ξεχνώντας όσα λέγονταν περί των ορίων που δεν πρέπει αν ξεπερνά μια πραγματική συμμαχική σχέση.

Πιο ισχυρός από ποτέ ο Ερντογάν, απλώνει τον διαπραγματευτικό του τραχανά πάνω στο τραπέζι. Δεν έχει πει σε κανέναν οποιοδήποτε ναι. Το δέλεαρ που χρησιμοποιεί είναι κυρίως οικονομικό. Σε αυτό καλούνται να υποκύψουν ακόμα και οι ισχυρότεροι και η Τουρκία να εξασφαλίσει πολλά από όσα επιθυμεί, κυρίως όμως ένα ειδικό καθεστώς ανοχής που δεν θα ισχύει για κανέναν άλλον. Όλα αυτά τα μεθοδεύει τόσο απροκάλυπτα, ακόμα και παριστάνοντας ότι η οικονομία της ευημερεί. Έφτασε στο σημείο να δημοσιοποιήσει δήθεν ενδιαφέρον προμήθειας 600 πολιτικών αεροσκαφών! Δεν θέλει ιδιαίτερη φιλοσοφία για να κατανοήσει κανείς την τουρκική τακτική. Κινητοποιώντας τους δυο δυνητικούς προμηθευτές, τους κολοσσούς της αεροναυπηγικής βιομηχανίας Airbus (ΕΕ) και Boeing (ΗΠΑ), ποντάρει στο ότι η προοπτική συμβολαίων πολλών δεκάδων δισεκατομμυρίων θα οδηγήσει τις εταιρίες να πιέσουν τις κυβερνήσεις προς όφελος της συνολικότερης τουρκικής στρατηγικής! Πόσοι έθεσαν το θέμα ότι το αξιόχρεο μιας εταιρίας του μεγέθους της Turkish Airlines, της οποίας οι μισές σχεδόν μετοχές (49+%) ελέγχονται από το τουρκικό δημόσιο, επηρεάζεται ευθέως από το αντίστοιχο της χώρας; Κι όταν τα τουρκικά ομόλογα σήμερα θεωρούνται «σκουπίδια» (junk) πόσο θράσος χρειάζεται για να βάζει το τουρκικό καθεστώς στο τραπέζι τέτοιο θέμα… και πόση αφέλεια για να τσιμπήσει το δόλωμα οποιοσδήποτε; Πόσο θα στοίχιζε η χρηματοδότηση του προγράμματος και ποιος θα δεχόταν να δεσμεύσει κεφάλαια τέτοιου ύψους; Εκτός εάν έχει πιάσει το νόημα ο Τούρκος πρόεδρος και στο πλαίσιο της γεωπολιτικής διαπραγμάτευσης, στο τέλος ζητήσει και τη χρηματοδότηση του συμβολαίου από τις χώρες προέλευσης των δυο κολοσσών. Να βάλει ΗΠΑ και ΕΕ να κονταροχτυπηθούν για τα μάτια του, προβαίνοντας σε πλειοδοσία παροχής ανταλλαγμάτων και διευκολύνσεων για να αποσπάσουν το συμβόλαιο… ενώ στο τέλος θα μοιράσει την πίτα.

Την ελληνική δημοσιότητα όμως απασχολούν οι εξελίξεις στο ζήτημα των F-16 για την Τουρκία. Αγορά 40 μαχητικών του τύπου στην πλέον προηγμένη του έκδοση (Block 70/72) και αναβάθμιση άλλων 80 εκ των υφισταμένων στον τουρκικό αεροπορικό στόλο. Οι ανταποκρίσεις από την Ουάσινγκτον αναφέρουν ότι η δουλειά του «ελληνικού λόμπι» είναι πλέον πολύ δύσκολη, ενώ ο φιλέλληνας Γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ δεν θα μπορεί επ’ άπειρον να μπλοκάρει την πώληση από τη στιγμή που δεν έχει και καμία επίσημη βοήθεια από την Αθήνα. Πολύ λογικό. Στο παρελθόν, ο υπογράφων είχε προειδοποιήσει για την ανάγκη ύπαρξης «σχεδίου β’» έναντι της προοπτικής η προσπάθεια στο Κογκρέσο να εξελιχθεί σε μάχη οπισθοφυλακής… Σήμερα, το ζήτημα που εγείρεται είναι συνολικότερο. Αφορά το πως ακριβώς χειρίζεται τα εξοπλιστικά της προγράμματα η Ελλάδα. Δείχνει να ετοιμάζεται να συναινέσει έμμεσα στην αποδέσμευση των πλέον προηγμένων F-16 για την Τουρκία, «για το συμμαχικό καλό», φέρνοντας σε δύσκολη θέση τον Μενέντεζ. Ενώ ο Γερουσιαστής θέτει θέμα τουρκικής επιθετικότητας έναντι της Ελλάδας, η Αθήνα κάνει πως δεν ακούει… μη χαλάσει το καλό κλίμα «και χαθεί η ευκαιρία» που έχουν αναφέρει σοβαροί και μη Έλληνες πολιτικοί. Για πόσο θα μπορεί να αντιστέκεται ακόμα; Δεν μπορεί να εμφανίζεται βασιλικότερος του βασιλέως. Αμερικανός πολιτικός είναι και τον απασχολεί το αμερικανικό εθνικό συμφέρον. Δεν μπορεί στο διηνεκές να μια για τουρκικό αποσταθεροποιητικό ρόλο στην νοτιοανατολική Ευρώπη και στην ανατολική Μεσόγειο, όταν οι άμεσα θιγόμενοι δεν συμβαδίζουν, τουλάχιστον στο επίπεδο του δέοντος γενέσθαι.

Επιπροσθέτως, η Αθήνα έχει ήδη αρχίσει να αναμασά την αμερικανική ρητορική περί του πλεονεκτήματος που εξασφαλίζει στην Ελλάδα η προμήθεια των F-35, ως δικαιολογία επικείμενης αποδοχής της αποδέσμευσης των F-16. Το θέμα του κόστους απόκτησης και υποστήριξης δεν το θέτει κανείς, καθώς επίσης και το ότι μοναδικός κερδισμένος στο τέλος της ημέρας είναι οι ΗΠΑ, αφού θα προωθήσουν τα προϊόντα τους σε όλους. Το να επιχειρήσει να διαπραγματευθεί και η Ελλάδα εκφράζοντας έστω μια μικρή δυσαρέσκεια, δεν δείχνει να απασχολεί κανέναν. Για παράδειγμα, αντί πανηγυρισμών για τα F-35, να τεθεί, έστω ως υπόθεση εργασίας, το αν εξυπηρετεί σε αυτή τη φάση η προμήθεια «F-35 ή δεύτερης μοίρας Rafale». Συμπληρωματικά δε, να συνδεθεί ενδεχόμενη απόφαση υπέρ του αμερικανικού μαχητικού με την αποδέσμευση συγκεκριμένων αεροφερόμενων όπλων (π.χ. AGM-158 JASSM, SDB II, JSM), «καθότι αυτά δίνουν υπόσταση στις αεροπορικές πλατφόρμες και αποτελούν πολλαπλασιαστή αποτρεπτικής και μαχητικής ισχύος», όπως αναφερόταν στο προηγούμενο σχόλιο του υπογράφοντος για το ζήτημα!  Αντί αυτού όμως, στη χώρα βρίσκεται σε εξέλιξη «επικοινωνιακή καταιγίδα» με στόχο να προβληθεί το αμερικανικό μαχητικό ως πανάκεια προβολής αξιόπιστης αποτροπής απέναντι στην Τουρκία. Το ενδεχόμενο η αποδέσμευση των F-16 να ανοίξει την όρεξη στην Τουρκία και εν ευθέτω χρόνο να ανατραπεί και ο εξοβελισμός της Τουρκίας από το F-35 απασχολεί άραγε κανέναν; Διότι εάν τότε το επιχείρημα περί ποιοτικού πλεονεκτήματος πάψει να ισχύει, θα είναι πολύ αργά. «Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο»… αρκεί να ξέρει να το διεκδικεί.

Ζαχαρίας Μίχας (Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA