Α.Χ. Παπανδρόπουλος: "Τα επικίνδυνα μονοπάτια του Πεκίνου και το «Ντοκουμέντο 9»"

Ο κύριος Κάι Χία, Κινέζος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο. Κορυφαίος ινστρούχτορας του Κ.Κ. Κίνας, πολυδιαβασμένος μαρξιστής, δεινός ρήτορας και με μακρά οικογενειακή ιστορία στον κινεζικό κομμουνισμό, αν σήμερα είναι ζωντανός το οφείλει σε μια σειρά τυχαίων γεγονότων και κυρίως… στην πανδημία. Αυτή τον καθήλωσε στις ΗΠΑ μετά από επίσκεψή του το 2016, όπου και πληροφορήθηκε ότι η πιθανή επιστροφή του στην Κίνα θα είχε άσχημο τέλος.Ο Κινέζος καθηγητής ξαφνικά κατηγορήθηκε ότι έφερε στην επιφάνεια με ομιλίες, άρθρα και εκπομπές του πτυχές του Κ.Κ. Κίνας, που δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα και σε κάποιες περιπτώσεις ήταν συκοφαντικές. Τι είχε συμβεί ώστε μέσα σε λίγες ώρες και ενώ απουσίαζε από τη χώρα του, ένα στέλεχος του ΚΚ Κίνας βρέθηκε αντιμέτωπο με βαρύτατες για τη ζωή του κατηγορίες; Πολύ απλά, μαζί με κάποια άλλα στελέχη του Κόμματος, ο Κάι Χία είχε πέσει σε δυσμένεια για συγκεκριμένους λόγους. Ο πιο σοβαρός από αυτούς ήταν ότι δεν έκρυβε την απόλυτη αντίθεσή του με τη στροφή του ΚΚΚ προς έναν ιστορικά ξεπερασμένο... σταλινισμό.

• «... Ο Χι Ζινπίνγκ», δηλώνει ο κύριος Κάι Χία, σε όσους των ρωτούν, «... όταν το 2012 ανήλθε στην εξουσία του κόμματος και της χώρας, αποτελούσε για πολλούς από μας ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Δυστυχώς, σήμερα, μετατρέπει την Κίνα σε ένα σταλινικού τύπου καθεστώς, το οποίο προσβάλλει όλες αυτές τις αρχές, που ο ίδιος είχα κληθεί να διδάξω και να μεταφέρω σε στελέχη του κόμματος. Υπό αυτή την έννοια, το καθεστώς θα δημιουργεί εσωτερικές τριβές που δύσκολα θα προσφέρουν ειρήνη, ανάπτυξη και ευημερία...».
• «... Πολλές από τις αποφάσεις του Χι είναι αντίθετες με τα όσα έλεγε πριν αναλάβει τον ίδιο και την εξουσία του, εξυπηρετούν και ένα γραφειοκρατικό κατεστημένο, που οδηγεί τη χώρα σε επικίνδυνα μονοπάτια...», έγραφε ο καθηγητής Κάι Χία στους «Νιου Γιορκ Τάιμς».
• «... Από το 2018 και μετά η Κίνα αλλάζει ριζικά εξωτερική και εσωτερική πολιτική. Η δε εξουσία γίνεται όλο και πιο προσωποπαγής και βίαιη βέβαια, καθ’ όσον το ένα συνεπάγεται το άλλο. Στο πλαίσιο της αλλαγής αυτής, η οποία ως φαίνεται ήταν προαποφασισμένη από τον Χι και την παρέα του στο κόμμα, έχει τεθεί σε εφαρμογή το περίφημο «Ντοκουμέντο 9» του ΚΚ Κίνας, στο οποίο προτείνονται τρόποι υπονόμευσης της δυτικής συνοχής και δύναμης και ανόδου της κινεζικής κυριαρχίας ιδιαίτερα στην περιοχή Ινδικός - Ειρηνικός. Αυτό σημαίνει ότι η Κίνα έχει συγκεκριμένες φιλοδοξίες και από τη στιγμή που τις αποκαλύπτει, δεν θα κάνει πίσω. Αυτό σημαίνει περισσότερο σταλινισμό στο εσωτερικό και η υπόθεση Evergrande ρίχνει λάδι στη φωτιά...».

Στη βάση των παραπάνω διαπιστώσεων, κατά την καθηγήτρια Jude Blanclakka, υπεύθυνη Κινεζικών Υποθέσεων στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, σύμφωνα με το «Ντοκουμέντο 9» που κυκλοφορεί στο Κ.Κ. Κίνας, το Πεκίνο εκτιμά ότι σήμερα η Δύση βρίσκεται σε φάση παρακμής. Το Brexit το 2016, η εκλογή Τραμπ και η αποδυνάμωση της σοσιαλδημοκρατίας σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, ήταν τότε σαφή δείγματα πολύπλευρης παρακμής, τα οποία πρόσφεραν σημαντική ευκαιρία για τους ανταγωνιστές της Δύσης. Αυτό σημαίνει ότι ένας συνασπισμός αυταρχικών καθεστώτων, με κατάλληλες κινήσεις και πολιτικές, θα μπορούσε να έχει το πρώτο χέρι στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και να βρει διεξόδους και στις δικές του αντιφάσεις. Για την Κίνα, λοιπόν, τονίζεται στο περίφημο «Ντοκουμέντο 9», είναι ζωτικό να συμβάλει προσεκτικά μεν αλλά σταθερά στην πνευματική και ιδεολογική διάβρωση της «καπιταλιστικής Δύσης», παίζοντας πολύ προσεκτικά και το χαρτί του Ισλάμ.Και στην περίπτωση αυτή, πολύτιμος σύμμαχος της Κίνας, ατύπως βέβαια, είναι η Τουρκία. Αν και δεν πολυεμπιστεύονται τον Ερντογάν, οι Κινέζοι πιστεύουν ωστόσο ότι με δηλώσεις και ενέργειές του σε συγκεκριμένες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο) εξυπηρετεί στα συμφέροντά τους.

Από γεωπολιτικής πλευράς όμως, στην παρούσα συγκυρία όπου στις ΗΠΑ υπάρχουν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, σε όλα τα επίπεδα, η Κίνα δεν θέλει να είναι πλέον η «κρυπτόμενη δύναμη», τονίζει η καθηγήτρια Οριάνα Σκάιλαρ Μάστρο στην επιθεώρηση «Φόρεϊν Αφέρς».«... Στην περιοχή Ινδρο-Ειρηνικού», προσθέτει, «... η Κίνα θέλει πλήρη κυριαρχία, θέλει να εξαναγκάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να φύγουν και να γίνει ο αδιαμφισβήτητος πολιτικός, οικονομικός και στρατιωτικός ηγεμόνας της περιοχής. Και σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και είναι ευτυχής να αφήνει τις Ηνωμένες Πολιτείες στη θέση του οδηγού, θέλει να είναι αρκετά ισχυρή για να αντιμετωπίσει την Ουάσιγκτον όταν χρειαστεί. Όπως μου το έθεσε ένας Κινέζος αξιωματούχος, «Το να είσαι μεγάλη δύναμη σημαίνει ότι μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις και κανείς να μην μπορεί να πει τίποτα γι' αυτό».

Με άλλα λόγια, η Κίνα προσπαθεί να εκτοπίσει αντί να αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο τρόπος με τον οποίο η Κίνα προέβη σε αυτό το έργο έχει προκαλέσει πολλούς παρατηρητές να συμπεραίνουν λανθασμένα ότι η χώρα απλώς προσπαθεί να συνυπάρχει με την αμερικανική ισχύ, παρά να ανατρέφει θεμελιωδώς την τάξη στην Ασία και να ανταγωνιστεί την επιρροή των ΗΠΑ παγκοσμίως. Στην πραγματικότητα, η ασάφεια αποτελούσε μέρος της στρατηγικής: Οι Κινέζοι ηγέτες έχουν αναγνωρίσει ότι, για να πετύχουν, πρέπει να αποφύγουν να προκαλέσουν μια αρνητική αντίδραση και έτσι απέφυγαν να αμφισβητήσουν άμεσα τις Ηνωμένες Πολιτείες, αντιγράφοντας το μοντέλο τους για την οικοδόμηση τάξης ή φτιάχνοντας τον ενεργό παγκοσμίως στρατό τους.Παρόλο που το Πεκίνο ακολουθεί μια έμμεση και επιχειρηματική στρατηγική για να συσσωρεύει ισχύ, δεν κάνει λάθος: Ο απώτερος στόχος είναι να ωθηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες έξω από τον Ινδο-Ειρηνικό και να τις ανταγωνιστεί στην παγκόσμια σκηνή.

Μέχρι τώρα, η Κίνα κατάφερε να αναπτυχθεί χωρίς να προκαλέσει. Ωστόσο, υπάρχει ένα όριο για το πόσο δυνατή είναι μια χώρα χωρίς άμεση αμφισβήτηση της κατεστημένης δύναμης -και η Κίνα φτάνει τώρα σε αυτό το σημείο. Υπό τον Xi, η Κίνα έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει την αμερικανική ισχύ κατά μέτωπον.Δεδομένων των εσωτερικών προκλήσεων της χώρας, η άνοδος της Κίνας θα μπορούσε να σταματήσει. Αλλά η ιστορία έχει δείξει ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων στις οποίες μια χώρα ήταν σε θέση να διατηρήσει την άνοδό της, η ανερχόμενη δύναμη κατέληξε να ξεπεράσει την κυρίαρχη δύναμη, είτε ειρηνικά είτε μέσω του πολέμου...».Και με βάση τη διατύπωση αυτή, μπορούν να γίνουν πολλές υποθέσεις εργασίας και να εκπονηθούν ακόμα περισσότερα σενάρια. Τα τελευταία δε είναι σημαντικά για την Ελλάδα, γιατί μια Τουρκία «κινεζικό πιόνι» στην Κεντρική Ασία είναι πριν απ’ όλα μια πολύπλοκη εξέλιξη...